NS 2000 (diesellocomotief)

Met de komst van het Amerikaanse leger naar Europa in de Tweede Wereldoorlog kwamen er ook Amerikaanse diesellocs mee. Hieronder waren vierassige locomotieven gebouwd door de Whitcomb Locomotive Works van het type 65-DE-19A, met motoren van de Buda Company. In 1943-1944 werden er voor het US Army Transportation Corps meer dan honderd naar Europa verscheept.

Na het einde van de oorlog werd een groot aantal hiervan vanuit een legerdump bij Parijs verkocht. De NS kocht twintig exemplaren die in 1946 in Nederland arriveerden. Een werd onderdelenleverancier en de overigen kregen de nummers 601-619. De reden dat men deze locomotieven de nummers in de 600 reeks toebedeeld had was dat de twee Buda motoren bij elkaar een vermogen van 600 Pk leverden. In 1946-1947 werden er elf in dienst gesteld en in het volgende jaar nog eens zeven. De groen geschilderde locs werden vanuit depot Zwolle ingezet voor goederentreinen in het oosten des lands. Ze waren vanaf 1946 actief in het vervoer van olietreinen van Schoonebeek naar Zwolle, maar doordat de olietreinen steeds zwaarder werden werd deze taak vanaf 1947 tijdelijk overgenomen door stoomlocs uit de serie NS 3400. Vanaf 1953 werden de olietreinen opnieuw door deze serie gereden, maar nu door twee locs. Omdat de 2000-en niet beschikten over een installatie voor treinschakeling gebeurde dat in voorspan, waarbij iedere loc wordt bediend door een machinist.

Omdat er veel problemen waren met defecte motoren werden deze vervangen door Nederlandse motoren. In 1953 werden er Thomassen-motoren van een ontwerp uit 1940 ingebouwd. Voor deze verbouwing werden de locs na zeven jaar in 2001-2018 vernummerd, de overgebleven loc werd afgevoerd.

In 1955 verhuisden de Nederlandse locomotieven naar depot Amsterdam Watergraafsmeer. Toen er enkele jaren later voldoende 2200-en beschikbaar waren werden de 2000-en in 1958 en 1960 afgevoerd. Er zijn in Nederland geen locs bewaard gebleven.

In de Verenigde Staten bevinden zich nog enkele locomotieven van dit type bij onder meer Wanamaker, Kempton and Southern Railroad. Ook zijn er nog een aantal kleinere exemplaren actief in Italië bij de FS onder de serienamen Ne 120 en D 143.

Omdat er de wens bestond om in Nederland (weer) over een NS 2000 te beschikken, hebben vrijwilligers van de Stoomtrein Goes - Borsele in 2017 een geldinzamelingsactie gehouden om een type 'NS 2000' diesellocomotief vanuit de Verenigde Staten naar Nederland te halen. De loc is overgenomen van de Lehigh Cement fabriek in Mason City (Iowa), waar deze tot 2005 dienst deed. Op 7 november 2017 kwam loc USATC 7989 (bouwjaar 1943) in de Antwerpse haven aan. Het was de derde keer dat deze locomotief de oceaan over stak. De locomotief is vervolgens naar het museumterrein van de SGB in Goes vervoerd waar zij op een apart opstelspoor is geplaatst. De loc zal tot en met de bevrijdingsfeesten in 2020 te zien zijn in de kleurstelling zoals deze locomotieven in 1944 in Frankrijk aan land kwamen. Het is de bedoeling dat de locomotief na 2020 met het nummer 620 rijvaardig gemaakt wordt en de toenmalige NS-kleurstelling en -uiterlijk krijgt.[1]

Op 5 mei 2018 werd bekend gemaakt dat er een tweede Whitcomb naar Nederland komt, en wel naar de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij.[2] De loc is overgenomen van een (reeds gesloten) staalfabriek in Buffalo in de staat New York. Het transport begon op 2 april, waarna de locomotief op een kuilwagen per trein naar de haven van Newark is gebracht, waarna deze per schip naar Zeebrugge ging. Per vrachtauto ging de loc op 29 mei 2018 vervolgens naar Loenen, waarna deze door loc 2299 naar Beekbergen werd gesleept. De machine is in de NS-uitvoering teruggebracht en draagt nummer 2019.[3]