Maputo (stad)

De Delagoabaai, thans bekend als de Maputobaai, werd in 1544 ontdekt door de Portugese handelsreiziger Lourenço Marques, naar wie de plaats werd vernoemd. In 1721 stichtten de Nederlanders de handelspost Fort Lijdzaamheid aan de baai, maar de handel met de inheemse Ronga- en later Shangaanstammen verliep moeizaam. Plunderingen door piraten, concurrentie met de Britten en burgeroorlogen tussen de Shangaanstammen betekenden in 1730 het einde van de handelspost.

In 1773 werd een nieuwe poging gedaan door de Oostendse Compagnie, dat de baai als Oostenrijks territorium opeiste. De Shangaan bleven echter de dominante macht in de baai en de Oostenrijkse handelspost bleef zwak en kwetsbaar. De Portugezen besloten hier gebruik van te maken en veroverden Lourenço Marques in 1781, maar ook zij wisten de Shangaan niet onder de duim te houden. In 1796 verschenen de Fransen op het toneel, waarna ze de Portugese handelspost plunderden en afbrandden. Drie jaar later keerden de Portugezen terug, en de daaropvolgende jaren werden gekenmerkt door gewelddadige confrontaties tussen de kolonisten en de Shangaan.

In 1833 werd de handelspost door de Shangaan aangevallen en geplunderd; João Albasini was de enige overlevende. Nadat hij uit zijn gevangenschap ontsnapte knoopte hij handelsbetrekkingen aan met de Voortrekkers, die de Zuid-Afrikaansche Republiek stichtten in het hedendaagse Zuid-Afrika. Omdat de republiek geen verbinding met de zee had legde de Nederlandsch-Zuid-Afrikaansche Spoorwegmaatschappij in 1895 een spoorweg van Pretoria naar Lourenço Marques aan. Dankzij het goud dat via Johannesburg naar de baai werd getransporteerd maakte Lourenço Marques een aanzienlijke groeispurt door. In 1898 werd Lourenço Marques de hoofdstad van Portugees-Oost-Afrika.

Na de onafhankelijkheid van Mozambique in 1976 werd de naam gewijzigd naar Maputo. Door het vertrek van de Portugezen raakte de stad aanvankelijk in verval, maar inmiddels is zij hersteld en vindt er nieuwbouw voor de groeiende middenklasse plaats.

Maputo ligt aan de westkant van de Maputobaai, die 95 km lang en 30 km breed is. In de stad zelf mondt de rivier de Tembe in de Indische Oceaan uit. In het zuiden van de Maputobaai doet de Maputo dat ook.

De stad kent een duidelijk nat seizoen dat loopt van oktober tot en met maart. De hoeveelheid neerslag die per jaar valt is ongeveer gelijk aan die van Nederland. De gemiddelde temperatuur per maand schommelt bescheiden; van een minimum van 19 °C in juni en juli naar zo'n 27 °C aan het begin van het kalenderjaar. De luchtvochtigheid is gedurende het gehele jaar hoog.

Maputo heeft een moderne haven die als uitvoerhaven voor steenkool, katoen, suiker, chroom, sisal, kopra en hardhout uit Mozambique gebruikt wordt. De stad produceert cement, aardewerk, meubels, schoenen en rubber. De grote aluminiumsmelterij Mozal is er gevestigd.

• Dimitri Tsafendas (1918-1999), moordenaar van Hendrik Verwoerd
• Otelo Saraiva de Carvalho (1936), officier en revolutionair
• Eusébio da Silva Ferreira (1942-2014), voetballer
• Maria Mutola (1972), atlete
• Armando Sá (1979), voetballer
• Mexer (1987), voetballer
• Clésio (1994), voetballer

• (en) Fotografias e Mapa de Maputo
• (en) Geschiedenis van de Maputobaai en omstreken door Louis-John Havemann

Zie de categorie Maputo van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.