Kangoeroes

Kangoeroes (Macropodidae) zijn een familie van buideldieren die voorkomen in Australië en Nieuw-Guinea. Daarnaast zijn ze ingevoerd op Hawaï en in Engeland en Nieuw-Zeeland.

Kangoeroes
Bennettwallaby (Macropus rufogriseus)
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Onderstam:Vertebrata (Gewervelden)
Klasse:Mammalia (Zoogdieren)
Infraklasse:Metatheria
Superorde:Marsupialia (Buideldieren)
Orde:Diprotodontia (Klimbuideldieren)
Familie
Macropodidae
Gray, 1821
Afbeeldingen Kangoeroes op Wikimedia Commons
Kangoeroes op Wikispecies
Portaal    Biologie

De naam Macropodidae betekent "grootpotigen", wat verwijst naar hun enorme achterpoten. Deze achterpoten stellen de soorten in staat om grote sprongen te maken. Verder hebben de dieren een lange, gespierde staart. Het vrouwtje heeft een buidel, waarvan de bovenkant open is. Het zijn over het algemeen grazers. De grootste soort is de rode reuzenkangoeroe (Macropus rufus), waarvan de mannetjes 80 kilogram kunnen wegen. De grijze reuzenkangoeroe (Macropus giganteus) wordt ongeveer even groot. Bij de geboorte zijn kangoeroes doorgaans niet groter dan 2 centimeter in diameter.

In Australië maakten de Aboriginals eeuwenlang jacht op de kangoeroe voor de vacht en vlees. Dit had weinig gevolgen voor de populatie. De komst van Europeanen had echter een grote invloed op de kangoeroes. Ze vernietigden grote delen van hun leefgebied om ruimte te maken voor onder meer schapen en akkerbouw en introduceerden uitheemse zoogdieren zoals vos, kat, hond en konijn. Enkele (vooral kleinere) kangoeroesoorten stierven uit, maar het aantal reuzenkangoeroes nam toe. Door het vernietigen van bossen ontstonden grote grazige gebieden die uitermate geschikt waren voor reuzenkangoeroes. Deze worden vaak als een plaagsoort gezien, omdat ze gras eten waarvan ook productiedieren moeten leven. Ze worden daarom door boeren in groten getale afgeschoten. Ook de toename van de vraag naar kangoeroevlees en -leer draagt hieraan bij.

Springen

Kangoeroes, springhazen en notomys bewegen zich in tegenstelling tot de andere tweevoetige dieren met het springen met beide achterpoten tegelijk. Kangoeroes kunnen zich efficiënt voortbewegen doordat spieren en pezen gebruikt worden als elastiek om kinetische energie tijdelijk op te slaan in potentiële energie en die weer te gebruiken bij het afzetten.[1] Onder meer achillespees en de staart dragen hieraan bij.[2] De op-en-neer-beweging van de staart is synchroon met de achterpoten waardoor de staart de afzetkracht van de achterpoten versterkt. Bij het bewegen met trage snelheid is het springen inefficiënt en gebruiken ze een vijfbenige voortbewegingsmethode waarbij de staart als een extra been wordt gebruikt samen met de vier poten. De staart is dan verantwoordelijk voor evenveel voortbeweging als de voor- en achterpoten gecombineerd.[3][4] Bij het eerste deel van de staart zijn de staartbeenderen even groot als de rugwervels en die kunnen veel gewicht dragen.[5] Bij lage snelheid is de kangoeroe dus niet tweevoetig.

Tanden

Kangoeroes hebben tanden die gespecialiseerd zijn om te grazen. Ze hebben snijtanden om gewassen dicht bij de grond af te snijden en kiezen voor het hakken en malen van het gras. Het siliciumdioxide in het gras werkt schurend, waaronder de voorste kiezen het meeste lijden; nieuwe maaltanden (molaren) ontstaan in het lamina dentalis en groeien aan de achterkant aan en schuiven steeds een plaats op tot ze de voorste zijn, waarna ze uitvallen om weer plaats te maken voor een nieuwe tand.[6] Dit proces staat bekend als polyphyodontie en komt onder andere zoogdieren enkel voor bij olifanten en lamantijnen.

Terminologie

Het woord 'kangoeroe' is afgeleid van 'gangurru' wat in het Guugu Yimidhirr 'zwarte kangoeroe' betekent. De naam is voor het eerst opgetekend op 4 augustus 1770 door luitenant James Cook aan de oever van de Endeavourrivier, niet ver van het huidige Cooktown. Het Guugu Yimidhirr is de taal die gesproken wordt door de oorspronkelijke bevolking van de streek.

Volgens een wijdverspreide mythe komt het woord kangoeroe van 'kagoroo' wat in het Guugu Yimidhirr ik versta je niet zou betekenen. Volgens het verhaal waren luitenant James Cook en de natuurkundige Sir Joseph Banks de streek aan het verkennen toen ze het dier zagen. Ze vroegen aan een inboorling wat de naam was van het dier. Die antwoordde: kagoroo. Zo zou de Engelse naam 'kangaroo' voor het dier zijn geboren. In de jaren zeventig heeft de antropoloog John Beard Haviland dit verhaal ontkracht nadat hij onderzoek deed bij het Guugu Yimidhirrvolk.[7]

Geslachten en soorten

Er zijn elf geslachten:

Enkele bekende kangoeroesoorten zijn:

Een fossiele soort is onder andere de Watutia.

Zie ook
Zie de categorie Macropodidae van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.