Lidice

De vernietiging van het dorp met zijn inwoners in 1942

In 1942 was Reinhard Heydrich de gouverneur van het Protectoraat Bohemen en Moravië, dat sinds 1939 door Duitsland bezet was. Op de morgen van 27 mei 1942 werd hij door zijn chauffeur van zijn plattelandsvilla naar zijn kantoor in Praag gereden. Toen hij de wijk Libeň in Praag bereikte, pleegden twee Tsjechische verzetsstrijders, Jozef Gabčík en Jan Kubiš, een aanslag op hem. Deze Tsjechische ex-soldaten waren na hun opleiding in het Verenigd Koninkrijk in december 1941 in Tsjechoslowakije geparachuteerd als deel van operatie Anthropoid. Heydrich overleed acht dagen na de aanslag, op 4 juni 1942, in het Bulovka-ziekenhuis te Praag aan de gevolgen van een infectie. Een woedende Hitler beval Kurt Daluege, Heydrichs vervanger, om Bohemen door bloed te waden en de moordenaars te vinden. De Duitsers begonnen met een omvangrijke wraakactie tegen de Tsjechische burgerbevolking.

De bekendste van deze wraakacties vond op 10 juni plaats. Duitse veiligheidspolitie omsingelde het dorp Lidice, en versperde alle vluchtwegen. De nazi's kozen het dorp, omdat het bekend was dat de bewoners de Duitse bezetting vijandig gezind waren en omdat ze vermoedden dat in Lidice lokale partizanen verborgen zaten. De gehele bevolking werd uit hun huizen gejaagd en verzameld. Alle mannen ouder dan 15 werden in een schuur opgesloten en de volgende dag neergeschoten. Negentien andere mannen die op dat ogenblik in een mijn aan het werken waren en 7 vrouwen werden naar Praag gestuurd, waar ook zij werden neergeschoten. De overgebleven vrouwen werden naar het concentratiekamp Ravensbrück getransporteerd, alwaar een kwart van hen stierf door uitputting of in de gaskamers. De kinderen werden naar een concentratiekamp in de Gneisenaustraat in Łódź (huidig Polen), alwaar ze volgens raskenmerken werden gesorteerd. Degenen die aan de arische kenmerken voldeden gingen naar Duitsland (na de oorlog kwamen de meesten van hen terug), de rest werd vergast in Chełmno. Het dorp zelf werd door bulldozers met de grond gelijk gemaakt. Een originele film, gemaakt door een Duitse soldaat, is bewaard gebleven.

Monument voor de vermoorde kinderen van Lidice

In totaal werden 340 mensen uit Lidice uit wraak vermoord door de nazi's (192 mannen, 60 vrouwen en 88 kinderen).

Een klein Tsjechisch dorp genaamd Ležáky werd twee weken later ook vernietigd. Daar werden zowel mannen als vrouwen neergeschoten. Kinderen werden ofwel naar Duitsland gestuurd (Arische kinderen) of vergast (de rest).

Het totale aantal slachtoffers van de wraakacties wordt op 1300 geschat. Dit cijfer is inclusief verzetsstrijders, hun sympathisanten en willekeurige slachtoffers, zoals de bewoners van Lidice.

Britse propagandaposter

De nazipropaganda heeft de gebeurtenissen in Lidice trots aangekondigd, in tegenstelling tot de andere slachtingen en misdaden in Europa die geheimgehouden werden. Deze informatie werd door de geallieerde media opgepikt en gebruikt in hun propaganda. (In de Verenigde Staten werd kort daarna een film over Lidice uitgebracht.)

Kort na de verwoesting hernoemden verschillende dorpjes en steden wereldwijd zich naar Lidice (zoals San Jerónimo-Lídice in Mexico-Stad en Barrio Lídice in Caracas), zodat de naam verder zou bestaan, ondanks Hitlers bedoelingen. Een buurt in Crest Hill, Illinois, VS werd hernoemd van Stern Park naar Lidice. In verschillende landen werd Lidice een meisjesnaam. De Amerikaanse componist George Antheil verwerkte in zijn Symfonie nr. 4 "1942" zijn ervaringen als oorlogscorrespondent; deel twee gaat over Lidice en over de oorlog in Polen. De Tsjechische componist Bohuslav Martinů schreef een orkestwerk ter herinnering aan Lidice.

In 2011 is er de Tsjechische-Slowaakse film Lidice uitgebracht over desbetreffende oorlogsgebeurtenissen met Karel Roden in de hoofdrol.