Kweekreactor Kalkar

De kweekreactor Kalkar was een kerncentrale met een natriumgekoelde snelle kweekreactor, die in de jaren zeventig en tachtig van de 20e eeuw in Kalkar in Duitsland gebouwd werd, maar nooit in gebruik genomen is. Tegenwoordig is er het pretpark "Wunderland Kalkar" van de Nederlandse ondernemer Hennie van der Most gevestigd.

Kweekreactor Kalkar

LandDuitsland
LocatieKalkar
Coördinaten51° 46′ NB, 6° 20′ OL
Begin bouw1973
Eind bouw1991
InbedrijfsnameNooit
Kweekreactor Kalkar in 2007
Lijst van kernreactoren

Basisgegevens
  • Locatie:Kalkar - Niederrhein
  • Producent: Interatom GmbH
  • Type: SNR-300 (kweekreactor)
  • Vermogen: 327 megawatt
  • Bouwkosten: ongeveer 8 miljard Duitse mark (ca. 4,1 miljard euro)
  • De hoogste gedeeltes van het gebouw zijn ongeveer 93 meter hoog

Geschiedenis
Bouwwerkzaamheden in 1977
Prikkeldraad en politiebewaking tijdens een grote demonstratie in 1977

Midden jaren zestig werden er afspraken gemaakt op regeringsniveau en de industrie tussen Duitsland (70%), België (15%) en Nederland (15%) voor de bouw van de reactor. In 1972 is besloten een prototype kweekreactor te bouwen. De geschatte totale kosten voor de oprichting van de kerncentrale Kalkar bedroegen ca 1,5 miljard DM.

De bouwwerkzaamheden begonnen in 1973. In de jaren 70 en 80 was het plaatsje Kalkar vaak in het nieuws door de vele protestmanifestaties die er gehouden werden tegen de kerncentrale. Meer dan 1000 aannemers namen deel in dit project. Vanwege wijzigingen in de politieke toezeggingen, vergunningen en technische voorschriften, werd de bouw behoorlijk vertraagd. Door deze bouwvertraging, inflatie en rente liepen de kosten op van circa 1,7 miljard tot 8 miljard Duitse mark.

Vanaf 1973 betaalde iedere consument van stroom in Nederland 3% heffing over de elektriciteitsrekening. Deze zogeheten Kalkarheffing was het begin van een brede antikernenergiebeweging in Nederland.

Politieke verschillen en de kernramp van Tsjernobyl in 1986 brachten vertraging in het verloop van de vergunningverlening. Het bouwwerk was bouwtechnisch klaar en werd vanaf 1986 in pre-nucleaire staat in bedrijf gehouden. Door het koelmiddel natrium en de benodigde warmte om dit vloeibaar te houden, ontstonden jaarlijks ongeveer 105 miljoen Duitse mark aan kosten.

De splijtstofelementen lagen klaar om te worden afgehaald in Hanau (Duitsland) en bij Belgonucleaire in Mol (België).

Techniek

De centrale zou volgens het zogenaamde broedproces nieuwe splijtstof aanmaken, voornamelijk plutonium-239. Het exploiteren van een dergelijke reactor brengt een risico op proliferatie mee, omdat plutonium-239 behalve voor energie-opwekking ook kan worden gebruikt voor de vervaardiging van kernwapens. Om profijt te kunnen hebben van het broedproces, is opwerking van gebruikte splijtstofelementen noodzakelijk, en hierbij kan het plutonium relatief eenvoudig onttrokken worden.

Voor risicovol werd ook de beoogde koeling van de reactorkern door middel van vloeibaar natrium aangezien. Dit is een hoogst reactief metaal dat spontaan tot ontbranding komt bij contact met zuurstof. Een eventuele brand in het natriumcircuit had volgens bepaalde deskundigen vrijwel niet geblust kunnen worden en zou mogelijk tot een ramp hebben kunnen voeren van de orde van de kernramp van Tsjernobyl op 26 april 1986.

  • Bij de bouw van de kerncentrale Kalkar werden gebruikt:
    • 250.000 m³ beton
    • 58.000 ton staalbewapening
    • 400.000 m³ ombouw/bekisting materiaal
    • 70.000 m leidingen met 30.000 steunen/ophangingen
    • 24.000 armaturen
    • 1.700 tanks
    • 1.200 pompen en ventilatoren
    • 6.000 km kabel op 55 km kabelgoten gelegd
    • 8.700 meet- en regelsystemen
  • De kerncentrale bestaat uit 12 gebouwen met 1.700 ruimtes
  • De gebruiksaanwijzing van de kerncentrale staat in ruim 10.500 A4-ordners beschreven
  • Voor bedrijfsuitvoering waren er 205 splijtstofelementen met 34.030 splijtstofstaven (uit 88 km holle buizen vervaardigd) benodigd
  • In een splijtstofelement bevonden zich 166 splijtstaven die met brandstof-tabletten (uranium-plutionium-mixoxide) gevuld waren
  • De totale hoeveelheid reactorkoelmiddel (natrium) was 1.200 ton
  • De totale hoeveelheid plutonium (bij inbedrijfname) zou 1.150 kg zijn geweest
  • De totale hoeveelheid aan uranium zou 16.360 kg zijn geweest

Beëindiging

Sedert 1985 weigerde de deelstaat Noordrijn-Westfalen de drie laatste deelvergunningen af te leveren.[1] Deze jarenlang aanslepende situatie bracht de financiering van het hele project in het gedrang. Eén en ander vond ook plaats in een context van aanhoudend protest gericht op de veiligheid van dit type reactor.

In maart 1991 kondigde de Duitse regering aan het project te beëindigen. Op 21 maart 1991 werd door minister Heinz Riesenhuber de definitieve stillegging bekendgemaakt.

Schadeclaims

De eenzijdige Duitse beslissing werd door België noodgedwongen aanvaard. Wel eiste het land terugbetaling van de gemaakte investering (10 miljard Belgische frank, naast de kosten voor aankoop van plutonium en fabricage van de eerste reactorkern). Duitsland wees elke aansprakelijkheid af en zag zich daarin gesteund door Nederland.[2] Uiteindelijk ontving België geen enkele vorm van geldelijke schadevergoeding, maar wel enige compensatie in natura (onder de vorm van bestellingen). Ook aanvaardde Duitsland om het aangekochte plutonium en het radioactief afval op eigen kosten te beheren.

Tot een rechtszaak heeft de afwikkeling nooit geleid.

Huidige bestemming
Koeltoren als klimwand in Wunderland Kalkar.

Het complex werd in 1995 voor 2,5 miljoen euro verkocht aan de Nederlandse ondernemer Hennie van der Most, die de overbodige metalen onderdelen er uit liet slopen en er een pretpark in vestigde. Het vrijetijdcentrum met hotels en familiepark heette aanvankelijk Kernwasser Wunderland en werd in 2005 omgedoopt in Wunderland Kalkar.

De kweekreactor in populaire cultuur

Onder andere in 'Bloed' (1972), het eerste deel van de trilogie "Bloed, zweet en tranen' van Roel van Duyn, waarin een dissidente kerngeleerde voorstelt om de 'snelle broeder' met mensenbloed in plaats van met natrium te koelen. Er werd naar Van Duyns boek, door regisseur Gijs Stappershoef, een satirische tv-film "Bloed" gemaakt met o.a. Ton van Duinhoven (uitgezonden in 1974 door de KRO).

Zie ook
Zie de categorie Kweekreactor Kalkar van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Kernreactoren in Duitsland

In bedrijf: Brokdorf · Emsland · Grohnde · Gundremmingen · Isar · Neckarwestheim · Philippsburg
Gesloten: Biblis · Brunsbüttel · Grafenrheinfeld · Greifswald · Hamm · KNK Karlsruhe · Krümmel · Lingen · Mülheim-Kärlich · Obrigheim · Rheinsberg · Stade · THTR-300 Hamm-Uentrop · Würgassen · Unterweser
Ontmanteld: Großwelzheim · Jülich · Kahl · MZFR Karlsruhe · Niederaichbach
Nooit in gebruik genomen: Kalkar · Stendal

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.