Jim Crow-wetten

De Jim Crow-wetten waren de wetten die rassenscheiding oplegden op lokaal en deelstaatsniveau in de Verenigde Staten van Amerika na 1880. Deze wetgeving, vanaf de Reconstructie (Wederopbouw) na de Amerikaanse Burgeroorlog, was er op gericht zwarte Amerikanen gescheiden te houden van de blanke burgers in de publieke instellingen en hen hun door de federale grondwet gegarandeerde stemrecht te onthouden. Deze wetten kwamen tot stand in de voormalige geconfedereerde staten, die toen gedomineerd werden door de zuidelijke blanke Democraten en bleven van kracht tot in 1965.

Zwarte Amerikanen dienden ergens anders te gaan drinken dan blanke Amerikanen.

Plessy v. Ferguson

Jim Crow is een verwijzing naar de minachtende karikatuur van Jim Crow, een zwarte slaaf, door de beroemde 19-eeuwse blanke acteur Thomas "Daddy" Rice. De uitdrukking Jim Crow-wetten werd voor het eerst gebruikt in 1892. The New York Times plaatste die toen in de titel van een artikel over het invoeren van gescheiden spoorwegrijtuigen door de zuidelijke staat Louisiana.

Alhoewel de Constitutie van de Verenigde Staten vanaf 1870 door de Equal rights clause bij het XIVe amendement geen discriminatie op basis van kleur of ras meer toestond, dekte het Federale Hooggerechtshof in Washington D.C. in 1896 formeel deze ontwikkeling in de uitspraak Plessy v. Ferguson, zolang de staten maar zorgden voor gelijkwaardige faciliteiten onder de noemer separate but equal (gescheiden maar gelijk). Voorzieningen voor zwarte Amerikanen waren in de praktijk duidelijk van een lagere kwaliteit en meestal ondergefinancierd, vergeleken met die voor blanke medeburgers, soms waren er zelfs helemaal geen voorzieningen. Eerdere racistische wetgeving, daterend van onmiddellijk na de Amerikaanse Burgeroorlog (1861 - 1865), staat bekend als de Black Codes, maar de principes van deze wetten herleefden in de Jim Crow-wetgeving, twintig jaar later.

Openbaar onderwijs was in de Zuidelijke Staten al gescheiden sinds de Burgeroorlog. Dit werd later uitgebreid naar diverse overheidsvoorzieningen en naar transport, eerst in treinen, later in bussen. Jim Crow-wetten, die in Florida zelfs deel uitmaakten van de grondwet van deze staat, regelden segregatie in openbare scholen, publieke ruimten en openbaar vervoer. Er kwamen ook gescheiden toiletten, restaurants en drinkwaterfonteinen voor blanken en zwarten.

Deze wetgeving institutionaliseerde de economische, opleidings- en sociale ongelijkheid op basis van huidskleur. Segregatie door wetgeving bestond vooral in het zuiden van de VS, de discriminatie in het noorden was in zijn algemeenheid niet zo formeel, maar evengoed reëel: segregatie op de woningmarkt door privé-afspraken in woonwijken, praktijken bij het toestaan van leningen door de bankwereld, discriminatie op en rond de werkvloer, waarbij ook racistische opvattingen van bepaalde vakbonden bepalend waren.

Afschaffing

President Woodrow Wilson (1913 - 1921), zelf een zuidelijke Democraat, begon op vraag van zijn kabinet in 1913 aan de segregatie van de federale arbeidsplaatsen.

Het Amerikaanse leger was altijd al raciaal gesegregeerd geweest, vanaf zijn oprichting tijdens de Amerikaanse Revolutie (1765 - 1783) tot de uitvaardiging door president Truman van zijn Executive Order 9981 na de Tweede Wereldoorlog, in 1948. De laatste formele vormen van rassenscheiding in het leger verdwenen aan het einde van de Koreaanse Oorlog (1950 - 1954).

19e eeuw

Na de beëindiging van de burgeroorlog in 1865 kondigde de federale overheid een periode van Reconstructie af. Een aantal zuidelijke staten introduceerde hierop wetten, die te boek staan als de Black Codes. Deze wetgeving beperkte de burgerrechten van Afro-Amerikanen, met name van voormalige slaven. Tijdens deze periode probeerde de federale overheid de rechten van Afro-Amerikanen, die werden vastgelegd in het 13e, 14e en 15e amendement van de Amerikaanse Grondwet te waarborgen. Deze amendementen verboden slavernij en discriminatie en verplichtten deelstaten om zwarten als de gelijken van blanken te behandelen en maakten voorlopig een einde aan de discriminatie door de Black Codes.

De wederopbouw door de federale overheid eindigde in 1877 met het terugtrekken van de meeste federale bezettingstroepen uit de zuidelijke staten, waarna een revanchistische blanke elite een aantal wetten tot stand bracht die discriminatie door zowel de lokale overheid als burgers opnieuw legaliseerde.

Afro-Amerikanen moesten -bijvoorbeeld- geregeld een alfabetisme-test afleggen voordat ze geregistreerd werden om te mogen stemmen. Een veelgebruikte voorwaarde was om de complete grondwet en de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring uit het hoofd te moeten opzeggen. Men schat dat van de 181.000 zwarten in Alabama in 1900 slechts 3000 hun stemrecht mochten uitoefenen.

Deze wetten werden algemeen bekend als de Jim Crow-wetten. Men is het er niet helemaal over eens welke periode de Jim Crow-wetten precies beslaan, maar over het algemeen wordt een tijdvak aangewezen vanaf 1880 tot in de jaren 1960, toen vrijwel alle zuidelijke staten de in de wederopbouw verworven vrijheden van de zwarten al lang hadden teruggedraaid en federale wetgeving daar eindelijk paal en perk aan stelde.

Het Federale Hooggerechtshof van de Verenigde Staten besliste echter zowel in 1883 als in 1896 dat de federale overheid niet het recht had om discriminerende wetgeving te verbieden, zolang de staten zorgden voor dubbele faciliteiten onder de noemer separate but equal (gescheiden maar gelijk).

20e eeuw

Vanaf het tweede decennium van de 20e eeuw begon het Hooggerechtshof steeds vaker Jim Crow-wetten ongrondwettelijk te verklaren. In 1915 besliste een meerderheid in Guinn vs. de Verenigde Staten dat een wet die sommige zwarten pertinent het stemrecht onthield in Oklahoma ongeldig was; desondanks konden veel zwarten in het zuiden niet stemmen tot de jaren 1950 en 1960. In de zaak Buchanan vs. Warley (1917) bepaalde het hof dat men in Kentucky niet het recht had om gesegregeerde woonfaciliteiten verplicht te maken. Het echte vonnis dat rassenscheiding een schending vormde van de grondwet kwam in 1954 in Brown vs. Board of Education, toen men bepaalde dat segregatie op openbare scholen afgeschaft moest worden. Samen met de zaken NAACP vs. Alabama en Boynton vs. Virginia in respectievelijk 1958 en 1960 werd de discriminatie door Jim Crow-wetten steeds verder afgebouwd.

De Jim Crow-wetten werden overal onwettig met de invoering van de Civil Rights Act of 1964 (CRA). In werking getreden op 2 juli 1964, was CRA een mijlpaal in de federale wetgeving van de Verenigde Staten die de belangrijkste vormen van discriminatie van Afro-Amerikanen en vrouwen verbood, met inbegrip van rassensegregatie. De wet maakte een einde aan de ongelijke eisen voor kiezersregistratie en aan rassenscheiding op alle scholen, op het werk en door publieke diensten.

De Voting Rights Act (VRA) van 1965 is een mijlpaal in de federale wetgeving in de Verenigde Staten die rassendiscriminatie bij het stemmen verbiedt. De wet trad in werking na ondertekening door president Lyndon B. Johnson op 6 augustus 1965, en het congres veranderde later de VRA vijf keer met amendementen om zijn bescherming uit te breiden. De wet was ontworpen om de stemrechten ook praktisch te garanderen, die formeel gezien reeds gewaarborgd werden door het veertiende en vijftiende amendement van de grondwet van de Verenigde Staten. Zo verzekerde de Voting Rights Act het recht om te stemmen voor raciale minderheden in het hele land, vooral in het zuiden. Volgens het United States Department of Justice wordt deze wet beschouwd als het meest effectieve stuk federale burgerrechtenwetgeving dat ooit in het land is aangenomen. Voorafgaand aan deze wetten waren in veel zuidoostelijke staten boycots en demonstraties gehouden door de burgerrechtenbeweging, gestimuleerd door mensen als Rosa Parks en Martin Luther King.

21e eeuw

In de staat Georgia, waar niet-blanke kiesgerechtigden nog steeds belemmeringen blijken te ondervinden voor het uitoefenen van hun rechten, wordt door critici gesproken over Jim Crow 2.0 om aan te duiden dat de situatie in deze zuidelijke staat volgens hen nog steeds voor verbetering vatbaar is.[1][2]

Gerelateerde onderwerpen
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.