Jan Willem Cornelis Tellegen (1859-1921)

Ir. Jan Willem Cornelis Tellegen (Groningen, 31 mei 1859 – Amsterdam, 16 april 1921) was een burgemeester van Amsterdam van 1915 tot 1921.

Jan Willem Cornelis Tellegen
Algemene informatie
GeboortenaamJan Willem Cornelis Tellegen
GeborenGroningen, 31 mei 1859
OverledenAmsterdam, 16 april 1921
Land Nederland
Beroepburgemeester van Amsterdam
Portaal    Politiek
Amsterdam

Leven en werk
Jan Willem Cornelis Tellegen, nieuwe burgemeester. Haagsche Courant 1 maart 1915

Tellegen volgde een opleiding tot ingenieur aan de Polytechnische School te Delft waar hij in 1882 het diploma van civiel-ingenieur behaalde. Aanvankelijk begon hij in september 1882 vanuit Groningen als buitengewoon opzichter bij de aanleg van de spoorlijn Groningen - Delfzijl. In 1885 vervolgde hij zijn werkzaamheden vanuit Deventer als adjunct-ingenieur in dienst bij de Koninglijke Nederlandsche Locaalspoorweg-Maatschappij voor de aanleg van de spoorlijn Apeldoorn - Deventer en de bouw van de IJsselspoorbrug.

Hij was lid van de Vereeniging van Burgerlijke Ingenieurs (later genoemd Vereniging van Delftse Ingenieurs), bestuurslid van de Liberale Unie tot de afsplitsing in 1901 van de Vrijzinnig Democratische Bond waarvan hij ook bestuurslid werd.

Arnhem

In 1887 kon hij gaan werken als hoofdopzichter bij Gemeentewerken in Arnhem. In 1890 werd hij tot directeur van Gemeentewerken benoemd. Gedurende de elf jaren van zijn directeurschap was Tellegen (mede) verantwoordelijk voor de sanering van de wijk Klarendal, de aankoop van het landgoed Sonsbeek en de uitbreidingsplannen van de Transvaalbuurt en Lombok. Kortom hij werkte aan de stadsverbetering door krotopruiming, restauratie en stadsuitbreiding, waarbij het Park Sonsbeek in 1899 werd aangekocht.

Amsterdam

Na het ineenstorten van negen in aanbouw zijnde panden in de Jan Pieter Heijestraat en twee panden in de Wilhelminastraat in de Kinkerbuurt te Amsterdam bij een storm in januari 1899[1] werd de Dienst Bouw- en Woningtoezicht opgericht met Tellegen als directeur met ingang van 1 april 1901. Als zodanig zette hij zich in voor de volkshuisvesting volgens de in 1901 ingestelde Woningwet. Om deze wet kracht bij te zetten stelde hij omstreeks 1905 de 'Amsterdamsche Bouwverordening' op. Deze werd door projectontwikkelaars en architecten als zeer beperkend ervaren, omdat 'alkoofwoningen' waarin kamers zonder daglicht en ventilatie en toiletten zonder waterspoeling verboden werden, maar bleek voor de bouw van 'volkswoningen' zeer effectief. Tellegen is - samen met Keppler en Wibaut - mede een drijvende kracht geweest achter de bouw van het monumentale tuindorp Vogeldorp in Amsterdam-Noord. Ook hechtte Tellegen, zelf in de tijd een ontwerper van gebouwen en parken (Florapark), er waarde aan dat belangrijke architecten betrokken werden bij de volkshuisvesting. Er werden woningen in de Amsterdamse Schoolstijl gebouwd, zoals De Dageraad tegenover zijn monument. Op 4 juni 1929 werd namelijk in de Burgemeester Tellegenstraat in de Nieuwe Pijp, deel van Amsterdam Zuid, voor hem een monument onthuld, gebeeldhouwd door Chris van der Hoef. Rond zijn gebeeldhouwde profiel-portret staat de tekst: Burgemeester Tellegen 1859-1921. Gesticht in het jaar 1924 door de Amsterdamsche Woningbouwvereenigingen. Uit dankbaarheid voor den Arbeid verricht in het belang der Volkshuisvesting. Met onder deze tekst links en rechts 5 vogels. Boven het monument bevindt zich een zestal uitkragende natuurstenen gevelstenen met figuratieve voorstellingen gemaakt uitbeeldende 'Moed', 'Overleg', 'Trouw' en 'Beleid' door Driekus Jansen van Galen. Dit monument is bevestigd op de muur van de vroegere Leeszaal en vergaderzaal van de Openbare Bibliotheek op het Coöperatiehof, waarmee het samen één rijksmonument vormt.[2][3]

Familie
Jan Willem Tellegen in 1920

Tellegen was een lid van het Nederlands Patriciaatsgeslacht Tellegen en een zoon van prof. mr. Bernardus Tellegen (1823-1885) en Johanna Sepina Boldewina Adriana barones van Ittersum (1831-1910), lid van de familie Van Ittersum. Hij trouwde in 1887 met Alida Johanna Jacoba Fock (1865-1941), dochter van de Amsterdamse burgemeester mr. Cornelis Fock (1828-1910), en lid van het patriciaatsgeslacht Fock. Uit dit huwelijk werden vijf kinderen geboren, onder wie Marie Anne Tellegen (1893-1976). Een naar hem vernoemde kleinzoon, Jan Willem Cornelis Tellegen (1913-1989), was lange tijd burgemeester van Wijhe.

Trivia
Gedenksteen bij een bank in park Sonsbeek, Arnhem met de tekst "ter herinnering aan Ir. J.W.C. Tellegen directeur gemeentewerken 1890-1901"

Publicaties
  • J.W.C. Tellegen, schrijver van de rubriek 'Staten-Generaal' (1886-1890) van De Ingenieur, orgaan der Vereeniging van Burgerlijke Ingenieurs. Weekblad gewijd aan de techniek en de economie van openbare werken en nijverheid. Opgericht in 1886.
  • J.W.C. Tellegen (28 december 1895) 'Het nieuwe gebouw voor de Ambachtsschool en avondschool voor handwerkslieden te Arnhem', De Opmerker, bouwkundig weekblad, 30e jaargang, nummer 52 p. 411-414 .[8]
  • J.W.C. Tellegen (8 februari 1896) 'Het nieuwe gebouw voor de Ambachtsschool en Avondschool voor handwerkslieden te Arnhem', De Opmerker, bouwkundig weekblad, 31e jaargang, nummer 6, pp. 42-44.[9]
  • J. Oppenheim, Verslag der commissie in zake eene nieuwe regeling van het staatstoezicht op de volksgezondheid, benoemd ingevolge het besluit van de algemeene vergadering der Vereeniging van Burgerlijke Ingenieurs, op 25 september 1897, te ’s-Gravenhage. Vereeniging van Burgerlijke Ingenieurs, 1899. 57 p. (commissieleden Menno Huizinga, M. Sijmons, J.W.C. Tellegen, A. Thomas)[10]
  • Jan Willem Tellegen, Die städtischen Boden- und Wohnungsverhältnisse in Holland : VI. Internationaler Wohnungskongress, Düsseldorf, 15.-19. Juni 1902. 10 p. [Konferenzschrift].[11]
  • E. Fokker, W.L.P.A. Molengraaff, W.A. Poort, J.W.C. Tellegen, Verplichte verzekering van werklieden tegen de geldelijke gevolgen van invaliditeit en ouderdom Rapport op verzoek van het Bestuur van den Vrijzinnig Democratische Bond uitgebracht. 's-Gravenhage : Vrijzinnig-Democratische Bond, 1902. 41 p.
  • Voorstel van de leden: J. W. C. Tellegen en H. A. van IJsselsteyn met het verslag der Commissie van beoordeling en het prae-advies van het Bestuur, ingevolge art. 29 en 30 van het Reglement ; Referaten van de leden: J. de Koning, T. Sanders en F. M. van Veen over Gemeentelijke exploitatie van ondernemingen. 's-Gravenhage, Vereeniging van Delftsche Ingenieurs, 1902. 51 p.
  • H.J. Nieboer, J.H. Valckenier Kips, J.W.C. Tellegen; Vereeniging voor de Staathuishoudkunde en de Statistiek.Prae-adviezen over de vragen: Welke gedraglijn moet aan de gemeenten worden aanbevolen in het belang van hare doelmatige uitbreiding? : Zijn er wetswijzigingen noodig om deze gedragslijn mogelijk te maken? : zoo ja, welke? (Betreffende Stadsplanning, Grondspeculatie, Uitbreidingsplannen en Onteigening). 's-Gravenhage, Nijhoff, 1908. XII, 331 p.[12]
  • J.W.C. Tellegen, De rede van Mr. van den Biesen. Over de Woningwet en hare toepassing. in 'Land en Volk', blad van Vrijzinnig Democratische Bond, ca. 1908.[13]
  • A.W. te Riele e.a. 100 jaar werk in uitvoering 1887-1987. Gedenkboek gemeentewerken - Arnhem Dienst van Gemeentewerken Arnhem, 1987. (Bijdrage van J.W.C. Tellegen.)

Literatuur
Voorganger:
A. baron Röell		 Burgemeester van Amsterdam
1915 - 1921		 Opvolger:
W. de Vlugt
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.