Grote Markt (Sint-Niklaas)

Na de schenking van een aanzienlijk stuk grond door Johanna van Constantinopel in 1219, werd de goede band tussen de graven van Vlaanderen en de Sint-Nicolaasparochie in 1248 bezegeld door een nieuwe schenking van zes bunders grond, ten westen van de reeds bestaande parochiekerk. Margaretha II van Vlaanderen stond het terrein af op voorwaarde dat het voor altijd onverdeeld en onbebouwd zou blijven en het dienst zou doen "ad communem usum omnium" (voor het algemeen welzijn).

De schenkingsakte van 1248 was de geboorte van het Sint-Niklase marktplein. Aanvankelijk deed de dries onder meer dienst al vergaderplaats van de vierschaar, als plek waar de graven van Vlaanderen hun eed aflegden als heren van het Land van Waas en als plaats waar het lijnwaad werd gebleekt. Keizer Maximiliaan I verleende echter pas vanaf 1513 officieel octrooi voor de wekelijkse markt op donderdag. Hiervoor heeft de parochie 148 Vlaamse ponden moeten betalen.

In 1624 werd een stukje van het plein verkocht om kerkschulden te dekken, waarbij een eerste maal werd inbreuk gepleegd tegen de schenkingsakte. De brand van 1690 woedde een grote brand die veel huizen in het dorp en op de markt heeft verwoest. Alleen huizen met dakleien bleven staan. Een tweede inbreuk op de akte vond plaats in 1772, toen een stuk van het kerkhof werd vercijnsd en er een huizenrij werd opgetrokken. In 1841 verdween opnieuw een groot stuk van het marktplein toen het nieuw stadhuis van Sint-Niklaas, de Onze-Lieve-Vrouw-van-Bijstand-der-Christenenkerk en een nabijgelegen huizenblok werden gebouwd. Daarmee zijn er in totaal drie inbreuken geweest.

In augustus 1854 vond op de markt de aanleiding voor voedselrellen plaats. Deze zouden nog tot in september duren. Twintig jaar later verwoest een brand het stadhuis en vier jaar erna wordt het huidige gebouw ingehuldigd.

In 1950 kreeg de markt aan de zuidkant een nieuwe straat die de stad met de N70 verbindt, de Parklaan. Zestien jaar later veranderde het plein drastisch van uitzicht. Het park aan de zuidkant verdween en een busstation werd in de plaats gebouwd. De kiosk verdween naar het Romain De Vidtspark.

De markt is in 2005 grondig opgeknapt. Vroeger fungeerde ze ook als parkeerplaats, maar dankzij het Margarethaplan is er een parkeerruimte onder de markt bij gekomen. Het plan won in 2005 een eerste plaats van de Prijs Bouwmeester in de categorie publieke ruimte. Vroeger stond er ook een kiosk op de markt, maar deze is verhuisd naar het Romain De Vidtspark. De vernieuwde markt werd op 2 september 2005 feestelijk geopend door het toenmalige vorstenpaar Albert II en Paola Ruffo di Calabria. Er kwam echter kritiek op de renovatie, aangezien deze het plein had veranderd in een kale vlakte. Daarom onderging de markt in 2018 een vergroening. Er werden onder andere mobiele bomen en bloemen geplaatst.[1]

De markt wordt tot op heden op donderdag gehouden. Tegenwoordig worden er nog steeds veel evenementen georganiseerd, zoals de Vredefeesten in het begin van september. Bij die gelegenheid worden er talrijke luchtballons opgelaten.

In 2019 werd bekend gemaakt dat het plein opnieuw zal worden heraangelegd. Het deel tussen de Parkstraat en de Stationsstraat wordt autoluw.[2]