Graafschap Steinfurt

Steinfurt was een allodiale heerlijkheid en sinds 1495 rijksgraafschap gelegen in het huidige Münsterland. Het graafschap behoorde tot de Nederrijns-Westfaalse Kreits binnen het Heilige Roomse Rijk en bestond tot 1806.

Graafschap Steinfurt
Land binnen de Nederrijns-Westfaalse Kreits
1129 – 1806  →
(Details)
Kaart
Het graafschap Steinfurt in 1560.
Algemene gegevens
Hoofdstad	Steinfurt
Talen	Diets (Middelnederlands), Nederlands/Nedersaksisch, Duits
Religie(s)	Protestantisme, rooms-katholicisme

De burcht Steinfurt wordt vermeld in 1129. De heren van Steinfurt noemen zich naar de burcht en ontwikkelen een heerlijkheid rond de burcht.

Na het uitsterven van de familie in 1421 komt de heerlijkheid in 1451 ten gevolge van het huwelijk van Mathilde van Steinfurt met Everwijn I van Götterswick aan die familie. Omdat Everwijn in 1421 ook het graafschap Bentheim erft, ontstaat er een lange band tussen Bentheim en Steinfurt.

Na de dood van Everwijn I in 1454 valt Steinfurt aan diens zoon Arnold, terwijl Bernhard hem in Bentheim opvolgt. De tak in Bentheim sterft in 1528 uit, waarna Bentheim en Steinfurt weer onder één graaf verenigd zijn.

Op 26-4-1495 wordt Steinfurt om de bedreiging van het prinsbisdom Münster te weerstaan als leen aan het Rijk opgedragen en tot rijksgraafschap verheven. In 1544 wordt de (lutherse) reformatie ingevoerd. Door het verdrag van Finstingen in 1569 met het prins-bisdom Münster gaat de helft van het graafschap verloren. In 1591 wordt het graafschap gereformeerd in plaats van luthers.

Na de dood van Arnold III in 1606 verdelen zijn zoons in 1609 de landen. Willem Hendrik erft Steinfurt. Na zijn kinderloze dood in 1632 komt Steinfurt aan zijn broer Arnold Joost van Bentheim-Bentheim.

Na zijn dood in 1643 stichten zijn twee zoons Ernst Willem en Philips Koenraad de takken in Bentheim en Steinfurt. In augustus 1668 ging de graaf Ernst Wilhelm van Bentheim, die een morganatisch huwelijk had gesloten met de struise Geertruy van Zelst uit Doetinchem, in het geheim over naar het katholicisme. Dat deed hij om zijn opvolging veilig te stellen van het graafschap dat een protectoraat was van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.[1][2] Von Galen bezette het gebied met inzet van zijn inmiddels goed getrainde leger en met behulp van 60 kartouwen, een soort houwitsers. Iedereen meende dat het doorgestoken kaart was en Von Galen was bijzonder trots op deze bekering. Vier kinderen waren opgevoed in de Republiek. De echtgenote vertrouwde ze toe aan de Staten-Generaal der Nederlanden, waarop Geertruy met haar jongste kind werd ondergebracht bij de burgemeester van Münster. Die situatie beviel de gravin evenmin; volgens Lieuwe van Aitzema ging ze op 15 november 1668 lopend op weg naar haar familie met het kind op de rug.[3]

In 1681 wordt de heerlijkheid Gronau afgestaan aan Bentheim-Tecklenburg. In 1693 wisselen de linies Bentheim en Steinfurt van bezit. Ernst verwerft door zijn huwelijk met Isabella Justine van Hoorn in 1694 de heerlijkheid Batenburg. Na langdurige processen wordt het gebied in 1716 gereduceerd tot de stad en de parochie Burgsteinfurt. Het Boven-Graafschap met Rüschau en Borghorst komen aan het prins-bisdom Münster als onderheerlijkheid. Münster doet afstand van verdere aanspraken op het graafschap.

Na het uitsterven van de tak te Bentheim in 1803 komt Bentheim in principe weer bij Steinfurt, maar omdat dit land in 1753 verpand is aan het keurvorstendom Hannover levert dit weinig op.

In de Rijnbondakte van 12-7-1806 wordt in artikel 24 het graafschap onder de soevereiniteit gesteld van het groothertogdom Berg: de mediatisering. Op 28-4-1811 wordt het gebied bij het departement Lippe van het keizerrijk Frankrijk gevoegd en het Congres van Wenen voegt het in 1815 bij het koninkrijk Pruisen.