Protectoraat

Een protectoraat is een staat of territorium, of een deel van een staat, waarover een andere staat gedeeltelijk het gezag voert. Meestal wordt dit geformuleerd als bescherming (protectie) tegen andere agressieve staten. Het kan ook zijn dat het protectoraat de eigen externe belangen (nog) niet zelf voldoende kan behartigen. Meestal heeft het land dat het protectoraat uitoefent bepaalde voordelen bij deze situatie, zoals exploitatierechten van bodemschatten, exclusief recht om handel te drijven met het protectoraat of er militaire steunpunten te vestigen. De interne zaken van het protectoraat worden gewoonlijk geregeld door de inheemse bestuurders en het 'beschermende' land beslist alleen over de buitenlandse zaken en betrekkingen.

Een protectoraat is niet hetzelfde als een kolonie, waarbij het koloniserende 'moederland' helemaal zelf bepaalt wat er gebeurt in de kolonie, en daar een eigen bestuursapparaat installeert met een gouverneur aan het hoofd. In het moederland valt het gebied dan onder het ministerie van koloniën. Een protectoraat daarentegen behoudt zijn eigen bestuursdiensten, waarbij de regering wordt "geadviseerd" door een diplomaat van de beschermende macht, meestal resident genoemd. Deze valt in het beschermende land onder het ministerie van buitenlandse zaken.

Protectoraten kwamen veel voor in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog en meestal werden deze door westerse landen ingesteld. Een voorbeeld van een protectoraat in Europa was het Protectoraat Bohemen en Moravië, de overgebleven kern van Tsjecho-Slowakije, dat in 1939 werd opgedeeld door nazi-Duitsland en bondgenoten. Een voorbeeld van een protectoraat in Noord-Afrika was Frans-Marokko.

Sinds de dekolonisatie resteerden steeds minder gebieden in de wereld waarover een ander land een protectoraat uitoefende.