Eva Bonheur

Jasper, een handelaar in opgezette dieren, en zijn vrouw Mop verhuren de bovenverdieping van hun huis aan de weduwe Eva Bonheur. Hun dochter Miep heeft een - eerst nog heimelijke - relatie met de arme kunstenaar Nanning Storm. Zij hoopt op een huwelijk en een artiestenleven in Amerika, maar de handel van de gehandicapte Jasper loopt niet goed. Als het gezin aan de grond zit, leent Mop geld van de gierige Eva. Zonder medeweten van haar man speculeert ze met dat geld op de beurs. Wanneer de koersen zakken, raakt Mop alles kwijt en kan ze het geleende geld niet terugbetalen. Eva blijkt onverzoenlijk in haar wraak. Zij wordt eigenaar van het huis en zegt het gezin de huur op. Moeder en dochter proberen de problemen verborgen te houden voor Nanning Storm, die in de veronderstelling verkeert dat de familie rijk is, maar alles komt uit als Eva haar mond voorbij praat. Bovendien blijkt Miep zwanger te zijn van Nanning. Omdat die vindt dat hij door de familie is voorgelogen en geen zin heeft in een leven als brave huisvader zonder geld, besluit hij toch naar Amerika te gaan. Ondanks aandringen van haar moeder, die voor haar een leven als ongehuwde moeder voorziet, maakt Miep het met hem uit, omdat zij ernstig in hem is teleurgesteld. Het stuk heeft een schijnbaar happy end, omdat Eva Bonheur, bang voor eenzaamheid, besloten heeft de familie toch niet de huur op te zeggen. In de slotscène ("Nee, hou effen je mond - ik bid voordat ik eet...") wordt echter benauwend duidelijk dat zij voortaan de baas is in huis.

In dit stuk maakt Heijermans zijn opvattingen duidelijk over de vrome schijnheiligheid van de godvruchtige, bijbelteksten en tegeltjeswijsheden citerende Eva Bonheur, tegenover het idealisme van de vader des huizes Jasper, die de andere personages steeds weer confronteert met de moreel juiste keuzes. Het titelpersonage Eva Bonheur, een benepen en bange vrouw met wie men ook wel medelijden kan hebben, is echter niet de ware vijand. Dat is de ogenschijnlijk ruimdenkende Nanning Storm, die zich laat kennen als een egoïstische carrièrejager. Tegenover de tot mislukken gedoemde relatie Nanning - Miep wordt het huwelijk gesteld van Jasper en Mop, die elkaar nooit in de steek hebben gelaten, niet toen Jasper invalide werd (aan dit verhaal uit het verleden wordt in de dialoog gerefereerd) en ook niet nu Mop het geld van de familie heeft verspeeld en daardoor de onafhankelijkheid van het gezin in gevaar heeft gebracht. Mieps welbewuste keuze voor een bestaan als ongehuwde moeder (niet gemakkelijk in de tijd waarin het stuk speelt) laat zien dat Heijermans zelfrespect hoger stelt dan de fatsoensnormen waarvan Eva Bonheur de mond vol heeft.