De Groene Amsterdammer

Kop van weekblad De Amsterdammer uit 1877

Het blad is in 1877 mede door Johannes de Koo (1841-1909) opgericht onder de naam De Amsterdammer, een weekblad voor handel, industrie en kunst. Het blad telde in 1882 een oplage van 4000 stuks. Een van de mede-eigenaren was de bekende Amsterdamse schrijver Justus van Maurik. De inkt op de voorpagina was in de begindagen groen. Omdat er in 1883 ook een dagelijkse krant kwam met de naam Amsterdammer werd het blad in de volksmond De Groene Amsterdammer genoemd. In 1925 werd deze naam officieel.

In 1939 was de oplage van De Groene Amsterdammer gestegen naar 12.000. Tijdens de Duitse aanval op Nederland in 1940 werd de productie van het blad een maand lang stopgezet. Op 8 juni 1940 verscheen het blad weer met uitsluitend culturele en wetenschappelijke artikelen. Op 12 oktober 1940 verscheen de laatste editie ten tijde van de Tweede Wereldoorlog.

Op 16 juni 1945 werd opnieuw gestart met de productie van De Groene Amsterdammer. In januari 1949 kwam het bijna tot een fusie met Vrij Nederland. Na een ruzie tussen de toenmalige eigenaren van De Groene Amsterdammer, Rients Dijkstra en Theo Moussault, bleek echter dat men bij de redactie niet bereid was om te werken onder de hoofdredacteur van Vrij Nederland, Henk van Randwijk. Vervolgens daalde het oplagecijfer van De Groene Amsterdammer gestaag, terwijl Vrij Nederland zich dankzij de steun van Het Parool wist op te werken. De oplage, die zich sinds 1985 stabiliseerde rond de 13.000, is vanaf 2008 gegroeid tot het huidige aantal van ruim 19.000 exemplaren.

In 1994 ging De Groene Amsterdammer online. De oude nummers van De Groene Amsterdammer worden gedigitaliseerd met steun van het Prins Bernhardfonds en het VSB Fonds.

Journalistiek is er veel aandacht voor binnen- en buitenland, politiek en cultuur, literatuur, wijsbegeerte en economie. Het weekblad heeft een meer dan gemiddelde berichtgeving over de omringende wereld en in het bijzonder voor landen in de derde wereld, en is dus zeker geen uitsluitend op Amsterdam gerichte uitgave zoals de naam zou kunnen doen vermoeden.

Hoewel de Groene Amsterdammer nooit een politieke voorkeur heeft uitgesproken is de signatuur van de meeste aan politiek gerelateerde artikelen links-liberaal te noemen. Zo spreekt het blad zich bijvoorbeeld regelmatig fel uit tegen elke vorm van dictatuur en komt het op voor de rechten van de sociale onderklasse. Ook de Irakoorlog en de veronderstelde betrokkenheid hierin van de Nederlandse regering kwamen geregeld ter sprake.

Van Amerongen als hoofdredacteur (1987)

Martin van Amerongen was hoofdredacteur van 1984 tot 1997 en daarna opnieuw van 1999 tot 2002. In de tussentijd was Gerard van Westerloo hoofdredacteur, die de koers van De Groene drastisch wilde veranderen en na een jaar door de redactie werd ontslagen. Van Amerongen, die in 2002 stierf, werd in 2003 opgevolgd door Hubert Smeets, die eerder leiding gaf toen het blad in 2002 een week lang als dagblad verscheen. In juni 2008 werd Smeets opgevolgd door voormalig redacteur en oud-hoofdredactrice van Vrij Nederland Xandra Schutte.

De redactie bestaat anno 2018 uit: Margreet Fogteloo, Rutger van der Hoeven, Irene van der Linde, Roos van der Lint, Marja Pruis, Aukje van Roessel, Jaap Tielbeke, Casper Thomas en Joost de Vries met als eindredacteuren Rob van Erkelens en Hugo Jetten, webredacteuren Katrien Otten, Jan Postma, Roderick Nieuwenhuis, opmaakredacteur Christine Rothuizen en fotoredacteur Simone Berghuys.

Bekende medewerkers van De Groene Amsterdammer uit heden en verleden zijn onder meer Charivarius, Pieter Lodewijk Tak, Frederik van Eeden, Menno ter Braak, C. Buddingh', J.A. Meijers, Loe de Jong, Simon Carmiggelt, Simon Vestdijk, Heikelien Verrijn Stuart, Anna Blaman, Max Dendermonde, Eli Heimans, Annemarie Grewel, Henk Hofland, Theodor Holman, Martin Koomen, Geert Mak, Herman de Man, Michiel van Kempen, Anil Ramdas, Stephan Sanders, Ger Groot, Willem Pijper, Matthijs Vermeulen, Luc Panhuysen en de drie vaste tekenaars Johan Braakensiek, L.J. Jordaan en Opland.

Oplagecijfers Printversie

Volgens HOI, Instituut voor Media Auditing en Jan van de Plasse: Kroniek van de Nederlandse dagblad- en opiniepers, Otto Cramwinckel Uitgever, Amsterdam 2005, ISBN 90-75727-77-1.

• 1939: 12.000
• 1946: 40.000
• 1948: 36.000
• 1951: 32.000
• 1960: 30.000
• 1970: 16.845
• 1975: 14.395
• 1980: 17.066
• 1985: 13.325
• 1990: 13.131
• 1995: 12.871
• 2000: 13.303
• 2007: 12.856
• 2008: 12.995 (+1,1%)
• 2009: 14.431 (+11,1%)
• 2010: 16.637 (+15,3%)
• 2011: 18.422 (+10,7%)
• 2012: 19.192 (+4,2%)
• 2013: 19.757 (+2,9%)
• 2014: 19.446 (-1,6%)
• 2015: 19.064 (-2,0%)
• 2016: 20.199 (+5,9%)
• 2017: 21.614 (+7,0%)
• 2018: 22.949 (+6,2%)
• 2019: 22.788 (-0,7%)

• In de editie van 10 maart 1999 worden Benito Mussolini, Augusto Pinochet en Jozef Stalin als de hoofdredacteurs vermeld. Dit was door de echte redactie gedaan uit protest tegen hun verminderde zelfbestuur.
• Ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van het blad verscheen De Groene Amsterdammer in mei 2002 een week lang elke dag.
• In de televisieserie Toen was geluk heel gewoon is als parodie de krant De Bruine Rotterdammer bedacht, afgekort tot De Bruine, met Sjoerd Pleijsier in de rol van riooljournalist Simon Stokvis.

• Henri Wiessing: Het ontstaan van de nieuwe Groene (Amsterdam, 1915).
• De Groene Amsterdammer 1877-1952. 75 Jaar rijp en groen (Amsterdam, 1952).
• Rob Hartmans: De Groene van 1877. Geschiedenis van een dwars weekblad (Amsterdam, 2002).
• Rob Hartmans, Trinette Koomen en Rob van Erkelens (samenstelling): Lang leve de nestbevuilers. De twintigste eeuw in twintig verhalen uit De Groene Amsterdammer (Amsterdam, 2010).
• Jan van de Plasse: Kroniek van de Nederlandse dagblad- en opiniepers / samengesteld door Jan van de Plasse. Red. Wim Verbei, Otto Cramwinckel Uitgever, Amsterdam 2005, ISBN 90-75727-77-1. (Vroegere uitgave: Jan van de Plasse, Kroniek van de Nederlandse dagbladpers, Cramwinckel, Amsterdam 1999, ISBN 90-75727-25-9)

• Officiële website. Op deze website is ook gratis het archief van 1877 tot 1940 te raadplegen. Het recentere archief vanaf 1994 tot heden is ook online te raadplegen en de artikelen zijn deels openbaar.
• ISSN 1871-7837