Dauphin (kroonprins)

Dauphin (Latijn: delphinus, Nederlands: kroonprins) was een oude dynastieke titel in het Franse koninkrijk, oorspronkelijk gedragen door de graven van Vienne, in de Viennois.

Wapenschild van de Dauphins van Frankrijk.

Dauphin was de bijnaam van Guigues IV, graaf van de Viennois, en werd voor het eerst ca. 1140 opgetekend. Zijn opvolgers maakten er een eretitel van.
Geruïneerd door de organisatie van een kruistocht en door zijn vele investeringen in kunst en onderwijs (oprichting Universiteit van Grenoble), verkocht Humbert II op 29 maart 1349 het graafschap aan de Franse koning Filips VI, op voorwaarde dat de titel van dauphin behouden zou blijven en dat de Viennois als een afzonderlijke eenheid zou worden bestuurd, los van de rest van het kroondomein. Het gebied was daarna het traditionele domein van de kroonprins, die om die reden als de Dauphin de geschiedenis inging, terwijl de Viennois bekend werd als de Dauphiné. De titel verdween voorgoed met Henri de Chambord, de Franse kroonpretendent in 1836.

Over de herkomst van de titel bestaan enige theorieën :

• Guigues zou zijn bijnaam hebben ontleend aan zijn moeders neef, de Bourgondiër Dolfin; of zijn moeder gaf ze hem, als herinnering aan haar neef.
• Het is een Duitse verbastering van "du Viennois" (van de Viennois).
• Guigues nam eerst de dolfijn (Latijn delphinus) als embleem aan en werd er vervolgens naar vernoemd.
• Guigues' moeder, die van Italiaanse afkomst was, noemde haar jonge spring-in-'t-veld van een zoon naar het dier dat ze uit haar thuisland kende.

De ware reden voor de titel van Dauphin moet gezocht worden in de Romeinse naam van deze regio rond Vienne. De Romeinen noemden de streek Delphinatus Viennensis, afgeleid van het Griekse woord 'adolphos', dat broeder betekent. Delphinatus Viennensis is dus letterlijk vertaald 'de broederschap van Vienne', en heeft op zich niets te maken met een dolfijn.

De Dauphins namen de dolfijn pas in de 13e eeuw in hun wapen op: in goud een dolfijn van azuur, gevind en gekieuwd van keel.