Kroondomein

Het kroondomein is het privébezit van een koning, dat wil zeggen de regerende monarch van een monarchie. Uit zijn of haar kroondomein kan de monarch een inkomen betrekken.

Paleis het Loo, onderdeel van Kroondomein Het Loo
Frankrijk in 987. Het kroondomein (blauw) was toen nog maar een klein gedeelte van het koninkrijk.

Het kroondomein bestaat meestal voornamelijk uit landgoederen met paleizen en kastelen die als koninklijke residentie dienen en bossen waarin de monarch kan jagen. Ook kan het kroondomein activa zoals aandelen omvatten.

In het feodale leenstelsel van de Middeleeuwen was het kroondomein het gebied dat direct onder de monarch viel. De andere delen van het koninkrijk vielen alleen indirect onder de koning omdat ze eigendom waren van edelen die leenplichtig aan de monarch waren. De Franse koningen bijvoorbeeld hadden Île-de-France (het gebied rond Parijs) als hun kroondomein (domaine royal). De rest van het land was eigendom van verschillende leenmannen van de koning - hertogen en graven die door een vazaleed aan de koning verbonden waren. In de Middeleeuwen gebruikten koningen hun kroondomein om hun onkosten te betalen, waaronder de kosten om het hof en het leger te onderhouden.

Een apanage was een deel van het kroondomein dat aan leden van een vorstenhuis werd toegekend, in het bijzonder aan jongere zoons van de koning.

Nederland

In Nederland is het kroondomein geregeld door de Wet op het Kroondomein uit 1959.[1]

Het belangrijkste kroondomein in Nederland is Kroondomein Het Loo, een landgoed op de Veluwe dat onder meer Paleis Het Loo omvat. Het landgoed werd in 1822 als kroondomein aan Willem I toegewezen. De Staat bleef eigenaar maar de monarch kreeg het gebruiksrecht. Vandaag de dag bestaat het landgoed uit drie delen:

  • twee staatsdomeinen van 3640 hectare (waaronder Paleis Het Loo), voormalige kroondomeinen die nu direct onder de Staat vallen
  • een kroondomein van 6750 hectare dat ook eigendom is van de Staat, maar met gebruiksrecht voor de monarch. Het kroondomein is tussen 1900 en 1910 door koningin Wilhelmina als privépersoon aangekocht. In 1959 schonk zij het aan de Staat, met de bepaling dat zij het gebruiks- en jachtrecht mocht behouden.

België

De Belgische kolonie Kongo-Vrijstaat bestond voor twee derde uit een kroondomein van de Belgische koning Leopold II. Dit enorme gebied van 25 miljoen hectare was dus privé-eigendom van Leopold II. In 1907 stond de koning de Kongo-Vrijstaat af aan de Belgische Staat, mits hij zijn kroondomein mocht behouden. Na de dood van Leopold II in 1909 ging ook het kroondomein in Congo over in handen van de Staat.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.