Close Encounters of the Third Kind

• Sciencefictionfilms waren tot aan 2001: A Space Odyssey voornamelijk kleinere producties geweest. Deze film en Star Wars bereidden de weg voor Close Encounters, wat een grote film was met veel production value en dure visuele effecten van Douglas Trumbull (van onder meer Blade Runner en 2001: A Space Odyssey).
• De buitenaardsen blijken in de film uiteindelijk vriendelijk, terwijl het de conventie was om aliens als vijandige te portretteren.
• Wetenschappers hebben in de film de leiding, niet militairen. Dit aspect maakte CE3K anders dan veel sciencefictionfilms.

Het idee voor de film ontstond al toen Steven Spielberg in zijn jeugd samen met zijn vader een meteorietenregen zag.[3] Als tiener maakte Spielberg de film Firelight. Veel scènes uit Firelight zouden later door hem worden hergebruikt in Close Encounters.[4] In 1970 schreef Spielberg een kortverhaal getiteld Experiences, over een lichtshow die door een groep tieners op een avond wordt waargenomen in de lucht.[5] Eind 1973, toen de productie voor The Sugarland Express werd afgerond, maakte Spielberg een deal met Columbia Pictures voor een sciencefictionfilm. 20th Century Fox had het idée reeds afgekeurd.[5] Julia en Michael Phillips tekenden als producers.[6]

Aanvankelijk wilde Spielberg een documentaire of low budget-film maken over mensen die in UFO’s geloven. Hij gaf het project de werktitel Watch the Skies, vernoemd naar een citaat uit The Thing from Another World. Hij stelde het idee voor aan Willard Huyck en Gloria Katz. Katz vond het echter een van de slechtste ideeën die ze ooit had gehoord.[5] Spielberg huurde daarom Paul Schrader in om een nieuw scenario te schrijven. Het project werd op de lange baan geschoven toen Spielberg eerst de regie van Jaws op zich nam.

Toen Jaws een groot succes werd, kreeg Spielberg van Columbia meer vrijheid voor het maken van zijn sciencefictionfilm. Schrader had ondertussen het scenario voltooid, maar Spielberg keurde het af.[7] Het scenario droeg de titel Kingdom Come. De protagonist was een 45-jarige luchtmachtcommandant die op een dag een UFO ontmoet en daarna 15 jaar lang probeert contact te zoeken met de buitenaardse wezens. John Hill werd ingehuurd om het verhaal te herschrijven.[7] Ook zijn scenario werd door Spielberg afgekeurd, daar het te veel een James Bond-film zou zijn geworden.

Hal Barwood en Matthew Robbins stelden Spielberg voor de plot te laten draaien om de ontvoering van een kind. Spielberg schreef zelf een scenario rondom dit idee. Hij liet zich onder andere inspireren door het lied When You Wish upon a Star uit de Disneyfilm Pinocchio. Voor de afronding van het scenario werd hij geholpen door Jerry Belson. Dit scenario kreeg tevens de definitieve titel Close Encounters of the Third Kind.[8] J. Allen Hynek, die met de United States Air Force had gewerkt aan Project Blue Book, werd ingehuurd als adviseur.

Devils Tower in Wyoming was een van de filmlocaties.

Op 16 mei 1976 werd begonnen met proefopnames. Spielberg wilde de film het liefst geheel opnemen in een studio vanwege zijn negatieve ervaringen met opnames op locatie tijdens de productie van Jaws. Uiteindelijk stemde hij toch toe op locatie te filmen. De opnames vonden plaats in Burbank, Devils Tower, twee verlaten hangars uit de Tweede Wereldoorlog op de voormalige Brookley Air Force Base, en het treindepot in Bay Minette. Het huis waaruit Barry wordt ontvoerd bevindt zich in werkelijkheid net buiten het plaatsje Fairhope, Alabama.

De opnames werden gehinderd door meerdere technische en budgettaire problemen. Spielberg vond de opnames nog erger dan die van Jaws.[7] Spielberg had gehoopt op een budget van 2,7 miljoen dollar, maar de kosten liepen op tot 19,4 miljoen. Het Atlantisch orkaanseizoen van 1976 zorgde voor tropische stormen in Alabama, waardoor de opnames vertraagd werden. Ten slotte bleef Spielberg zaken veranderen aan het scenario, waardoor opnames geregeld over moesten.

Douglas Trumbull was verantwoordelijk voor de visuele effecten in de film, terwijl Carlo Rambaldi de buitenaardse wezens ontwierp. Trumbull’s werk hielp de motion control-technieken zoals die destijds beschikbaar waren voor films te verbeteren. Het buitenaardse schip werd ontworpen door Ralph McQuarrie en gebouwd door Greg Jein. Het uiterlijk van het schip was gebaseerd op een olieraffinaderij die Spielberg op een nacht in India had gezien.[7] De visuele effecen werden gefilmd op 70mm-film om beter aan te sluiten op de 35mm-film voor de overige opnames. Er werd ook geëxperimenteerd met computeranimatie, maar omdat dit nog een nieuwe techniek was in de jaren 70 was Spielberg van mening dat gebruik hiervan de productie te duur zou maken. Voor de buitenaardse wezens werd een combinatie van acteurs en poppen gebruikt.

Close Encounters was de eerste samenwerking tussen Spielberg en filmmonteur Michael Kahn.

De filmmuziek werd gecomponeerd door John Williams, die eerder een Academy Award had gewonnen voor zijn werk aan Spielbergs Jaws. Net als zijn muziek voor Jaws is ook zijn muziek voor Close Encounters sindsdien een onderdeel van de popcultuur geworden.

Het album bevat de volgende nummers:

1. Main Title and Mountain Visions
2. Nocturnal Pursuit
3. The Abduction of Barry
4. I can't Believe It's Real
5. Climbing Devil's Tower
6. The Arrival of Sky Harbor
7. Night Siege
8. The Conversation
9. The Appearance of the Visitors
10. Resolution and End Titles
11. Theme from "Close Encounters of the Third Kind"†

De "Collector's Edition" van de film bevat de volgende nummers:

1. Opening: Let There Be Light
2. Navy Planes
3. Lost Squadron
4. Roy's First Encounter
5. Encounter at Crescendo Summit
6. Chasing UFOs
7. False Alarm
8. Barry's Kidnapping
9. The Cover-Up
10. Stars and Trucks
11. Forming The Mountain
12. TV Reveals
13. Roy and Gillian on the Road
14. The Mountain
15. "Who Are You People?"
16. The Escape
17. The Escape (alternate cue)
18. Trucking
19. Climbing The Mountain
20. Outstretch Hands
21. Lightshow
22. Barnstorming
23. The Mothership
24. Wild Signals
25. The Returnees
26. The Visitors / "Bye" / End Titles: The Special Edition

De bioscoopversie werd onder druk van filmstudio Columbia Pictures eerder uitgebracht dan Spielberg wilde. Daarom vroeg Spielberg na het uitbrengen van de film of hij een nieuwe versie mocht maken waarvoor nieuwe scènes werden opgenomen. Columbia Pictures ging hiermee akkoord, maar op voorwaarde dat het publiek aan het einde van de film de binnenkant van het moederschip mocht zien. Spielberg ging hiermee akkoord en zodoende werd Close Encounters of the Third Kind: The Special Edition uitgebracht in 1980.

In vergelijking met het origineel uit 1977 zijn de volgende veranderingen aangebracht:

• Storende scènes (zoals de lange sequentie van Neary die in zijn achtertuin probeert Devil's Tower na te maken) zijn verwijderd
• Aan het einde wordt de toeschouwer meegenomen in het ruimteschip zelf: een soort buitenaardse kathedraal met kolommen van licht en vreemde machines.
• Het vreemde, obsessieve gedrag van Neary wordt beter geduid
• Meer bewijzen van UFO's worden getoond in de film, zoals de tanker die ineens midden in de Gobiwoestijn verschijnt
• De door R. Cobb voor de Special Edition ontworpen speciale effecten zijn uitgebreider
• De rol van François Truffaut als de Franse wetenschapper is ruimer uitgewerkt

Spielberg heeft in de loop der jaren echter spijt gekregen van het laten zien van de binnenkant van het moederschip en heeft daarom in 1998 een Director's Cut uitgebracht, waarbij de scène er weer uitgehaald werd. Ook andere scènes werden aangepast.

Alle drie de versies werden ter gelegenheid van de 30ste verjaardag van de film in 2007 uitgebracht op zowel Dvd als Blu-ray.

De film had tijdens de zomer van 1977 uit moeten komen, maar de première werd uitgesteld naar november.

Bij de uitgave werd Close Encounters een groot commercieel succes in de bioscopen. In 1977 bracht de film in totaal $288 miljoen op,[1] daarmee werd het Columbia Pictures' succesvolste film tot dusver.[9] Jonathan Rosenbaum omschreef de film als "the best expression of Spielberg's benign, dreamy-eyed vision."[10] A.D. Murphy van Variety gaf de film een positieve beoordeling, maar vond dat de film wel de warmte en menselijkheid van George Lucas' Star Wars miste.[11] Pauline Kael noemde de film op z’n best een kinderfilm.[4] Jean Renoir vergeleek Spielbergs film met Jules Verne en Georges Méliès. Ray Bradbury noemde het de beste sciencefictionfilm ooit.[12]

Op Rotten Tomatoes geeft 95% van de recensenten de film een goede beoordeling.[13] Samen met Star Wars and Superman leidde Close Encounters tot een heropleving van het sciencefictiongenre in de filmindustrie.