Charles-Joseph de Ligne

Charles-Joseph de Ligne was een telg van een aanzienlijk adellijk geslacht van het huis Ligne, die vooral als militair actief waren. Hij volgde zijn vader Claude Lamoral II van Ligne op die veldmaarschalk was in Oostenrijkse dienst en lid van de keizerlijke Geheime Raad. Zijn moeder Elisabeth Alexandrine van Salm stamde uit het adellijke geslacht Salm; ze stierf toen Charles-Joseph vier jaar was.

In 1752 ging hij in dienst bij het infanterieregiment van zijn vader. Hij bewees zijn kunnen in de Zevenjarige Oorlog (1756-1763) en steeg snel in rang. Na de Slag bij Kunersdorf (1759) werd hij benoemd tot kolonel. In de Beierse Successieoorlog (1778-1779) promoveerde hij tot luitenant-veldmaarschalk.

Bij de dood van zijn vader in 1766 werd hij de zevende prins van Ligne, alsook graaf van Geleen en Amstenrade, dat hij in 1779 zou verkopen. In 1782 werd hij door keizer Jozef II als Oostenrijkse diplomaat naar het Russische hof van Catharina de Grote gestuurd. Hij werd een vertrouweling van de tsarina en vergezelde haar tijdens haar reis naar de Krim. In 1788-1789 vocht hij in de Russisch-Turkse Oorlog aan de kant van Rusland en Oostenrijk.

Bij het uitbreken van de Brabantse Revolutie tegen het keizerlijke gezag in de Oostenrijkse Nederlanden in 1789 werd Ligne benaderd om leider van de Nederlandse opstandelingen te worden, maar hij weigerde en bleef loyaal aan de keizer. Na de bezetting van de Oostenrijkse Nederlanden door Franse revolutionaire troepen in 1792-1793 werden zijn bezittingen verbeurd verklaard. De Ligne vluchtte met zijn familie naar Wenen, waar hij zich in 1794 permanent vestigde. In 1808 werd hij door keizer Frans II bevorderd tot veldmaarschalk, hoewel hij na 1794 geen militaire rol van betekenis meer speelde, en zich helemaal wijdde aan zijn schrijversactiviteiten.

Hij trouwde op 7 augustus 1755 met de hofdame prinses Marie Franziska (Françoise Marie Xavière) van Liechtenstein (1739-1821), een zuster van vorst Frans Jozef I van Liechtenstein (1726-1781), die regeerde van 1772-1781. Zij kregen volgende kinderen:

1. Marie-Christine (1757-1830), trouwde met Johann Nepomuk (1753-1826), tweede vorst van Clary en Aldringen
2. Charles Joseph Antoine (1759-1792), kolonel bij de genie, gesneuveld in de oorlog tegen Frankrijk
3. François Leopold (1764-1771)
4. Louis Eugène (1766-1813)
5. Albert Xavier (1767-1771)
6. Euphémie Christine (1773-1834), trouwde met János Pálffy z Erdőd
7. Flore (1775-1849), trouwde met baron de Spiegel

Hij zou de dood van zijn oudste zoon Charles in de Eerste Coalitieoorlog nooit te boven komen. Na zijn dood in 1814 werd hij als prins van Ligne opgevolgd door zijn kleinzoon Eugène de Ligne, zoon van zijn tweede zoon Louis Eugène de Ligne (1766-1813). Deze werd ambassadeur en voorzitter van de Senaat.

Daarnaast had hij nog kinderen uit buitenechtelijke relaties. Christine de Ligne (1788-1867) zou de moeder worden van Maximilian Karl Lamoral O'Donnell (1812-1895), die in 1853 de Oostenrijkse keizer Frans Jozef I van een moordpoging redde.

Charles-Joseph de Ligne

De Ligne was filosoof, essayist en biograaf en schreef over uiteenlopende onderwerpen, van krijgskunde tot tuinieren en poëzie. Hij onderhield een correspondentie met Voltaire, Goethe, Rousseau en Wieland, had een warme vriendschap met Madame de Staël en was een centrale figuur in de literaire salons van Wenen. In de laatste jaren van zijn leven verscheen zijn verzamelde werk in 34 delen. Bekende werken zijn Fantaisies et préjugés militaires (Militaire fantasieën en vooroordelen) (1780), een verhandeling over krijgskunst; en Vie du prince Eugène de Savoie (Het leven van prins Eugenius van Savoye) (1809), een nep-autobiografie. In 1995 werd een werk van hem herdrukt, Der Garten zu Beloeil nebst einer kritischen Übersicht der meisten Gärten Europens. Aus dem Französischen des Herrn Fürsten de Ligne übersetzt und mit einigen Anmerkungen und einer Vorrede begleitet von W.G. Becker. (De tuin van Belœil, naast een kritisch overzicht van de meeste tuinen in Europa (sic!). Uit het Frans van de heren vorsten van Ligne vertaald en met enige opmerkingen en een begeleidend voorwoord van W.G. Becker) oorspronkelijk uit 1799.

In het jaar voor zijn dood beschreef hij nog het Congres van Wenen, dat samen was gekomen om Europa opnieuw te ordenen na de nederlaag van Napoleon. Hierbij deed hij de beroemde uitspraak over het schijnbaar eindeloos voortslepende congres Le congrès danse beaucoup, mais il ne marche pas (Het congres danst, maar het gaat niet vooruit).

• Philip Mansel, The Prince of Europe: The Life of Charles-Joseph De Ligne, 1735–1814 (Londen, 2003)
• Andreas Thürheim, Feldmarschall Carl Joseph Fürst de Ligne, die "letzte Blume der Wallonen". Eine Lebensskizze (Wenen 1877)
• Helene Walbröhl, Der Fürst von Ligne. Leben und Werk. Droz, Genf 1965 (dissertatie, Universiteit van Keulen, 1965)
• Peetermans, Le Prince de Ligne, ou un écrivain grand seigneur (Liège, 1857), Etudes et notices historique concernant l'histoire des Pays Bas, vol. iii. (Brussel, 1890)
• Charles Joseph de Ligne, De charmeur van Europa, Memoires, Gekozen, vertaald en van een nawoord voorzien door Marijke Arijs (Meulenhoff/Manteau, 2006)

In 1962 werd een documentaire over zijn leven, Le Prince de Ligne (film), gemaakt door de Belgische filmmaker Jacques Kupissonoff.

Zie de categorie Charles-Joseph de Ligne van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.