Bombardement op Dresden

Op 24 augustus 1944 waren er voor het eerst geallieerde luchtaanvallen op gedeelten van Dresden die belangrijk waren voor de industrie, zoals de wijk Gittersee en het stadsdeel Coschütz, waarbij in totaal ruim 200 slachtoffers vielen.

Op 7 oktober was er een eerste aanval met B-17's van de USAAF op het gedeelte van de binnenstad rondom station Friedrichstad en het industriegebied ten noorden hiervan, waar zich een voor de wapenproductie gebruikte fabriek van Seidel & Naumann bevond. Ook de haven aan de Elbe werd getroffen. In totaal vielen bij deze aanval 270 doden.

Op 16 januari 1945 bombardeerde de USAAF station Friedrichstadt nogmaals met 133 vliegtuigen, 279,8 ton brisantbommen en 41,6 ton brandbommen. Hierbij werden ook de stadsdelen Cotta, Löbtau en Leutewitz getroffen. In totaal vielen er ruim 330 doden.

Een stalen mast naast de spoorlijn

Een stapel lijken op de Altmarkt wacht op crematie

Puinruimen na het bombardement

Het bombardement van 13-14 februari 1945 werd in drie aanvalsgolven uitgevoerd, door in totaal bijna 1500 vliegtuigen die brisantbommen en brandbommen afwierpen. Het gebruik van brandbommen was niet uniek voor de aanval op Dresden. De RAF gebruikte deze vaak bij haar strategische bombardementen, die vrijwel steeds 's nachts werden uitgevoerd. De bewust veroorzaakte branden dienden naast hun verwoestende werking ook als baken om de grote aantallen bommenwerpers naar hun doel te leiden.

De eerste aanvalsgolf kwam in de avond van 13 februari en werd uitgevoerd door 244 Avro Lancaster-bommenwerpers van de Britse Royal Air Force. In Dresden was om 21:45 het Fliegeralarm afgegaan, waarna veel mensen dekking zochten in hun kelders of schuilkelders. Eerst werden door de Avro Lancasters magnesiumtoortsen (door de Duitsers "kerstbomen" genoemd) aan parachutes gedropt om het terrein goed te verlichten. Vervolgens dropten De Havilland Mosquitos van de RAF-groep nr. 8 rode markeerders op het goed zichtbare Heinz-Steyer-Stadion. Ze gebruikten daarbij hun H2S. Daarna volgde het echte bombardement, dat van 22:15 tot 22:28 duurde. Eerst vielen er 529 luchtmijnen die vlak boven de grond ontploften en de daken met een schokgolf verwoestten, daarna werden er 1800 brand- en brisantbommen met een gewicht van in totaal 900 ton afgeworpen. Hierdoor stond binnen een kwartier drie vierde van de oude stad in brand. De vlammen waren tot in de wijde omtrek zichtbaar.

De tweede en hevigste aanvalsgolf volgde na middernacht, van 01.22 tot 01.54 uur. Deze aanval werd uitgevoerd door 529 Britse Lancasters die in totaal meer dan 2600 ton bommen afwierpen (1477,7 ton ofwel 600.000 staafbrandbommen en 1181,6 ton brandbommen). Het getroffen gebied liep van Löbtau tot Blasewitz en van het nieuwe deel van de stad tot aan Zschertnitz. Ook enkele gebouwen van het Stadtkrankenhaus Johannstadt werden zwaar getroffen, evenals het diaconessenhuis, de Elbwiesen en de Großer Garten. Naar deze plekken waren juist veel mensen gevlucht na de eerste luchtaanval. De Britten losten bovendien antiradarsneeuw om de radar van de Duitse luchtafweer te verblinden. Als gevolg van deze tweede grote aanval konden de branden die door de eerste aanval waren veroorzaakt niet worden geblust en ontstond er in de stad een gigantische vuurstorm toen de verschillende grote branden samensmolten. Hele straten werden hierdoor volledig verwoest en de hitte die ontstond was zo intens dat glas en metaal smolten. Door de aanzuigkracht van de wervelende lucht konden veel mensen niet meer aan de vlammen ontsnappen, zij verbrandden of stikten. Degenen die zich in schuilkelders hadden kunnen verschansen stikten alsnog door de brandgassen.

Deze twee bombardementen bestreken in totaal een gebied van ongeveer 15 vierkante kilometer.

Hierna volgde er een derde aanval op 14 februari, van 12.15 tot 12.25 uur, opnieuw uitgevoerd door de USAAF, met 311 tot 316 B-17-bommenwerpers, ook wel Vliegende Forten genoemd, en tussen de 100 en 200 escortejagers. Hun bommen (800 springbommen (474,5 ton) en 136.800 staafbrandbommen) troffen vooral de reeds bestaande puinhopen naast enkele wapenbedrijven, het ziekenhuis, het station en het Reichsbahnausbesserungswerk in de wijk Friedrichstadt. Ze richtten in vergelijking met de eerdere aanvallen niet veel nieuwe materiële schade aan, maar maakten wel meer slachtoffers.

Op 15 februari volgde aan het eind van de ochtend een vierde aanval, waarbij de Amerikaanse B-17's nog eens 460 ton bommen afwierpen. Deze kwamen door het slechte zicht echter neer in het hele gebied van Meißen tot aan Pirna.

De Frauenkirche was na de eerste twee aanvallen in eerste instantie blijven staan, maar het gebouw was van binnen compleet uitgebrand en van buiten volkomen poreus geworden als gevolg van de alom heersende verzengende hitte. In de ochtend van 15 februari begaven de buitenmuren het en kwam de koepel omlaag.

De schattingen van het aantal slachtoffers lopen nogal uiteen, maar het meest aannemelijk is het getal van 25.000 doden en 30.000 gewonden.[3] Deze hoge en tegelijk onzekere aantallen zijn mede veroorzaakt doordat er op het moment van de bombardementen veel vluchtelingen uit Silezië in de stad waren, die bovendien na de eerste aanvallen geen kans hadden weg te komen doordat ook de treinsporen waren getroffen. De omgekomen vluchtelingen waren niet geregistreerd en hun getal heeft men nooit kunnen vaststellen.

Om een indruk te geven van de hevigheid van het bombardement: het centrum van Berlijn was na honderden bombardementen voor bijna 100% verwoest, in Dresden was dat 70% na slechts één bombardement.

Ongeveer 1000 mensen die in de Annenkirche dekking hadden gezocht overleefden de luchtaanvallen. Ook slaagden sommige mensen er toch nog in de stad tijdig te ontvluchten of uit te wijken naar stadsdelen die minder zwaar werden getroffen, zoals Mockritz, Pieschen, Blasewitz en Löbtau.

Doordat ook het centrale gebouw van de Gestapo werd verwoest, kon de geplande deportatie van 198 Joden die nog in Dresden in het Judenhaus aanwezig waren niet doorgaan. Als gevolg van de bombardementen stierven er ongeveer 40 van hen. Zij die overleefden moesten de daaropvolgende dagen de stad zien te ontvluchten, omdat de Gestapo nog steeds naar hen op zoek was. Uiteindelijk hebben ongeveer 70 van deze Joden zo kunnen ontsnappen aan de Holocaust. Enkele van deze overlevenden zijn later zeer beroemd geworden (Henny Brenner, Josef Skupa en Victor Klemperer).

De bombardementen van februari 1945 vernietigden veel van de cultuurhistorische monumenten uit de laat-barokke tijd in Dresden, behalve de Frauenkirche ook de Semperoper, het Residenzschloss, de Sophienkirche en het Zwinger, evenals het Albert-Theater en het Palais der Sekundogenitur. De regering van de DDR heeft later besloten veel van de ruïnes, met name woningen en gebouwen in de historische binnenstad definitief op te ruimen, maar een aantal van de historische monumenten te reconstrueren en te herbouwen, zoals de Augustusbrücke (in 1949), de Kreuzkirche (tot 1955), der Zwinger (tot 1963), de Katholische Hofkirche (tot 1965), de Semperoper (tot 1985), het Japanische Palais (tot 1987). Na de Duitse hereniging werd de Frauenkirche, die de DDR-autoriteiten eerst als ruïne hadden willen bewaren, alsnog in haar oorspronkelijke vorm gereconstrueerd.

• Jörg Friedrich: "De Brand, de geallieerde bombardementen op Duitsland, 1940-1945", Mets en Schilt, 2004, 606 p.
• Sir Arthur Harris: "Bomber Offensive", Pen & sword military classics, 1947, 280 p.
• Harry Mulisch; "Het stenen bruidsbed", 179 p.
• Kurt Vonnegut: "Slaughterhouse-Five", 224 p.
• Jonathan Safran Foer: "Extreem luid & ongelooflijk dichtbij", 326 p.

• Radio-documentaire van Theo Uittenbogaard met ooggetuigenverslagen, over het Bombardement op Dresden (VPRO/1985) (oorspronkelijke uitzending: en transcriptie: )

Een bekende verfilming is Dresden uit 2006.

Zie de categorie Bombardement op Dresden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.