Autodelen
Autodelen is een systeem waarbij personen gezamenlijk van een auto of wagenpark gebruik maken. Het verschilt van traditioneel autohuren doordat het huren van auto's voor een korte termijn (bijvoorbeeld per uur of per minuut) mogelijk maakt. Autodelen wordt vooral gebruikt door mensen die relatief weinig met een auto rijden. Het is namelijk financieel voordelig ten opzichte van een eigen auto vanaf minder dan ongeveer 10.000 km per jaar.[1]
Begin 2018 deden in Nederland zo'n 400.000 mensen aan autodelen[2] en begin 2019 waren er 180.000 gebruikers in België.[3] De belangrijkste factoren die de groei van autodelen bevorderen, zijn de stijgende hoeveelheid files, veranderende denkwijzen over autobezit en een convergentie van businessmodellen.[4]
Vormen
Er zijn verschillende vormen van autodelen. Het delen waarbij een organisatie een vloot deelauto's beheert, en het peer-to-peer-autodelen waarbij een organisatie tussen particulieren vraag en aanbod bemiddelt.
Autodeelaanbieders met eigen wagens
Bij een klassiek deelautosysteem is meestal een organisatie eigenaar van de auto's en zorgt voor de administratie, verzekering, onderhoud en dergelijke van de wagens. Het wagenpark bestaat veelal uit nieuwe, zuinige auto's die allrisk verzekerd zijn. Er kan keuze zijn tussen verschillende automodellen. Bij dit deelautosysteem kan met een mobiele app, chipkaart of code een deelauto geopend worden. Auto's kunnen op voorhand of vlak voordat de auto gebruikt wordt gereserveerd worden.
Deelauto's met een vaste standplaats
Deelauto's moeten worden afgehaald en teruggebracht op dezelfde standplaats.
Free-floating deelauto's
Free floating of one-way deelauto's kunnen door de gebruiker op een willekeurige parkeerplaats binnen een bepaalde zone worden achtergelaten. Bij aankomst kan de auto weer worden vrijgegeven voor de volgende gebruiker. Via een app kan de deelauto gelokaliseerd worden. Voor deze zogenoemde free-floating is het noodzakelijk dat een gemeente hiervoor parkeervergunningen aanbiedt die geldig zijn binnen de gehele gemeente.
Peer-2-peer autodelen
Bij particuliere autoverhuur (ook wel peer-2-peer-autodelen genoemd) stelt een auto-eigenaar zijn eigen auto ter beschikking aan anderen, die betalen voor de huur. Belangrijk voordeel voor de eigenaar is dat hij de dure vaste kosten kan delen met meerdere mensen. Een voordeel van particulier autodelen is dat er geen investering hoeft te worden gedaan om nieuwe deelauto's aan te kopen. Om de auto te kunnen gebruiken dient er worden afgesproken met de eigenaar van de auto om de sleutel op te halen.
Autofabrikanten
Veel autofabrikanten zien het leveren van mobiliteit, en niet langer het verkopen van auto's, als hun toekomstig bedrijfsmodel. Er vinden veel investeringen en overnames plaats van autodeelconcepten. Volkswagen investeert in Gett en MOIA, General Motors in Lyft, Toyota in Uber.[5] Daimler investeert in Car2Go, Avis in Zipcar, BMW in ReachNow.[6] Volvo investeert in Sunfleet.[7] Renault-Nissan heeft aangekondigd een autodeeldienst te starten met zelfrijdende deelauto's.[8] Tesla werkt aan een softwareplatform waardoor Teslabezitters de mogelijkheid krijgen hun auto beschikbaar te stellen aan anderen.[9]
Effect op de mobiliteit
Gedurende de levensduur van een auto staat deze het grootste deel van de tijd geparkeerd. Door het delen wordt efficiënter gebruik gemaakt van een auto en vermindert de parkeerdruk door afname van autobezit. Ook leidt het bij deelnemers tot een meer economische inzet van vervoersmiddelen en daardoor tot afname van het gebruik van de auto in de mobiliteitsmix en toename van het gebruik van openbaar vervoer en fiets.
Effect op het milieu
Uit onderzoek onder van het Planbureau voor de Leefomgeving uit 2015 bleek dat autodelers ruim 30 procent minder auto’s bezitten dan voordat ze met autodelen begonnen. Autodelers maakten bovendien door een veranderde mobiliteitsmix 15 tot 20 procent minder autokilometers dan voordat ze met autodelen begonnen.[10] Een oorzaak hiervan is dat bij het ontbreken van de eigen auto een persoon geen rekening meer houdt met de sunk costs hiervan.
Door zowel de afname van het aantal autokilometers als het autobezit stoten autodelers per persoon per jaar 230 tot 320 kilo minder CO2 uit. Een deelauto vervangt volgens verschillende onderzoeken vier tot vijftien personenauto's en levert daardoor 36 tot 135 m2 openbare ruimte op.[11][12]
Overheidsstimulering
In verschillende landen stimuleert de overheid autodelen. Maatregelen die gemeentelijke overheden nemen zijn het verstrekken van parkeervergunningen, het hanteren van gereduceerde parkeertarieven, het toestaan van parkeren in parkeervergunningsgebieden, het beschikbaar stellen van gereserveerde deelautoplekken en aanpassing van parkeergelegenheid in recreatievoorzieningen van een deelnemende straat of wijk. Sommige overheden stellen een vergoeding beschikbaar voor auto-eigenaren die hun eigen auto of parkeervergunning inruilen voor een deelauto.[13]
Landelijk
België
In België bestaan verschillende autodeelorganisaties. Onder particuliere autodeelsystemen in Vlaanderen valt het autodeelproject Degage in Gent en Cozycar (verspreid over heel Vlaanderen). Peer-to-peer autodelen vindt zijn platform via de organisaties Caramigo en Getaround. Tapazz uit Antwerpen ontwikkelt technologie om autodelen gemakkelijker te maken, maar biedt op heden geen platform meer aan om je wagen te delen. Cambio was de eerste autodeelaanbieder met vloot in België. In samenwerking met onder andere de MIVB, De Lijn, de Vlaamse Automobilistenbond (VAB) en de gelijknamige Duitse autodeelorganisatie richtte Taxistop het systeem in 2004 in België op. Nadien vonden steeds meer organisaties grond om een autodeelplatform op te richten. In 2019 telde Vlaanderen tien autodeelaanbieders met vloot (BattMobiel, Bolides, Cambio, JustDrive, Kenis Share, Partago, Poppy, Stapp.In, Valckenier Share en Zen Car). Vroeger opereerde autodeelaanbieder ShareNow in Brussel, maar in eind 2019 kondigde de organisatie haar vertrek aan.[14] Naast de aanbieders met vloot telt België vier platformen om eigen wagens te delen (Caramigo, Cozycar, Dégage en Getaround). In België biedt het Vlaams Netwerk Autodelen informatie en ondersteuning voor autodelen.[15]
Zen Car, opgericht in 2010, verhuurt elektrische auto's in Brussel volgens een systeem van autodelen; het bedrijf gebruikt hiervoor Tazzari Zero en Mitsubishi iMiEV.[16]
In Vlaams-Brabant loopt bovendien ook het project Testrijders van Bond Beter Leefmilieu, waarbij autodelen gepromoot wordt met elektrische deelwagens van particulieren.
Nederland
In Nederland bieden verschillende organisaties sinds 2011 een digitaal platform om vraag en aanbod van particuliere autoverhuur bij elkaar te brengen. SnappCar heeft landelijke dekking. Mywheels bood ook een dergelijke service maar is eind 2019 overgegaan tot enkel bedrijfsmatige verhuur. Een andere mogelijkheid is om auto's te delen tussen reizigers, zoals ParkFlyRent aanbiedt.
In 2014 bestond het aanbod van deelauto's in Nederland voor ruim 70% uit particuliere auto's.[17]
In Nederland zijn diverse bedrijven actief op het gebied van georganiseerde deelauto's waaronder Greenwheels, Buurauto,[18] We Drive Solar[19], Car2Go, Elektrip[20] Vereniging gedeeld autogebruik en Solar-Miles.[21]
In juni 2007 maakten meer dan 20.000 Nederlanders gebruik van de ongeveer 1100 deelauto's.[22] in maart 2014 was het aantal auto's vertienvoudigd tot 11.210 auto's, en het aantal autodelers gestegen tot 110.000.[17]
 |
Zie de categorie Carsharing van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |