Arras
Arras [uitspraak: aʁɑːs] (Nederlands, in historische context nog gebruikelijk: Atrecht[1]) is een stad in het noorden van Frankrijk, de hoofdplaats van het departement Pas-de-Calais. In 2014 telde de gemeente 40.970 inwoners, Arrageois genoemd.
Gemeente in Frankrijk | |||
| |||
Situering | |||
Regio | Hauts-de-France | ||
Departement | Pas-de-Calais (62) | ||
Arrondissement | Arras | ||
Kanton | hoofdplaats van 3 kantons: Arras-1, Arras-2 en Arras-3 | ||
Coördinaten | 50° 17′ NB, 2° 47′ OL | ||
Algemeen | |||
Oppervlakte | 11,6 km² | ||
Inwoners (1 jan. 2011) | 41.322 (3.562,2 inw./km²) | ||
Hoogte | 52 - 99 m | ||
Overig | |||
Postcode | 62000 | ||
INSEE-code | 62041 | ||
|
Geschiedenis
De stad werd oorspronkelijk bewoond door de Atrebaten, en werd later de locatie van een Romeins garnizoen, Atrebatum genoemd. Ze lag op een heerweg die Boulogne-sur-Mer met Cambrai (Kamerijk) verbond.
De onderaardse gangen van de stad geven een beeld van de ondergrondse geschiedenis van Arras. Vanaf de 10e eeuw werden "les bôves", de zogenaamde krijtgroeven, uitgegraven. Door de eeuwen heen hadden ze verschillende functies: kelder, silo, enz. Dit ondergrondse gangenstelsel dat zich onder de hele stad en zelfs over de stadsgrenzen heen uitstrekte, diende eveneens als schuilplaats en verzamelpunt voor de Geallieerden, die hier in 1917 in afwachting van het beslissende offensief in de Slag bij Arras gelegerd waren.
In 1136 en 1189 vonden in Arras grote stadsbranden plaats.
Gedurende vele eeuwen was Arras een stad gelegen in het graafschap Vlaanderen op de grens tussen Frankrijk en de Lage Landen. In 1460 vond hier de Vauderie d'Arras plaats, een eerste heksenjacht in de Nederlanden.
Ook werden in de stad verschillende verdragen gesloten, vaak bekend onder de Nederlandse naam van de stad:
- Vrede van Atrecht (1191) tussen Boudewijn de Moedige en Filips II van Frankrijk
- geheim Verdrag van Atrecht (1414) tussen Hendrik V van Engeland en Jan zonder Vrees
- Vrede van Atrecht (1414) tussen Jan zonder Vrees en Lodewijk van Guyenne
- Vrede van Atrecht (1435) tussen Filips de Goede en Karel VII van Frankrijk
- Vrede van Atrecht (1482) tussen Lodewijk XI van Frankrijk en Maximiliaan I
In 1579 werd in de stad de Unie van Atrecht gesloten, waarbij een aantal Waalse gewesten, dat zich in 1576 bij de Pacificatie van Gent had aangesloten, zich weer verzoende met de Spaanse stadhouder, Alexander Farnese, de hertog van Parma. In reactie hierop verenigden de noordelijke gewesten zich in hetzelfde jaar in de Unie van Utrecht. Arras behoorde sindsdien tot de Spaanse Nederlanden, totdat het in 1659 krachtens het verdrag van de Pyreneeën voorgoed in Franse handen kwam.
Tussen 1668 en 1672 bouwde Vauban een citadel in de stad. Omwille van haar slecht gekozen locatie werd ze La Belle Inutile (de mooie nutteloze) genoemd. De citadel is onderdeel van de werelderfgoedinschrijving Vestingwerken van Vauban.
In de 19de eeuw werd Arras een belangrijk centrum voor het kweken en verwerken van suikerbieten.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog was Arras niet ver gelegen van het front en werd daarom zwaar beschadigd tijdens de oorlog. Na de oorlog werd het stadje herbouwd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het vanaf juni 1940 door nazi-Duitsland gedurende ruim vier jaar bezet.
Sint-Vedastus (Saint-Vaast) en de met hem verbonden Abdij van Sint-Vaast, was bisschop van Arras.
Arras was de geboorteplaats van Maximilien Robespierre (1758-1794), advocaat en Frans revolutionair, leider tijdens de Terreur.
Geografie
De oppervlakte van Arras bedraagt 11,63 km², de bevolkingsdichtheid is 3511 inwoners per km². Door de stad stroomt de Scarpe.
De onderstaande kaart toont de ligging van Arras met de belangrijkste infrastructuur en aangrenzende gemeenten.
De gemeente telt verschillende grote wijken:
- Hyper Centre, met de oude historische stadskern
- Préfecture, in het centrum, net ten noordwesten van de oude stadskern
- Vauban, in het zuiden van het centrum
- Méaulens Saint-Géry (bestaande uit de wijken Méaulens en Saint-Géry), in het noorden van het centrum
- Faubourg d'Amiens, net ten zuidwesten van het stadscentrum
- Les Hochettes, ten westen van het stadscentrum
- Blancs Monts Baudimont (bestaande uit de wijken Blancs Monts en Baudimont), ten westen van het stadscentrum
- Saint-Pol, in het uiterste noordwesten van de gemeente
- Saint-Michel, net ten noordoosten van het stadscentrum
- Saint-Sauveur, in het oosten van de gemeente
- Ronville, net ten zuidoosten van het stadscentrum
- Quartier Universitaire in het zuidoosten van de gemeente. Hier bevindt zich een campus van de Université d'Artois.
- Jean Jaurès Cheminots in het uiterste zuidoosten
Bezienswaardigheden
- De gemeente telt meer dan 200 bouwwerken die werden ingeschreven of geklasseerd als monument historique, of zo'n derde van alle monumenten in het departement Pas-de-Calais.
- De Grand'Place (Grote Markt), meer dan 1 hectare groot, is al sinds de 11e eeuw de marktplaats van de stad. Oorspronkelijk was de markt omzoomd met houten huizen die vanaf de 17e eeuw door stenen gebouwen werden vervangen. Het oudste dateert van 1467 en heet Les Trois Luppards.
- Het belfort van Arras staat op de Place des Héros (Heldenplein). Die naam werd na de Tweede Wereldoorlog gegeven om de gefusilleerde inwoners te gedenken. In de volksmond heet het de Kleine Markt. Hier staan vooral gildehuizen.
- De voormalige Sint-Vaastabdij, nu museum en mediatheek.
- De vroegere abdijkerk is nu de Onze-Lieve-Vrouw-en-Sint-Vedastuskathedraal.
- In de bibliotheek van deze historische stad ligt een van de originele, handgeschreven delen van de voorhoofse ridderroman Karel ende Elegast.
- In het zuidwesten van de stad ligt de Britse militaire begraafplaats Faubourg d'Amiens Cemetery, het Arras Memorial en het Arras Flying Services Memorial met gesneuvelden uit de Eerste Wereldoorlog.
- De binnenstad (2005)
- Grote Markt
- De Place des Héros vanaf het belfort (2009), toen het plein nog niet verkeersvrij was
- Markt op de Place des Héros
- Stadhuis en belfort bij nacht
- Interieur van het stadhuis, met de stadsreuzen
- Stadsschouwburg
- Sint-Vaastabdij
- Sint-Vaastabdij
- Gang in de abdij
- Kathedraal
Politiek
Burgemeesters van Arras waren:
- 1945-1975 : Guy Mollet
- 1975-1995 : Léon Fatous
- 1995-2011 : Jean-Marie Vanlerenberghe
- sinds 2011 : Frédéric Leturque
Verkeer en vervoer
Het spoorstation van Arras wordt bediend door de TER Nord-Pas-de-Calais en de TGV.
De stad ligt nabij het knooppunt van de snelwegen A1 en A26 (of E15 en E17), die weliswaar niet over het grondgebied van de gemeente Arras zelf lopen, maar over de buurgemeenten.
Sport
Arras is vijf keer etappeplaats geweest in de wielerkoers Ronde van Frankrijk. De enige keer dat Arras aankomstplaats van etappe was, was in 2004. Toen won US Postal Service er de ploegentijdrit.
Geboren
- Jan IV van Brabant (1403-1427), hertog van Brabant en Limburg
- Carolus Clusius (1526-1609), botanicus en arts.
- Charles Bonaventure de Longueval (1571-1621), graaf van Busquoy, maarschalk in Spaanse dienst
- Barbe de Nettine (1706-1775), bankier in de Oostenrijkse Nederlanden
- Maximilien de Robespierre (1758-1794), revolutionair en staatsman
- Eugène-François Vidocq (1775-1857), avonturier, misdadiger en politie-inspecteur en privédetective
- Auguste Mercier (1833-1921), militair en politicus (Dreyfusaffaire)
- Pierre Jean Jouve (1887-1976), dichter, schrijver en criticus
- André Tassin (1902-1986), voetballer
- René Huyghe (1906-1997), conservator, kunstpsycholoog en estheticus
- Violette Leduc (1907-1972), schrijfster
- Benoît Assou-Ekotto (1984), voetballer
- Adrien Petit (1990), wielrenner
- Yohan Boli (1993), voetballer
- Lucas Tousart (1997), voetballer