Pacificatie van Gent

De Pacificatie van Gent (ook: Bevrediging van Gent) is een op 8 november 1576 gesloten overeenkomst tussen de gewesten van de Nederlanden om zich aaneen te sluiten in een zogeheten Generale Unie. Ze werd ondertekend in de pacificatiezaal van het Stadhuis van Gent. Dit politieke succes van Willem van Oranje was mogelijk dankzij de Spaanse Furie, de plundering op 4 november 1576 van Antwerpen door Spaanse soldaten die hun achterstallige soldij wilden aanvullen. Hierdoor was onder alle gezindten in de Lage Landen een sterk anti-Spaanse stemming ontstaan.

Allegorie op Pacificatie van Gent, naar Adriaen Pietersz. van de Venne.
De toestand in de Nederlanden tussen 8 november 1576 (Pacificatie van Gent) tot en met 23 juli 1577 (einde van de Eerste Unie van Brussel).
De officiële ratificatie van de pacificatie van Gent NL-HaNA 3.01.04.03 26

Aanleiding

De pogingen van Filips II om het protestantisme te onderdrukken en om regering, rechtspraak en vooral belasting te hervormen en te centraliseren leidden tot een opstand in de Lage Landen. De stadhouder van de Spaanse koning Willem van Nassau, prins van Oranje, liep over naar de opstandelingen. Hoewel er ook in het Zuiden veel wrevel tegen de koning was, begon de openlijke opstand in Holland (Den Briel op 1 april 1572) en Zeeland. Koning Filips II behaalde wel wat militaire successen, maar de opstand werd er niet mee bedwongen; hij ging bovendien bankroet aan de hoge kosten van de huurlingen. Deze gingen in 1576 muiten wegens gebrek aan soldij, met name in Antwerpen; dit werd de Spaanse Furie genoemd. Gent werd door aanhangers van Oranje overgenomen en de Staten van Brabant riepen eigenhandig de Staten-Generaal bijeen. Met de Pacificatie van Gent (1576) sloten de Staten van Brabant, Vlaanderen, Artesië en Henegouwen een overeenkomst met de Staten van Holland en Zeeland, en namen de Prins van Oranje aan als hun stadhouder.

Hoofdpunten

In de 'Pacificatie van Gent' werden de volgende afspraken gemaakt:

  • De Spaanse Troepen dienden de Nederlanden te verlaten;
  • De Staten-Generaal zouden op eigen initiatief bij elkaar mogen komen en niet alleen op initiatief van de vorst;
  • Er moest een amnestieregeling komen voor de opstandelingen;
  • De oude privileges van de wereldlijke en kerkelijke instanties moesten worden hersteld (de erkenning van de koning van Spanje als soeverein stond niet ter discussie);
  • Nederlandse edelen zouden moeten instaan voor het bestuur van de Nederlanden in plaats van Spanjaarden;
  • Willem van Oranje zou als regeringsleider in de Nederlanden fungeren naast de landvoogd.

Vervolg

De godsdienstkwestie (wat te doen met de tegenstellingen tussen katholieken en protestanten) werd niet opgelost, maar doorgeschoven naar de eerste vergadering van de Staten-Generaal. De reden hiervoor was de interne verdeeldheid: de gewesten Holland en Zeeland werden overheerst door calvinisten en eisten godsdienstvrijheid voor calvinisten, de overige gewesten waren nog grotendeels katholiek en eisten godsdienstvrijheid voor iedereen, ook in Holland en Friesland. In Friesland waren de Wederdopers, volgelingen van de Friese reformator Menno Simonsz, sterk vertegenwoordigd. Wel werd afgesproken dat tot een definitieve overeenkomst de beide geloven naast elkaar zouden moeten bestaan.

Het vredesverdrag werd bekrachtigd op 7 januari 1577 in Brussel door de Staten-Generaal van de Nederlanden. Deze Eerste Unie van Brussel hield in dat in Zeeland en Holland, Buren en Bommel alleen het calvinisme werd toegestaan en in de andere gewesten ook de katholieke godsdienst, maar de besturen mochten de calvinisten niet vervolgen. De prins van Oranje werd erkend als stadhouder van Holland en Zeeland.

De Pacificatie van Gent leek het grote ideaal van Willem van Oranje, met name eenheid van de 17 gewesten van de Lage Landen op basis van godsdienstvrijheid, binnen handbereik te brengen. Al snel bleek dit ideaal niet haalbaar. Drie jaar later vielen de Nederlanden uiteen in respectievelijk de Unie van Atrecht en de Unie van Utrecht (Nadere Unie).

Enkele van de ondertekenaars van de Pacificatie van Gent
  • De pacificatiezaal

Zie ook

Literatuur
Bronnen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Pacificatie van Gent op de Nederlandstalige Wikisource.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.