Antwerp Symphony Orchestra

Het Antwerp Symphony Orchestra is het symfonieorkest van Vlaanderen (België), met de Koningin Elisabethzaal in Antwerpen als thuisbasis. Het staat onder leiding van chef-dirigent Elim Chan (vanaf seizoen 2019-2020) en vaste gastdirigent Philippe Herreweghe. Als een van de zeven kunstinstellingen van de Vlaamse Gemeenschap is de organisatie een van de belangrijkste vertegenwoordigers van cultuur in de regio.

Namen

In de loop van zijn bestaan heeft het orkest verschillende namen gehad.

  • bij stichting in 1955 De Philharmonie van Antwerpen
  • vanaf januari 1985 Filharmonisch Orkest van Vlaanderen
  • vanaf juli 1985 Koninklijk Filharmonisch Orkest van Vlaanderen
  • vanaf september 2002 Koninklijke Filharmonie van Vlaanderen - roepnaam deFilharmonie
  • vanaf april 2017 Antwerp Symphony Orchestra.

Activiteiten

Dankzij eigen concertreeksen in Concertgebouw (Brugge), Muziekcentrum De Bijloke Gent (Gent), Bozar (Brussel) en CCHA (Hasselt) bekleedt het orkest een unieke positie in Vlaanderen. In het buitenland wordt het Antwerp Symphony Orchestra uitgenodigd door de belangrijkste huizen en internationale concertreizen door Europa en Azië vormen een constante in de kalender. Naast zijn reguliere concerten creëerde het Antwerp Symphony Orchestra een uitgebreid aanbod aan educatieve en sociale projecten, waarmee het orkest kinderen, jongeren en mensen met verschillende achtergronden doorheen de symfonische klankenwereld gidst.

Het orkest maakt opnames voor gerenommeerde klassieke labels en richtte ook een eigen label op, waarin het focust op het grote symfonische orkestrepertoire, Belgische muziek en eigentijdse klassieke muziek.

Al van bij zijn ontstaan in 1956 ziet het orkest het als zijn missie om een zo groot mogelijk publiek te bereiken met een klassiek en hedendaags repertoire. Hiervoor worden regelmatig concertreeksen georganiseerd in de belangrijkste concertzalen van het land: deSingel in Antwerpen, het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel, De Bijloke in Gent en het Brugse Concertgebouw behoren tot de vaste podia. In het buitenland concerteerde het Antwerp Symphony Orchestra in de Musikverein en het Konzerthaus in Wenen, het Festspielhaus in Salzburg, de Royal Festival Hall in Londen, het Amsterdamse Koninklijk Concertgebouw, het Théâtre des Champs-Élysées in Parijs, de Philharmonie am Gastein in München, de Alte Oper in Frankfurt am Main en het Auditorio Nacional de Música in Madrid. Internationale concertreizen door diverse Europese landen en Japan vormen een constante in de orkestkalender. Naast zijn reguliere concerten besteedt het Antwerp Symphony Orchestra aandacht aan jongerenwerk en sociale projecten voor mensen met een beperking of met een migratieachtergrond.

Ontstaan en geschiedenis

Voorgeschiedenis

Het orkest past binnen een lange traditie van filharmonische verenigingen in Antwerpen, maar evengoed binnen een evolutie van steeds toenemende democratisering van muziekbeleving. Als oudste voorloper kan de Société Royale d’Harmonie d’Anvers (vandaag nog steeds werkzaam als Sorodha) worden aangeduid. Deze in 1814 opgerichte muziekvereniging had een enorm groot ledenaantal en een erg burgerlijke agenda: het moreel welzijn van de Antwerpse inwoners verbeteren door middel van klassieke muziek. Hoewel steeds meer middengroepen via hun initiatieven in aanraking kwamen met de muziek van Meyerbeer, Rossini en Beethoven, bleef het gros van de bevolking uitgesloten bij hun concerten.

In meer directe lijn liggen de roots van het Antwerp Symphony Orchestra ook bij de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde (KMDA). Van bij haar ontstaan in 1843 was deze vereniging vooral gericht op zoölogie en natuurbehoud. In 1895 kwam de directie echter met een opmerkelijk plan: dierentuinconcerten organiseren. Binnen dit initiatief werd ook een heuse spektakelzaal gebouwd, de voorloper van de huidige Koningin Elisabethzaal.

Vzw De Philharmonie (1955-1983)

In de nasleep van de Tweede Wereldoorlog viel het doek over veel van de harmonieverenigingen van weleer. Vele plaatsen van beschaafd vertier waren tijdens de oorlog beschadigd geraakt, waardoor er weinig concertruimtes overbleven. Ook in de jaren vijftig bleek het moeilijk om gelegenheidsorkesten samen te stellen en geschikte podia te vinden. Antwerpen had met het orkest van de Koninklijke Vlaamse Opera bovendien maar één professioneel orkest. Gaston Ariën wilde hier verandering in brengen en richtte in samenwerking met Jef Maes, J.A. Zwijsen en Steven Candael op 12 november 1955 vzw De Philharmonie op. Het eerste concert vond plaats op 10 december 1956 in de Vlaamse opera. Een vast onderkomen vinden bleek een uitdaging. Het enige podium dat groot genoeg was voor een symfonisch orkest, was dat van de zaal van de Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde. In 1958 sloot deze echter voor renovatie.

Gedurende de eerste jaren van haar bestaan, wilde de Philharmonie vooral naamsbekendheid verwerven. De vzw verbond haar naam aan bekende solisten en dirigenten. Ariën geloofde echter ook in de pedagogische taak van het orkest. Via projecten met het stedelijk onderwijs kwam hij zo in contact met de Nederlandse dirigent Eduard Flipse, die de eerste chef-dirigent van het orkest werd. Tijdens de jaren zestig kende de Philharmonie een periode van bloei. Met de heropening en wederdoping van de feestzaal van de KMDA tot Koningin Elisabethzaal beschikte de vzw eindelijk weer over een concertzaal. De kwaliteit van het orkest ging erop vooruit en de ene grote solist na de andere werd uitgenodigd. Ook de toenmalige tv-zender BRT schakelde het orkest bij regelmaat in.

In 1970 stapte Flipse op en kregen leden van het eigen orkest de leiding: Valère Lenaerts, en drie jaar later Enrique Jordá. Geregeld trad ook François Huybrechts op als dirigent, maar het kwam tot een breuk tussen hem en de musici. Om het dirigentenprobleem vervolgens op te lossen werd André Vandernoot gast-dirigent van 1975 tot 1983.

Vanaf 1980 sloeg de Philharmonie ook de handen in elkaar met deSingel. Hiermee ging zoveel jaren na dato een droom in vervulling van Peter Benoit, de stichter van het Koninklijk Vlaams Conservatorium te Antwerpen. De hele bevolking kreeg nu de mogelijkheid om te participeren aan het internationale concert- en theatergebeuren en het orkest kreeg in zijn thuisstad een tweede volwaardig podium. Budgettair kreeg men het echter steeds moeilijker omwille van overheidsbesparingen. Minister van cultuur Karel Poma dreigde het orkest op te doeken. Hij liet hiertoe een onderzoeksrapport opstellen dat concludeerde dat een drastische reorganisatie nodig was.

Periode sinds 1983

Om tegemoet te komen aan de bevindingen van het onderzoeksrapport, werd in 1983 een nieuwe vzw onder de naam De Philharmonie van Vlaanderen opgericht. In 1985 werd die naam nog eens veranderd in Koninklijk Filharmonisch Orkest van Vlaanderen. Emil Tsjacharov trad op als nieuwe muziekdirecteur. Door wetswijzigingen mocht het orkest nu ook zelf concerten organiseren. In 1987 werd Günter Neuhold aangesteld als nieuwe dirigent. Werken van Vlaamse hedendaagse componisten als Luc Brewaeys stonden hoog op de agenda. In 1990 kon het orkest ook een vaste repetitieruimte huren in zaal Theater Elckerlyc op de Frankrijklei in Antwerpen.

Begin jaren negentig werd het bestaansrecht van het orkest opnieuw in vraag gesteld, ditmaal door minister van cultuur Patrick Dewael. Verschillende dirigenten volgden elkaar op. Geregeld werden ook gastdirigenten ingeschakeld, onder wie Philippe Herreweghe, die vanaf het seizoen 1998-1999 werd aangesteld als vaste muziekdirecteur. Er werd bovendien een nieuwe structuur voor de artistieke leiding bedacht: het orkest was niet langer in handen van één dirigent, maar van drie artistieke leiders.

In 2002 kreeg het Koninklijk Filharmonisch orkest van Vlaanderen opnieuw een nieuwe naam: de Koninklijke Filharmonie van Vlaanderen of kortweg deFilharmonie. Tenslotte werd in 2017 de naam Antwerp Symphony Orchestra aangenomen.

Jongerenwerk en sociale initiatieven

Projecten die zich specifiek op kinderen en jongeren richten, lopen als een rode draad doorheen het bestaan van het Antwerp Symphony Orchestra. In 1982 werden de KOM-concerten gelanceerd (Kinderen Ontdekken Muziek), de latere KIDconcerten. Het aantal initiatieven dat op jongeren gericht is, is toegenomen: zo worden steevast bezoeken van kleuterscholen georganiseerd. De kinderen krijgen daarbij eerst les over de verschillende instrumenten om vervolgens zelf aan de slag te gaan in de slagwerkstudio. Ook voor de leerlingen van het lager en secundair onderwijs is een specifiek programma voorzien. Kinderen en jongeren tussen 6 en 18 kunnen tijdens de OORcolleges het symfonisch orkest aan het werk zien op het podium van De Bijloke in Gent, deSingel of de Koningin Elisabethzaal in Antwerpen. Voor de groep zes- tot twaalfjarigen wordt gewerkt met een speels verhaal rondom een bekende klassieker uit het orkest- of balletrepertoire. Bij de jongeren tussen 12 en 18 staat dan weer veel meer de discussie over muziek centraal. Diezelfde jongeren kunnen ook buiten de school om deelnemen aan het programma re-mix orchestra waarbij jongeren ongeacht hun muzikale achtergrond samen een improvisatie op poten zetten.

Verder staan ook diversiteit en interculturaliteit centraal in het beleid van het Antwerp Symphony Orchestra. Via een samenwerking met het OCMW Antwerpen en het Onthaalbureau Inburgering worden tickets verdeeld zodat mensen die niet alleen een financiële, maar ook een culturele drempel ondervinden, toegang krijgen tot de concerten. Door de organisatie van openluchtconcerten op het Sint-Jansplein en optredens in De Roma maar evengoed in gevangenissen, ziekenhuizen en psychiatrische centra, komt klassieke muziek voor velen een stapje dichterbij. Voor mensen met een fysieke of verstandelijke beperking zijn er nog aparte initiatieven waarbij "muziek voelen" centraal staat.

Leiding

Intendanten
  • 2015-heden Joost Maegerman
  • 2009-2015 Hans Verbugt
  • 2009 Jean Pierre Grootaers
  • 2004-2008 Hans Waege
  • 2000-2004 Jan Raes
  • 1993-2000 Luc Vanackere ('intendant')
  • 1991-1992 Marc Anseeuw ('artistiek administrateur')
  • 1986-1991 Luc Vanackere ('artistiek administrateur')
  • 1984-1986 Marc Clémeur ('directeur')
  • 1964-1983 François Cuvelier ('zaakwaarnemer' - 'administratief directeur')

Dirigenten

Discografie (selectie)

Naast deze kleine selectie heeft Antwerp Symphony Orchestra (deFilharmonie, Royal Flemish Philharmonic, Koninklijk Vlaams Filharmonisch Orkest) vele opnamen gemaakt van werk van Belgische componisten, met name Peter Benoit, August De Boeck, Josef Callaerts, Wim Henderickx, Luc Van Hove, Joseph Jongen, Jef Maes, Arthur Meulemans, Lodewijk Mortelmans, Norbert Rosseau, Adolphe Samuel, Henri Vieuxtemps en Eugène Ysaÿe, veelal onder leiding van dirigent Martyn Brabbins.[2]

Literatuur
  • Jan de Zutter, Jan Dewilde, Tom Eelen: Van de Philharmonie tot deFilharmonie, Antwerpen, 2005, 287 pag.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.