Ammonium

De chemische verbinding kan men zich als volgt voorstellen:

${\displaystyle \mathrm {H^{+}} +\underbrace {\mathrm {:\!NH_{3}} } _{\textrm {ammoniak}}\ \rightleftharpoons \underbrace {\mathrm {NH_{4}^{+}} } _{\underset {\textrm {ion}}{\textrm {ammonium}}}}$

Het vrij elektronenpaar van de stikstof (N) in ammoniak wordt weergegeven als een paar stippen. Dit elektronenpaar vormt een binding met een waterstofion (H⁺).

In zijn reacties lijkt het ammoniumion erg op natrium- en kaliumionen. Net als die ionen komt ammonium voor als eenwaardig kation NH₄⁺. Veel alkalimetaalzouten kennen een variant, waar het ammoniumion de plaats inneemt van een alkalimetaalion. Net als deze zouten zijn ook de ammoniumzouten vrijwel altijd goed oplosbaar.

Anders dan bij de alkalimetalen kan ammonium niet door reductie uit een zout vrijgemaakt worden:

Na⁺ + e⁻ → Na (metaal)

2NH₄⁺ + 2e⁻ (→ 2NH₄) → 2NH₃ + 2H

2H → H₂

De reductie resulteert in een onmiddellijke ontleding, waarbij ammoniak en waterstof gevormd worden.

Nog een verschil met de alkalimetaalzouten is dat als het negatieve ion oxiderende eigenschappen heeft, het zout door verhitting makkelijk ontleedt; het negatief ion oxideert dan het ammoniumion en het ammoniumion reduceert het negatieve ion.

Een goed voorbeeld hiervan is ammoniumnitraat. Bij verhitting ontstaat lachgas en waterdamp.

NH₄NO₃ → N₂O + 2 H₂O

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

Fysiologisch is 99% van het ammonium in de NH₄⁺ vorm en slechts 1% als vrij ammoniakgas (NH₃) aanwezig in ons bloed. Het is alleen het NH₃ dat in de hersenen kan komen en daar neurotoxisch kan werken. Het overgrote deel van het ammonium wordt door bacteriën in de dikke darm geproduceerd door inwerking op eiwitten uit onze voeding. In het lichaam zelf wordt ammonium gevormd uit omzetting van aminozuren zoals glutaminezuur of door afbraak van alanine in de lever.

In een gezond lichaam wordt dit ammonium verder omgezet in ureum dat via de urine uitgescheiden kan worden. Bij een verhoogde ammoniak- of ammoniumproductie, of bij een verminderde omzettingscapaciteit van de lever naar ureum, of een slechte nierfunctie kan de overmaat aan stikstof niet uit het lichaam afgevoerd worden. Afhankelijk van de oorzaak kunnen dus verschillende producten gaan ophopen in het lichaam waardoor er langzaam vergiftiging optreedt. Een andere oorzaak van een verhoogd ammoniumgehalte in het bloed is roken.

Verhoogde ammoniumwaarden kunnen dan ook voorkomen bij:

• verhoogd eiwitaanbod
• leverfalen
• nierfunctiestoornissen
• roken