Ontledingsreactie
Een ontledingsreactie is een chemische reactie waarbij een chemische verbinding wordt afgebroken. Het omgekeerde van een ontledingsreactie is een combinatiereactie.
Bij elke chemische reactie worden de reactanten afgebroken en producten gevormd. Daarom wordt het begrip ontledingsreactie meestal gebruikt voor reacties waarbij een enkele reactant meerdere producten vormt.
Energie-effecten
Veel ontledingsreacties zijn endotherm: het kost energie om ze te laten verlopen. Dit is in te zien als men kijkt naar het reactiemechanisme van een ontleding. Wat moet er als eerste gebeuren om een ontleding te laten beginnen? Er hoeft niet te worden gewacht tot de reactanten bij elkaar komen, aangezien het alleen een herrangschikking betreft van de atomen die al binnen het molecuul zitten. Als een ontledingsreactie exotherm is, dan zou deze zonder meer kunnen verlopen. De stof zou spontaan kunnen ontleden, en niet stabiel kunnen worden bewaard. De enige redding vormt de kinetiek: de activeringsenergie van de ontleding zou zo hoog kunnen zijn, dat onder normale omstandigheden geen ontleding op kan treden. We zouden de verbinding kinetisch stabiel kunnen noemen. De stof blijft echter thermodynamisch instabiel: wanneer zo'n exotherme ontleding ergens toevallig of door omgevingsinvloeden begint, dan is de vrijkomende energie vaak voldoende om ook de naburige moleculen te laten ontleden. Er vindt dan een kettingreactie plaats waarbij de ontleding heel snel afloopt. Hierbij kan, vooral als er gasvormige producten ontstaan, een explosie plaatsvinden. Een voorbeeld is de ontleding van droog picrinezuur: deze kan al beginnen door een mechanische schok.
Alle thermodynamisch stabiele chemische verbindingen hebben dus endotherme ontledingsreacties, en er moet continu energie worden toegevoerd om ze te laten verlopen.
Energietoevoer
De energie voor de endotherme ontledingsreactie kan op verschillende manieren worden toegevoerd. Afhankelijk van het type energietoevoer krijgt de reactie een meer specifieke naam:
- Thermolyse: ontleding door temperatuurverhoging, met pyrolyse als extreem geval;
- Elektrolyse: ontleding met behulp van elektriciteit;
- Fotolyse: ontleding met behulp van licht (en bij uitbreiding elektromagnetische straling);
- Hydrolyse: ontleding met behulp van water; hierbij is er dus wel een tweede reactant.