Amethist

De naam is afkomstig van Oudgrieks ἀμέθυστος (amethustos). Amethist was reeds bekend bij de Egyptenaren, Etrusken en Romeinen, en Plinius de Oudere heeft amethist al beschreven.

In het oude China werden uit amethist kleine gemmen gesneden. In de middeleeuwen werd amethist ook in Europa zeer gewaardeerd. Hij werd bisschopsteen genoemd, omdat het vroeger een geliefde edelsteen was voor kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders, en hij magische krachten zou bezitten.

Het was het symbool van de verliefden, de steen van matigheid, beschermer tegen tovenarij en hekserij. Bij Jacob van Maerlant is de verklaring te vinden dat de steen dronkenschap verdrijft. Men heeft wel aangenomen dat de Griekse naam "tegen de roes" zou betekenen: van wijn die gedronken wordt uit een beker vervaardigd uit amethist zou men niet dronken kunnen worden.

Metamorfieten, hydrothermaal, alluviale afzettingen. De kristallen groeien steeds op een onderlaag, de prisma's zijn vaak zwak ontwikkeld en daardoor overheersen de kristalspitsen; hier is ook de kleur het krachtigste. Deze gedeelten worden er afgeklopt, dat wil zeggen, voor verder gebruik afgebroken.

Door branden bij een temperatuur tussen 470 en 750 graden ontstaan lichtgele, roodbruine, groene of kleurloze variëteiten. Er bestaan amethisten die bij daglicht geleidelijk verbleken. Met radiumbestraling is de oorspronkelijke kleur weer te herstellen.

De kleur wordt veroorzaakt door ijzer in combinatie met ioniserende straling. Bij kunstlicht is amethist minder fraai.

Al in de middeleeuwen kon Brazilië zich beroemen op zijn vindplaatsen van amethist, ze worden onder andere gewonnen in Bahia, Minas Gerais en Mato Grosso. Recentelijk wordt in Bolivia de zogenaamde ametrien gewonnen, een amethist-citrien, waarbij de violette en gele kleuren afwisselen, maar de overgang tussen de kleuren is scherp begrensd.

Amethisten zijn ook bekend in Noord-Amerika, te weten in de Amerikaanse staten Montana, Maine, Georgia en Arizona en in Canada en Mexico. Bolivia, India, Myanmar, Japan, China en Korea, Sri Lanka, Zimbabwe, Congo en Australië zijn ook belangrijke producenten.

In Rusland wordt amethist onder meer gevonden in de Oeral, Jakoetsk en op het schiereiland Kola. Amethisten worden eveneens aangetroffen in Armenië, Frankrijk, Duitsland, Tsjechië, Slowakije, Bulgarije, Zwitserland en Ierland. Amethist vormt slechts zelden grotere zuivere kristallen.

In het British Museum bevindt zich een unieke geslepen steen van 343 karaat. Andere, kleinere stenen wegen minder; ze komen meestal uit Brazilië. Het Smithsonian Institution in Washington D.C. bezit zelfs een geslepen amethist uit Brazilië van 1362 karaat en één uit North Carolina van 202,5 karaat. Amethisten werden vaak gebruikt in staatsjuwelen, zoals de scepter van Catharina de Grote en de scepter van de Britse Kroon.

Geslepen amethist

Facetslijpsel, cabochons, grote en kleine gesneden stenen.

De beste soorten worden gefacetteerd, de andere getrommeld of verwerkt tot kunstnijverheidsproducten.

Synthetische korund, synthetische amethist en glas.

• Spinel
• fluoriet,
• rubeliet.

• Lijst van mineralen

Zie de categorie Amethysts van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.