Akkoord van Parijs

Het akkoord van Parijs (ook Parijs-akkoord of klimaatakkoord), een onderdeel van het Klimaatverdrag, is een internationaal verdrag om de opwarming van de aarde te beteugelen. Het akkoord is op 12 december 2015 gepresenteerd op de klimaatconferentie van Parijs 2015.

Akkoord van Parijs
De Arc de Triomphe is groen verlicht met de tekst
“Accord DeParis c’est fait!”
VerdragstypeVN-verdrag
Onderwerpklimaat
Rechtsgebiedwereld
Ondertekend12 december 2015 in Parijs
In werking getreden4 november 2016
Statusin werking
TalenArabisch, Chinees, Engels, Frans, Russisch en Spaans
Portaal    Politiek

Achtergrond

In het Akkoord werd de bovengrens van 2 graden opwarming ten opzichte van het pre-industriële tijdperk voor het eerst in een juridisch instrument vastgelegd. Bovendien wordt het streven vastgelegd om de opwarming beperkt te houden tot 1,5 graad.[1] Verder moet er nu snel een eind komen aan het gebruik van fossiele brandstoffen, aangezien dit een belangrijke oorzaak is van de overmatige CO2-uitstoot.

Het verdrag eiste van lidstaten dat zij nationale klimaatplannen (nationaal vastgestelde bijdragen, Nationally Determined Contributions, NDC's, of Intended Nationally Determined Contributions, INDC's, als het over intenties gaat) op zouden stellen die ambitieus waren en waarvan het ambitieniveau bij ieder nieuw plan moet stijgen. Bovendien werd opgenomen dat van de rijke landen wordt verwacht dat zij ontwikkelingslanden financieel zullen steunen bij het terugbrengen van hun eigen uitstoot. De Amerikaanse president Barack Obama had deze twee laatste zaken als voorwaarde voor het akkoord gesteld.

Het Akkoord betrof de periode na 2020 en zou pas in werking treden na ratificatie door 55 landen, die gezamenlijk meer dan 55% van de broeikasgassen uitstoten. Het Akkoord werd ongewoon snel geratificeerd: reeds op 5 oktober 2016 werd de drempel bereikt, zodat het Akkoord op 4 november 2016 in werking kon treden, vlak voor de klimaatconferentie van Marrakesh 2016.[2]

Vanaf 2023 zal er om de vijf jaar een wereldwijde evaluatie ("Global Stocktake") plaatsvinden van de uitstoot(vermindering).[3]

Ondertekenaars

Naast de partijen in het Klimaatverdrag, die het Akkoord in Parijs sloten, hebben nog een aantal andere landen het Akkoord van Parijs ondertekend. Op 5 maart 2018 hadden 195 landen, waaronder 175 partijen in het Klimaatverdrag, het Akkoord ondertekend. Het Akkoord was echter door 21 landen, waaronder Colombia, Irak, Iran, Turkije en Rusland nog niet geratificeerd.[4] Eind oktober 2019 hadden 197 landen ondertekend, en 10 daarvan nog niet geratificeerd of definitief goedgekeurd: Angola, Eritrea, Irak, Iran, Jemen, Kirgizië, Lebanon, Libië, Turkije, en Zuid-Soedan.[4]

Stand van zaken
Impact van de beloofde mitigatiemaatregelen afgesproken in het Akkoord van Parijs

Doelstellingen ontoereikend

Een van de ingebouwde zwakheden van het Akkoord bestaat erin dat de landen zelf hun klimaatdoelstellingen bepalen. Een andere tekortkoming is het feit dat de luchtvaart en scheepvaart niet vermeld worden.[5]

Nog voor het in werking treden van het Akkoord was er twijfel gerezen of de doelstellingen van Parijs, zelfs bij toepassing, zouden volstaan om de opwarming tot 1,5° of 2 °C te beperken.[6] Sedertdien werd de twijfel een zekerheid, volgens meerdere wetenschappelijke rapporten, onder meer van het Massachusetts Institute of Technology in april 2016,[7] van Nature in juni 2016[8] en van het VN-Milieuprogramma in november 2016.[9] Daarenboven bleek inmiddels dat verreweg de meeste landen zelfs die matige doelstellingen niet gehaald zouden hebben tegen de eerstvolgende evaluatie op de klimaatconferentie van Katowice in december 2018, drie jaar na het sluiten van het Akkoord.[10][11]

Bindend, niet afdwingbaar

Het Akkoord is weliswaar bindend, maar sancties kunnen niet opgelegd worden (tenzij onrechtstreeks, binnen de Europese Unie).[5] Dat ontlokte klimaatveteraan James Hansen de bittere opmerking “dat Parijs een nepakkoord is”.[12] Enkel structurele maatregelen zoals een CO2-taks zou hierin verbetering kunnen brengen, aldus milieu-economen.[13]

Implementatie

De concrete uitvoering van het Akkoord moest echter nog verder onderhandeld worden. Het gaat dan om een hele reeks technische regelingen en modaliteiten (Paris Rulebook) op verschillende terreinen, waaronder transparantie, adaptatie, emissiereducties, financiering, capaciteitsopbouw en technologie.[14] Het overleg hierover is aangevat op de Klimaatconferentie van Bonn 2017, en wordt afgerond op de Klimaatconferentie van Katowice 2018, met tussentijdse vergaderingen.

Desinvesteren

Milieugroepen en -economen wijzen op het enorme gewicht dat de privé-sector in de schaal kan leggen door steeds meer te desinvesteren in fossiele brandstoffen, en des te meer in hernieuwbare energie.[15] Met name de pensioenfondsen zouden hierin een belangrijke rol kunnen spelen.[16]

One Planet Summit

Naar aanleiding van de tweede verjaardag van het Akkoord, werd op 12 december 2017 in Parijs de One Planet Summit bijeengeroepen, op uitnodiging van de Franse president Emmanuel Macron, en georganiseerd in samenwerking met de Verenigde Naties en de Wereldbank. Bijna 4.000 deelnemers en een vijftigtal staatshoofden en regeringsleiders bespraken in vier secties de opvolging van het Akkoord van Parijs. Er werden een aantal praktische afspraken gemaakt voor de financiering van klimaatprojecten, met een bijzondere nadruk op de inbreng van bedrijven en banken. De slotresolutie omvatte twaalf punten met voornemens en toezeggingen.[17]

Opmerkelijk was de stellingname van VN-secretaris-generaal António Guterres tegen investeringen in fossiele brandstoffen (Het is ook een feit dat fossiele brandstoffen sterk worden gesubsidieerd - wat betekent dat we investeren in onze eigen ondergang)[18], en de sombere waarschuwing van president Macron (On est en train de perdre la bataille - "we zijn de strijd aan het verliezen").[19][20]

Voorts liet de Wereldbank weten vanaf 2019 geen investeringen meer in fossiele brandstoffen te zullen ondersteunen, tenzij voor de armste landen, maar ook dan binnen het Akkoord van Parijs.[21]

Terugtrekking VS

Op 1 juni 2017 kondigde president Trump aan dat de VS zich zou terugtrekken uit het akkoord. Formeel kan die terugtrekking niet eerder ingaan dan op 4 november 2020.[22] Echter tekenden na de aankondiging van Trump, gouverneurs en burgemeesters van in eerste instantie 12 staten een verklaring waarin ze beloofden zich wél aan het akkoord te houden: de zogenaamde United States Climate Alliance. Nadat op 1 juli 2019 Montana toetrad, bestaat de alliantie inmiddels uit 25 staten.

Klimaatakkoord Nederland

In 2018 zijn de onderhandelingen rondom het Klimaatakkoord[23] gestart door bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden. Het Klimaatakkoord heeft als doelstelling in 2030 broeikasgassen met 49% te hebben verminderd ten opzichte van 1990. In 2019 zou de uitvoering van de plannen uit het Klimaatakkoord moeten starten.

Europese Unie

De Europese Unie nam zich, op initiatief van Frankrijk, in 2017 voor een bindende verwijzing naar het Akkoord van Parijs op te nemen in alle nieuw af te sluiten handelsverdragen. In het handelsakkoord met Japan werd op dit vlak de spits afgebeten, en ook aan het CETA-akkoord met Canada werd in september 2018 een gelijkaardige clausule toegevoegd. In principe zouden dus ook bij de 27 handelsakkoorden waarover nog wordt onderhandeld, de clausule “Geen Parijs, Geen Handelsakkoord” van toepassing zijn.[24]

Opvolging

De uitwerking en opvolging van het Akkoord gebeurt in de jaarlijkse klimaatconferenties die na de Klimaatconferentie van Parijs 2015 zijn gehouden.

Zie ook


This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.