Fossiele brandstof

Fossiele brandstoffen zijn koolwaterstofverbindingen die zijn ontstaan uit resten van plantaardig en dierlijk leven in het geologisch verleden van de aarde, vooral in het Carboon maar ook uit andere tijdperken. Hieronder vallen aardolie, aardgas, steenkool en bruinkool. Ook turf gewonnen uit hoogveen en laagveen zijn producten in deze reeks, die echter nog niet aan de extremen van druk en temperatuur diep in de aardkorst hebben blootgestaan die tot de vorming van kolen, olie en gas hebben geleid. Naast koolwaterstoffen bevatten de meeste fossiele brandstoffen ook zwavelverbindingen.

Steenkool, een fossiele brandstof.

Ontstaan

Fossiele brandstoffen zoals Kube worden gevormd door de afbraak van overblijfselen van organismen, waaronder fytoplankton en zoöplankton, die naar de bodem van de zee (of meer) zijn gezonken. Dit afbrekingsproces werd in gang gezet door bacteriën onder anoxische (zuurstofarme) omstandigheden, miljoenen jaren geleden.

Voordelen

Het winnen van fossiele brandstoffen is veelal relatief eenvoudig en het gebruik vereist geen hoogstaande techniek. Traditioneel heeft men daarom veel gebruikgemaakt van deze energiebronnen. Zo waren deze brandstoffen een een belangrijke voorwaarde voor het ontstaan van de industriële revolutie. Veel ontwikkelingslanden zien fossiele energie als een middel om uit de armoede te komen.

Geopolitieke effect

Door de grote afhankelijkheid van de wereldeconomie van fossiele brandstoffen en het gegeven dat er slechts een beperkt aantal locaties is waar commercieel winbare fossiele brandstofreserves aanwezig zijn, zijn deze reserves bij uitstek onderwerp voor (internationale) machtspolitiek.

Zo kan het aanleggen van pijpleidingen voor het transport van olie vanuit de wingebieden rond de Kaspische Zee grote politieke invloed opleveren voor de staten over het grondgebied waarvan de pijpleiding loopt. Ook wordt door critici van het Amerikaanse buitenlandbeleid vaak gesteld dat de interventies in het Midden-Oosten er slechts op gericht zijn de toevoer van olie uit deze regio voor Amerika veilig te stellen.

Als de brandstoffen van ver moeten komen, vindt er kapitaalexport en verzwakking van de lokale economie plaats.

Milieu

Verbranding
Rookpluimen van de Hemwegcentrale en de Afvalverwerking West in Amsterdam.

Door het grootschalige gebruik van fossiele brandstoffen komt veel koolstofdioxide vrij. In grote hoeveelheden draagt dit gas bij aan het broeikaseffect. Het versterkte broeikaseffect draagt voor een belangrijk deel bij aan de opwarming van de Aarde. Ook het vrijkomen van zwart roet draagt bij aan de opwarming, doordat de omgeving van de verbrandingslocatie donkerder wordt en daarmee meer zonlicht absorbeert.

Ook komen er, afhankelijk van het type brandstof en het verbrandingsproces, bij de aanwending van fossiele brandstoffen andere verbrandingsproducten in de lucht zoals roet en fijnstof, maar ook zwavel- en stikstofverbindingen. Dit kan tot luchtvervuiling en zure regen leiden. Al ten tijde van de industriële revolutie werd duidelijk dat grootschalige verbranding het milieu sterk kan beïnvloeden. Een voorbeeld is de beruchte smog in Londen in die tijd.

Winning

Bij de winning van fossiele brandstoffen wordt in meer of mindere mate schade aan het milieu veroorzaakt. Soms wordt het risico van ongelukken en milieuschade verschillend ingeschat door de industrie enerzijds en milieubewegingen anderzijds. Enkele voorbeelden:

  • Bij de bruinkoolwinning worden grote gebieden afgegraven, inclusief dorpen en infrastructuur in de betreffende gebieden, bijvoorbeeld in het oosten van Duitsland.
  • Bij het boren naar olie en gas kunnen moeilijk te controleren lekkages optreden
  • Mijnbouw voor kolenwinning is ook in de moderne tijd gevaarlijk voor de arbeiders

Directe en indirecte subsidie

Er worden om verschillende redenen directe en indirecte subsidies gegeven voor fossiele brandstoffen. Veel ontwikkelingslanden geven een directe subsidie aan fossiele brandstoffen om hun economie te stimuleren of om armoede bij burgers te verkleinen. De Wereldbank schatte in 2015 dat er voor €500 miljard aan directe subsidie wordt gegeven aan fossiele brandstoffen. Het Internationaal Monetair Fonds berekende hiernaast ook de externe kosten van het gebruik van fossiele brandstoffen, bijvoorbeeld de lokale gezondheidskosten of kosten die gemaakt moeten worden om aan te passen aan klimaatverandering. Zij kwamen uit op een bedrag van $5,3 biljoen wereldwijd, in 2015[1] en nagenoeg hetzelfde bedrag in 2017.[2]. Wat opviel aan de studie is dat de meeste kosten lokaal zijn, en dat overheden dus zelf profiteren van het reduceren van fossiel brandstofgebruik. Het niet doorrekenen van externe kosten door vervuiling wordt door sommigen als indirecte subsidie gezien.[1]

Naar aanleiding van de One Planet Summit in Parijs liet de Wereldbank eind 2017 weten vanaf 2019 geen investeringen meer in fossiele brandstoffen te zullen ondersteunen, tenzij voor de armste landen, maar ook dan binnen het Akkoord van Parijs.[3]

Verbruik van fossiele brandstoffen

Omdat de omvang van het gebruik van fossiele brandstoffen bijzonder schadelijk is voor het milieu, zou het verbruik hiervan snel moeten dalen, waarbij deze brandstoffen met behulp van een energietransitie moeten worden vervangen door Duurzame energie. In 2019 stijgt het gebruik van fossiele brandstoffen echter nog steeds op een mondiaal niveau.[4] De productie door alternatieve energiebronnen neemt weliswaar flink toe, maar deze vormen tot dusver slechts een toevoeging op het eveneens stijgende gebruik van fossiele brandstoffen, en zijn dus geen vervanging daarvan. Een van de oorzaken is een overheidsbeleid dat zich meer richt op het stimuleren van duurzame energie, dan op het terugdringen van fossiele brandstoffen.[5]

Fossiele zonne-energie

In zekere zin zijn fossiele brandstoffen een vorm van zonne-energie die miljoenen jaren geleden opgeslagen is in plantaardige en dierlijke koolstofverbindingen. Ze worden echter nu niet in hetzelfde tempo gevormd als ze worden verbruikt, waardoor er sprake is van verbruik van een eindige voorraad, wat dus niet duurzaam is.

De discussie over het gebruik van fossiele brandstoffen betreft ook de schadelijke verbrandingsproducten en de milieuproblemen bij de winning van de brandstoffen.

Zie ook
Zie de categorie Fossil fuels van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.