5G

In april 2018 begon KPN met proeven voor het 5G-netwerk in Amsterdam-Zuidoost, Rotterdam, Drenthe en nabij Helmond voor het onderzoeken van de inzetbaarheid ervan.[14] Het onderzoek in Amsterdam betreft het managen van menigten rond de Johan Cruyff Arena.

Het onderzoek in Rotterdam betreft de toepassing van Internet der Dingen (Internet of Things) in de industrie met augmented reality. In het havengebied, nabij de Shell Pernis-raffinaderij, werken telecombedrijf KPN en het internationale organisatieadviesbureau Accenture samen. Met ultra-high-definitioncamera's (UHD-camera's) wordt in realtime controle en risicoanalyse gedaan op leidingen in het gebied. Een ander project is gericht op bedrijfsefficiëntie met een 'slimme helm' waarmee een werknemer zowel informatie via augmented reality met video- en spraakfuncties te zien krijgt, alsook werkinstructies kan communiceren.[15]

Het onderzoek in Drenthe betreft het geautomatiseerd aansturen van landbouwmaterieel, zoals met zelfrijdend werktuig en inzet van drones. Een proef behelst precisielandbouw met het inzetten van drones boven de gewassen op het land voor het maken van taakkaarten die gekoppeld worden aan veldspuitmachines. Een eerste proef is gericht op loofdoding bij de aardappelteelt in Valthermond. Het pilotproject is in een samenwerkingsverband tussen de Provincie Drenthe, KPN, Agrifac, Dronehub, Wageningen University & Research (WUR) en Innovatie Veenkoloniën.[16]

Het onderzoek in Helmond betreft technieken om zelfrijdende auto’s te laten communiceren met andere voertuigen en de weg zelf. De uitkomst van deze onderzoeken zal bepalen op welk gebied de implementatie het eerst wordt doorgevoerd.[17]

In 2018 breidde Vodafone het onderzoeksgebied uit met proeven in Noord-Groningen;[18] sinds 2016 werd al getest op de Groningse campus Zernike.[19] Vanwege het gebruik van de 3,5-gigahertz frequentieband door de inlichtingendiensten is tot nader onderzoek in 2018 geen proef in Groningen mogelijk.[20] Bij toekomstige veilingen van de mobiele frequenties voor het 5G-netwerk wordt de telecomaanbieders een landelijke dekkingsplicht opgelegd.[21] Het Economic Board Groningen heeft dit als mogelijke toekomstige economische impuls bewerkstelligd ter compensatie van het Noord-Nederlandse aardbevingsgebied rond Loppersum.[22] Betrokken partijen bij de eerste proef waren het Ministerie van Economische Zaken,[23] KPN, Ericsson, Huawei en TNO.[22] Bij de proef in Groningen wordt voor de toepassing van satellietcommunicatie/-informatie samengewerkt met de Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA).[24]

In België doen zowel netwerkleveranciers zoals Alcatel-Lucent, Ericsson, Huawei en Nokia proeven alsook de providers.[25] Zo heeft de provider Proximus samen met Huawei de eerste proef in de openbare ruimte gedaan in Haasrode (Leuven).[26] Ericsson zette op het Hasseltse Corda Campus het eerste 5G-netwerk van het België op zodat studenten van de Hogeschool PXL in samenwerking met het ICT-bedrijf AE uit Heverlee onderzoek kunnen verrichten naar de mogelijkheden ervan.[27][28]

Zuid-Korea wilde landelijke dekking hebben tijdens de Olympische Winterspelen van 2018, en Japan tijdens de Olympische Zomerspelen van 2020.[29]

In 2018 is het eerste 'overlappende antennedeken' (network data layer) gelegd in Duitsland in een samenwerking tussen Hewlett Packard Enterprise (HPE) en Deutsche Telekom.[30]

Bulgarije, Griekenland en Servië zijn in 2018 in EU-verband een grensoverschrijdend project overeengekomen om met het ontwikkelen van een 5G-corridor tussen de steden Thessaloniki, Sofia en Belgrado zelfsturende auto's te testen. Een jaar eerder kwamen 27 EU-lidstaten overeen om een pan-Europees niveau een grootschalige test te ontwikkelen voor onderling verbonden en geautomatiseerde mobiliteit op Europese snelwegen.[31]

In de automotive-industrie wordt samengewerkt. De 5G Automotive Association (5GAA) is een samenwerking tussen de automotive-industrie, technologieconcern Qualcomm en Savari. Onder de 85 leden zijn autofabrikanten - waaronder Ford Motor Company, BMW Group en Groupe PSA - softwareontwikkelaars, netwerkproviders en weginstanties.[32] Zij testen de communicatie tussen voertuigen en infrastructuur.[33] Huawei ontwikkelde voor de 5G-mobiele datatechnologie de Tiangang-chipset voor basisstations en Balong 5000-modem voor 'endpoints'.[34]

In 2018 zijn maatregelen genomen in Australië, Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten om Huawei, een van 's werelds grootste leveranciers van telecominfrastructuur, te weren op het 5G-netwerk omdat via dit telecombedrijf de Chinese overheid toegang zou kunnen krijgen tot vertrouwelijke informatie.[35] Het Britse National Cyber Security Centre (NCSC) is met Huawei overeengekomen dat het 5G-netwerk van Groot-Brittannië moet voldoen aan speciale vereisten ten aanzien van de veiligheid.[36] Ook in Japan wordt Huawei niet toegelaten op de markt om het 5G-netwerk aan te leggen.[37] In Nederland loopt nog een veiligheidsonderzoek door het Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV); voor het Nederlandse 4G-netwerk van KPN en T-Mobile wordt gebruik gemaakt van Huawei.[38]

Zwitserland was een van de eerste Europese landen waar 5G op grote schaal werd uitgerold. In 2020 is deze implementatie echter stilgezet vanwege bedenkingen over de gezondheidsaspecten bij een deel van de bevolking. Het federale milieuagentschap Bundesamt für Umwelt (Bafu) wil eerst zelf onderzoek doen naar de impact van de 5G-straling voordat het de stralingsstandaarden bepaalt.[39][40] De norm voor toelaatbare blootstelling aan electromagnetische straling ligt in Zwitserland actueel in 2020 een factor 10 onder die van de EU.

In Nederland was de spectrumveiling onder de telecomaanbieders van de 5G-frequenties van 700 en 1400 megahertz en de herveiling van de UMTS-frequentie 2100 megahertz aanvankelijk gepland voor eind 2019.[45] Eind 2021 of begin 2022 zal de veiling voor de 3,5GHz-frequentie plaatsvinden.[46] De veiling wordt gedaan door het Agentschap Telecom (AT) dat onderdeel is van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

De frequentieband van 700 megahertz was voorheen beschikbaar voor digitale televisie,[47] die van 1400 voor Defensie en wetenschappelijk onderzoek,[48] en die van 2100 voor 3G.[47] Om bij de veiling in aanmerking te komen voor een licentie geldt als eis dat de providers een landelijke dekking moeten garanderen van 98%. De Rijksoverheid heeft hiertoe het Actieplan Digitale Connectiviteit opgesteld.[49] Het kabinet-Rutte III heeft onder de noemer Nederland Digitaal de ambitie om Nederland binnen Europa voorop te laten lopen met de digitale infrastructuur.[49] Sinds 1 oktober 2018 worden volgens de Europese regelgeving vaste telecomnetwerken opengesteld voor andere aanbieders om concurrentie te bevorderen,[50] deze open netwerktoegang betreft in Nederland de vaste netwerken van KPN (3,5 miljoen vaste internet- en tv-abonnees[51]) en VodafoneZiggo (3,9 miljoen kabelabonnees[51]).[52] KPN moest eerder al haar netwerk openstellen. De organisatie die in Nederland daar toezicht op houdt is de Autoriteit Consument en Markt.[50] Volgens dezelfde Europese regelgeving zal voor de vergunningen een minimumduur van twintig jaar gelden.[50]

Voor Nederland komt met de frequentieverdeling het gedeelte aan vrije ruimte in het frequentiespectrum onder druk te staan. Het vrije spectrum kan bijvoorbeeld worden gebruikt om consumentenapparatuur onderling te laten communiceren, zonder dat daarvoor dan een abonnement bij een provider benodigd is.[48]

In België was aanvankelijk de spectrumveiling gepland voor in het voorjaar van 2019. Het betreft dan de frequentiebanden van 700, 1400 en 3600 megahertz voor voornamelijk het gebruik van 5G vanaf 2020, alsook frequentiebanden voor het 4G-netwerk waarvan de huidige licenties in maart 2021 verlopen, te weten de 900, 1800 en 2600 megaherz-frequentiebanden.[53] Bij de veiling van 5G is ruimte voor een vierde telecomaanbieder.[54] De veiling wordt gedaan door het Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie (BIPT).

De inkomsten van de veiling in België worden geschat op 680 miljoen euro,[54] waarbij het grootste deel van de inkomsten uit de verlenging komt van de bandbreedtes voor de bestaande 3G- en 4G-netwerken.[55] Bij eerdere veilingen was de inkomstenverdeling 80 procent voor de federale overheid en 20 procent voor de deelstaten. De veiling voor 5G heeft vertraging opgelopen doordat er geen overeenstemming is over een nieuwe verdeelsleutel.[54]

Twee Belgische telecombedrijven hadden voor de frequentieveiling al via band 42 op 3,5 GHz toegang tot 5G verworven. Het zijn het Waalse telecombedrijf Gridmax voor toegang tot het 5G-netwerk in enkele landelijke gebieden in Wallonië, en het Brugse telecombedrijf Citymesh voor toegang tot 5G aan de kust, in Brugge, Gent en Antwerpen en hun randgemeenten, en Brussel.[56] In 2017 wees de EU op het radiospectrum band 42 aan als voorkeursband voor het opzetten van een 5G-netwerk, terwijl in 2015 Citymesh daartoe al toegang had verworven met een aanvraag bij het BIPT. 5G werd daarmee echter niet meteen operationeel omdat de antennes nog aanpassingen behoeven.[57]