Wapserveen

Wapserveen (oorspronkelijk ook wel "Wapsterveen", "Wapterveen" ontstaan vanuit Wapse dus "Wapse Ter Veen") is een veenkolonie, ontstaan rond 1380 in de middeleeuwen (veertiende eeuw) langs de Wapserauwen net ten noorden van de brug over de Aa. Op enkele zijstraten met nieuwbouw na is het één lang (7,2 kilometer van oost naar west) lintdorp met aan de zuidelijke zijde nog veel oorspronkelijke hallenhuisboerderijen.

Oorspronkelijk was het een laagveengebied, in de middeleeuwen trokken Friezen en avontuurlijkere Drenten van het plateau het laagveen in en ontgonnen deze in lange percelen met aan weerszijden bomensingels, zo ontstond het slagenlandschap met lange weilanden omgeven door eiken, elzen, en lange stegen (zandweg). Dit is sinds de vrijwillige ruilverkaveling ca. 1976-1982 grotendeels verdwenen. 's Winters overstroomde de Aa, toen het gebied rond de Olde Diek omstreeks 1700 te nat werd bouwde men de nieuwe boerderijen iets zuidelijker langs de huidige weg, Westeinde-Middenboer-Oosteinde. De weg werd gemarkeerd door eiken, net als het erf, de erfbosjes met eiken waren voor de scheepsbouw in het westen en brandhout, ten zuiden (boven) ging de ontginning verder op de heide en hield men er schapen, de vennen zijn ontstaan door het turf steken. Rond 1950 werd de ontginning verboden en later onteigend voor militair oefenterrein.

Wapserveen werd in 1395 een zelfstandige parochie. In de eeuwen daarna is de kerk drie keer verplaatst. De eerste was een houten kerk deze stond net ten noorden van de Aa tussen de Wapserauwen en de boerderij 'de Vijzel', de tweede bij de oude dijk ten noorden van de huidige Nederlands Hervormde kerk, deze stamt uit 1803 en staat aan de noordkant van het Oosteinde. Hiernaast staat de enige nog authentieke losstaande klokkenstoel in Drenthe, uit de 16e eeuw. De klok zelf is van na de Tweede Wereldoorlog omdat de oude koperen klok door de Duitse bezetter is geconfisqueerd.

Op een dorpshuis met inpandige openbare basisschool en een barbecuerestaurant na heeft Wapserveen geen eigen voorzieningen meer en zijn de inwoners vaak aangewezen op de omliggende dorpen Havelte, Diever, Vledder, of de steden Steenwijk en Meppel. Wel zijn er twee maneges, campings, gastenverblijven en pensions. Ook heeft het dorp een aantal sportclubs, waaronder voetbalclub Wapserveen, handbalvereniging, een korfbalvereniging, gymvereniging een jagersvereniging en een veefokkerijvereniging. Tot de gemeentelijke herindeling op 1 januari 1998 was het dorp onderdeel van de gemeente Havelte, nu Westerveld.

De samenstelling en beroepen van de inwoners is de vorige eeuw erg veranderd. Tot na de oorlog was het een dorp met vele boerenbedrijven (±200, nu nog ±15) waarvan menig ook een tweede ambacht. De boerderijen en erf leenden zich immers ook prima voor menig bedrijfssoort of hobby. Zo worden er ook veel paarden gehouden. Zo zijn er ook nog circa 100 kleine tot middelgrote bedrijven gevestigd, zoals bouw-/klussenbedrijven, rietdekkersbedrijf, stenenhandel, elektriciens, schildersbedrijf, loonbedrijven, grondverzetbedrijven, administratiekantoor, kapsalons, adviesbureaus, restaurant, circa 15 landbouwbedrijven en diverse andere middenstanders.

De omgeving van Wapserveen kenmerkt zich door landbouwgebied (veenontginningen), waar de strookverkaveling nog goed zichtbaar is. Ten zuiden van het dorpsgebied begint de heide van het Holtingerveld (zie ook: Uffelte en Havelte). Ten noorden van het dorp ligt tussen de landerijen de rivier de Wapserveensche Aa, met daarbij diverse natuurgebiedjes en vogelbroedgebieden.

Meeuwenkolonie in het Uffelterveen bij Wapserveen

Omdat Wapserveen een groot en weids gestrekt gebied is kennen vele plekken en buurtjes eigen namen, zoals Westeinde, Oosteinde, Middenboer / Midden, Bovenboer, Olde Diek, Horrelveen, Mastenbroek, Lege Doakens, Schipsloot, de Nijstad, Oldwolde, Schipsloot, Karkebuurte, Polder Ten Cate, Brandeveen, Boois Veentien, Meeuwenkolonie, het Moer, Oosterzand, Westerzand, De Olde Diek, Veneboers Bossie, Boven (het hoge land ten Zuiden van het Midden/Oosteinde/Westeinde) en Buten (het lagere land ten noorden richting de Aa).

Dat de omgeving vaak rustig is, bewijst de aanwezigheid van een internationaal zencentrum ten noorden van het dorp, en een leefgemeenschap ten zuiden ervan.

Maar het is er niet altijd even rustig, direct ten zuidwesten van het dorp (ten zuiden van het Westeinde) bevindt zich de grote 'Johannes Post Kazerne' ("Havelte") van de 43e Gemechaniseerde Brigade met daarbij een groot oefenterrein, er wordt ook regelmatig in het dorp en langs de Aa geoefend soms ook in combinatie met andere defensie-onderdelen zoals de Luchtmobiele Brigade, die dan dag en nacht met helikopters boven Wapserveen oefent. Overdag is er meestal ook veel bedrijvigheid van onder andere boeren die op het land werken.

Ook kom je op de grote 'stille' heide regelmatig offroaders tegen, het terrein heeft prachtig zand, vele heuvels en her en der een modderpoel. Het is daarom uitermate geschikt voor verschillende sporten zoals crosscountry-hardlopen, mountainbiken, paardrijden, enduromotorsport en terreinauto's. Het is echter niet op alle paden en gebieden toegestaan.

• Lijst van rijksmonumenten in Wapserveen
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Wapserveen

	Plaatsen in de gemeente Westerveld
Benderse (deels) · Boschoord · Boterveen · Busselte · Darp · De Monden (deels) · Diever · Dieverbrug · Doldersum · Dwingeloo · Eemster · Eursinge · Frederiksoord · Geeuwenbrug · Het Moer · Het Schier · Havelte · Havelterberg (deels) · Holtien · Holtinge · Holtland · Kalteren · Kraloo (deels) · Leggeloo · Lhee · Lheebroek · Molenstad · Nijensleek · Oldendiever · Oude Willem (deels) · Uffelte · Veendijk · Veldhuizen · Vledder · Vledderveen · Wapse · Wapserveen · Wateren · Westeinde · Wilhelminaoord · Wittelte · Witteveen (deels) · Zorgvlied Drenthe: Steden en dorpen      Nederland: Provincies · Gemeenten