Vleesvervanger
Vleesvervangers zijn voedingsmiddelen die bedoeld zijn om de functie van vlees als maaltijdcomponent bij de warme maaltijd, of de functie van vleeswaren als snack of als broodbeleg, te vervangen. Dit kan worden gedaan vanwege de voedingsstoffen of om de 'hartigheid' of structuur van de maaltijd.
Vlees bevat met name eiwitten (proteine), en sporen van ijzer en vitamine B12. Als vervanger kunnen eiwitten uit planten, zuivel, vis, insecten, eieren of schimmels dienen. Noten, peulvruchten (met name sojabonen en kikkererwten), pinda's, paddenstoelen, eieren en kaas zijn veelgebruikte vervangers.
Gebruik
Specifieke vleesvervangers worden onder meer gegeten door vegetariërs en veganisten, consumenten die minder vlees willen eten of vanwege religieuze onthouding zoals binnen de katholieke kerk[1]. De term is wat verwarrend omdat vlees geen noodzakelijk voedingsproduct is. Het woord veronderstelt dat een onderdeel uit het gangbare menu vervangen zou moeten worden. Beter is te spreken van een plantaardig of ander eiwitproduct. Vleesvervangers zijn ook kant-en-klaar te koop. In 2009 werd er in Nederland voor 62 miljoen euro aan vleesvervangers omgezet.[2]
Soorten
Traditionele sojaproducten als tofoe zijn in Japan al eeuwenlang bekend als 'tofu', waar leerlingen het vakmanschap leren van een tofu-meester. In het Oosten zijn tofu-winkels even talrijk als bakkerijen in het Westen. Door de rijke historie zijn er in Japan gespecialiseerde tofu-restaurants te vinden die reeds langer dan vier eeuwen honderden diverse soorten tofu bereiden. De oudste gevonden Zen-tofu-recepten van boeddhistische monniken stammen uit de 13e eeuw.[3] In Indonesië kent men de variant tempé waarbij sojabonen in zijn geheel worden gefermenteerd en de hieruit ontstane "koek" bakt, frituurt of stoomt.
De zevendedagsadventisten, die gezonde en vegetarische voeding promoten vanuit hun geloofsovertuiging, hebben een grote invloed gehad in de Westerse ontwikkeling van vegetarische voeding. Denk hierbij aan de zevendedagadventist Dr. J.H. Kellogg (van onder meer de cornflakes) of producenten als La Sierra Foods en Worthington Foods. In 1922 werd TVP onder de naam 'Soy Bean Meat' in Tennessee (VS) als eerste commercieel op de markt gebracht.[4][5] Zo werd TVP ontwikkeld door Ellen G. White, oprichtster van de Zevendedagsadventisten in de Verenigde Staten.
Falafel, gefrituurde balletjes van kikkererwten en/of tuinbonen, worden in het Midden-Oosten al heel lang gegeten. Wanneer het ontstaan is, is onduidelijk. Een gebruikelijke theorie is dat het zo'n 1000 jaar geleden voor het eerst gemaakt is in Egypte, maar er zijn ook theorieën die zeggen dat het in de 6e eeuw ontstond op het Indisch subcontinent.
Nieuwer zijn vleesvervangers van zuivel (bijvoorbeeld valess), schimmelculturen (bijvoorbeeld quorn) of lupine (bijvoorbeeld Vivera). In de toekomst kunnen ook algen als eiwitbron gebruikt worden, omdat algen voor 50% uit eiwit bestaan. In sommige horecagelegenheden wordt de Dutch Weedburger verkocht, een vegetarische burger die deels gemaakt is van algen. Ook is het denkbaar om delen van de suikerbiet die ongeschikt zijn voor suikerproductie als bron voor vleesvervangers te gaan gebruiken.
Vanaf begin 21e eeuw wordt geïnvesteerd in plantaardig vlees waarbij met voedingstechnologie gestreefd wordt om de smaak en structuur van vlees te evenaren met als doel de verkoop van dierlijk vlees te vervangen door plantaardig vlees.
Verkrijgbaarheid
Een assortiment van kant-en-klare vleesvervangende producten is in vrijwel elke supermarkt en natuurvoedingswinkel te vinden. In Aziatische winkels hebben ze soms Aziatische vleesvervangers. Er bestaan ook gespecialiseerde vegetarische (web)winkels met een assortiment aan vleesvervangers.
Vaak betreft het imitaties van vleesproducten (burger, schnitzel, filet, balletjes), soms ook creatievere nieuwe producten (bijvoorbeeld rondo's en groenteschijven).[6] Naast vleesvervangers bestaat er ook een aantal merken die visvervangers maken.
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|