Verhoogde spoorlijn

Een verhoogde spoorlijn of luchtspoor is een civieltechnisch kunstwerk waarmee een spoorlijn op een hoogte boven het maaiveld gebracht wordt die hoger is dan technisch noodzakelijk vanuit het oogpunt van draagkracht. Meestal wordt een verhoogde spoorlijn gebruikt om andere infrastructuur, zoals wegen, te kruisen. In de aanloop naar een brug of tussen twee bruggen over andere infrastructuur heen moet een spoorlijn ook vaak verhoogd aangelegd worden. Oorspronkelijk werd het luchtspoor gebruikt om een spoorweg aan te leggen te midden van bestaande bebouwing.

Het Luchtspoor in Rotterdam
Het station East India Docks van de Docklands Light Railway is een betonnen constructie.

verhoogde spoorlijnen waren een populaire methode om openbaar vervoer-netwerken te bouwen in het begin van de twintigste eeuw maar tegenwoordig worden ze niet vaak meer toegepast.

Een verhoogde spoorlijn met daaronder bedrijfsruimten

Constructie

Een aardenbaan is de goedkoopste en eenvoudigste methode om een spoorlijn boven maaiveld te bouwen. Hierbij moeten viaducten gebouwd worden bij de kruising met een weg of een brug bij de kruising met een water. Het nadeel van de aarden baan is dat deze aan de voet zeer breed is en veel ruimte in beslag neemt. Hierdoor is de methode niet geschikt voor gebruik op plaatsen waar ruimte schaars is.

Verhoogde spoorlijnen in grote steden zijn dan ook vaak gebouwd als een heel lang viaduct. Tot halverwege de twintigste eeuw werd vooral staal of metselwerk toegepast. Later werd vaker beton toegepast. Deze constructies zijn relatief duur maar nemen minder ruimte in beslag. Onder de viaducten kunnen bijvoorbeeld wegen lopen maar ook kunnen bedrijfsruimten gebouwd worden door de viaducten aan de zijkanten dicht te maken. Deze techniek werd vooral in Engeland toegepast bij viaducten van metselwerk.

Nederland

In Nederland is een bekend voorbeeld het Luchtspoor in Rotterdam vanaf het station Hofplein naar de oever van de Maas. Deze verhoogde spoorlijn met een lengte van 2,2 kilometer werd in 1877 geopend. De lijn was als een lang viaduct aangelegd omdat de volle binnenstad gekruist moest worden en er op maaiveldniveau geen ruimte was en er veel wegen gekruist moesten worden.

Andere landen

Met name in de Verenigde Staten werden veel verhoogde spoorlijnen aangelegd in de snel groeiende steden rond het begin van de twintigste eeuw.

Opleving

Aan het einde van de twintigste eeuw herleefde de bouw van de verhoogde spoorlijn op verschillende plaatsen op de wereld. Zo werden de Docklands Light Railway[1] en de Bangkok Skytrain;[2]

Ook in de Verenigde staten leefde de bouw van verhoogde spoorlijnen op met bijvoorbeeld Metrorail in Miami[3] New York's AirTrain JFK[4] en de Las Vegas Monorail,[5] maar deze bouwwerken worden vooral gezien als futuristisch en niet zo zeer een trend in de bouw van vervoernetwerken.

Chicago

Het netwerk van de Chicago 'L' (L staat voor elevated train) bestaat voor het grootste deel uit verhoogde lijnen, die op viaducten boven de straten van de stad lopen. Het eerste deel van het systeem, later onderdeel van de bovengrondse Loop (lus) door het stadscentrum, werd in 1892 geopend.


New York

De Ninth Avenue Line ook wel de Ninth Avenue Elevated genoemd, was de eerste verhoogde spoorlijn in New York. De lijn werd geopend in 1868 als de West Side and Yonkers Patent Railway. Later werden ook verhoogde spoorlijnen aangelegd boven Lexington Avenue, Myrtle Avenue, Third Avenue, Fifth Avenue, Fulton Street en Broadway. Een aantal van deze lijnen deelden hun sporen met de metro van New York, sommige treinen reden zelfs door tot in de ondergrondse tunnels. Uiteindelijk werden de verhoogde lijnen een integraal onderdeel van de metro van New York.

  1. Docklands Light Railway - About DLR. Geraadpleegd op 2006-12-04.
  2. Bangkok Mass Transit System Company Limited - BTS SkyTrain. Geraadpleegd op 2006-12-04.
  3. Miami-Dade Metrorail. Geraadpleegd op 2007-09-09.
  4. AirTrain History. Geraadpleegd op 2006-12-04.
  5. Las Vegas Monorail - History. Geraadpleegd op 2006-12-04.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.