Vega (raket)
Vega is een draagraket van Arianespace voor kleine kunstmanen die sinds 1998 door de Europese Ruimtevaartorganisatie ontwikkeld werd. De eerste lancering vond plaats op 13 februari 2012 vanaf de Europese lanceerinrichting Centre Spatial Guyanais bij Kourou (Frans-Guyana)[1]. Per 11 juli 2019 staat de teller op vijftien lanceringen waarvan er een mislukte. Sinds 2015 worden er jaarlijks twee à drie van dit type gelanceerd.
Goedkoop
Hoewel satellieten steeds groter en zwaarder worden, bleek er ook behoefte aan een goedkope draagraket om kleine tot middelgrote satellieten (300 tot 2000 kg) in een lage baan rond de aarde te brengen. Om de ontwikkelingskosten tot een minimum te beperken, wordt bij de bouw van de Vega gebruikgemaakt van faciliteiten die eerder werden toegepast bij de bouw van de Ariane-draagraket. De doelstelling was om het lanceren van satellieten minstens 15% goedkoper te maken dan voorheen wat neerkomt op maximaal €20 miljoen per 1000 kg.
Deelnemende landen
Voor de ontwikkeling van de Vega is €335 miljoen uitgetrokken. Zo'n 65% hiervan wordt betaald door Italië, de rest wordt bijeengebracht door België, Nederland, Zweden en Zwitserland. Ook het Italiaanse FiatAvio SpA zal een deel van de kosten dekken. Mogelijk zal de Spaanse ruimtevaartorganisatie in een later stadium bij de ontwikkeling worden betrokken. Na eerder steun te hebben toegezegd, heeft Frankrijk zich later teruggetrokken nadat er twijfels ontstonden over de financiële haalbaarheid van het project.
Kenmerken
De eerste trap (P80) maakt, net als de tweede en derde, gebruik van een vastebrandstofmotor en is grotendeels gebaseerd op technieken die ook in de Ariane 4 en Ariane 5 werden toegepast. Nieuw aan de P80 motor is dat deze bestaat uit een composiet gewonden behuizing. In deze 10,5 m lange trap is ruimte voor 88 ton brandstof. Voor de tweede trap wordt een Zefiro 23-motor gebruikt en deze 24 ton zware trap heeft een lengte van 4,6 m en diameter van bijna 2 m. De derde, eveneens 4,6 m lange trap weegt 10 ton en heeft ook een Zefiromotor (Zefiro 9). De Zefiro-trappen worden gebouwd door het Italiaanse Avio SpA. De onderste drie trappen maken gebruik van ontstekers die op dezelfde techniek berusten en voorzien zijn van een composiete casing waarin de stuwstof huist. Dit in tegenstelling tot een metalen casing met thermische protectie. Boven op de derde trap wordt de op vloeibare brandstof aangedreven AVUM gemonteerd, een kickstage die de lading uiteindelijk in een baan rond de aarde brengt. De lading zelf bevindt zich in de ruimte helemaal bovenin. De AVUM is in staat om tot 20 keer te herstarten. In een aangepaste uitvoering zal de AVUM ook als servicemodule van de Space Rider functioneren.
Afgeleide conceptontwerpen
Er zijn een aantal ontwerpen voor zowel zwaardere als lichtere Vega-raketten gemaakt.
Vega C
Een krachtiger uitvoering genaamd Vega C zou vanaf 2020 beschikbaar moeten zijn[2][3][4]. De P80 eerste trap is daarbij vervangen door een P120C. Deze raket deelt technieken met de in dezelfde periode te ontwikkelen Ariane 6. Zo wordt de P120C ook als side-boosters van de Ariane 6 gebruikt. Dit levert een kostenbesparing op. De eerste missies voor deze raket zijn reeds geboekt. De P120C is de grootste vastebrandstofmotor uit een segment ooit gebouwd. Op 16 juli 2018 werd met de eerste P120C succesvol een Static Fire-test uitgevoerd op het Vega Lanceerplatform ELA-1.[5] Dit werd op 28 januari 2019 herhaald.
De Vega C wordt in staat geacht vrachten van 2200 kilogram in een polaire baan op een hoogte van 700 kilometer te kunnen afzetten. Daarmee valt de Vega C net in de medium lift-klasse.[6] Ook kunnen er grotere vrachten mee aangezien de diameter van de neuskegel met drie meter 40 centimeter groter is dan die van de originele Vega-raket.
Vega E
De Vega E wordt een nog zwaardere raket die vanaf 2024 beschikbaar moet zijn waarvoor reeds een lancering is geboekt[7][8]. De eerste trap is net als bij de Vega C een P120C. De tweede trap een Zefiro Z40. Voor de vierde trap zal de Vega E een upperstage motor genaamd MIRA M10 gebruiken die brandt op op cryogene methalox[9]. Het ontwikkelen van methalox-raketmotoren past in een trend die de laatste jaren ook bij andere raketfabrikanten is terug te zien[10].
Vega C-light
Het conceptontwerp Vega C-light is een op de Vega C gebaseerd ontwerp waarbij de eerste trap wordt overgeslagen en de aangepaste tweede trap van de Vega C dus de eerste trap is. Deze zou vrachten tot 250 kg kunnen lanceren en moeten gaan concurreren met de Electron van Rocket Lab en de LauncherOne van Virgin Orbit[11].
Ariane, Vega en Sojoez
Sinds voltooiing van de Vega beschikt Europa zelf over twee verschillende draagraketten. Vanaf Kourou worden voor het eerst buiten Russisch grondgebied ook Sojoez-draagraketten gelanceerd. Hiermee beschikt ESA over drie verschillende raketten waarmee een breed scala aan ruimtevaartuigen kan worden gelanceerd; de Ariane voor het zware werk, de Vega voor de lichtere en commercieel aantrekkelijke vluchten en de Sojoez voor alles dat daar tussenin valt.
Op den duur moeten de zwaardere varianten van de Vega en de lichtste versie van de Ariane 6 de Sojoez echter overbodig maken.
Lanceringen
De Vega wordt gelanceerd vanaf het ELV-platform (Ensemble de Lancement Vega) op het Centre Spatial Guyanais te Kourou. Dit ligt op de plaats waar eerder lanceerplatform ELA-1 was vanwaar de Ariane-1, 2 en 3 raketten werden gelanceerd.
| Vluchtnummer | Datum | Nuttige lading | Commentaar |
|---|---|---|---|
| VV01 | 13 februari 2012, 10.00 UTC | LARES (Laser Relativity Satellite, ca. 300 kg) + AlmaSat-1 (gebouwd door studenten van de universiteit van Bologna, 12,5 kg) plus zeven Cubesats:
|
succes |
| VV02 | 7 mei 2013, 02:06 UTC |
|
succes |
| VV03 | 30 april 2014, 01:35 UTC |
|
succes |
| VV04 | 11 februari 2015, 13:40 UTC |
|
succes |
| VV05 | 23 juni 2015, 01:51 UTC |
|
succes |
| VV06 | 3 december 2015, 04:04 UTC |
|
succes[12] |
| VV07 | 16 september 2016, 01:43:35 UTC |
|
succes[13] |
| VV08 | 5 december 2016, 13:51:44 UTC |
|
succes[14][15] |
| VV09 | 7 maart 2017, 01:49:24 UTC | * Sentinel 2B, observatiesatelliet | Succes |
| VV10 | 2 augustus 2017, 01:58:33 UTC | * Optsat 3000 en Venµs , | Succes[16] |
| VV11 | 8 november 2017, 1:42:33 UTC | Mohammed VI-A | Succes |
| VV12 | 22 augustus 2018, 21:20 UTC | ADM-Aeolus | Succes |
| VV13 | 21 november 2018, 01:42 UTC | Mohammed VI-B | Succes |
| VV14 | 22 maart 2019, 01:50 UTC | PRISMA | Succes |
| VV15 | 11 juli 2019, 01:53 UTC | Falcon Eye 1 | Mislukt[17]
|
VV15 anomalie
Vlucht VV15 mislukte. 14 seconden na het ontsteken van de Z23 tweede trap brak deze in tweeën doordat de koepelvormige voorzijde van die trap de hitte niet aankon. De Z23 wordt daarom aangepast. Men verwacht de Vega-vluchten in maart 2020 te hervatten.
Falcon Eye 2 die net als de verloren gegane satelliet Falcon Eye 1 met een Vega zou worden gelanceerd werd ongeboekt naar een Europese Sojoez omdat een lancering per Vega anders te veel vertraging zou oplopen.