Vaandel

Belgische grenadiers met een vaandel

Een militair vaandel te land is een herkenningsvlag van een militaire eenheid. Bij de bereden wapens (de eenheden die voor 1940 te paard opereerden: cavalerie, artillerie en Koninklijke Marechaussee, Bereden Ere-Escorte Politie (KLPD) dan wel anderszins bereden waren: Regiment Wielrijders) wordt een vaandel een standaard genoemd, waarbij voor de artillerie geldt dat zij tot enkele jaren geleden de chabrak hadden. Dit betrof een vaandeldoek, dat over de schietbuis van een stuk werd gelegd en een vervanging was voor de van oudsher in de schietbuis ingeslagen initialen van de vorst(in). De chabrak is vervangen door een standaard.

In vroeger tijd stond het vaandel voor de directe aanwezigheid van de leidinggevende, vaak de vorst of heerser. Met het onoverzichtelijker worden van het slagveld stonden de vlaggen, vaandels en standaarden voor de aanwezigheid van de door de vorst aangewezen leidinggevenden (commandanten). Tot op heden wordt in Nederland het vaandel/de standaard verleend (of erkend) door de heersend vorst. De aanwezigheid van het vaandel/de standaard staat symbool voor de aanwezigheid van het Koningshuis. Vaandels en standaarden zijn in Nederland gebonden aan vorm, uiterlijk en afmetingen, zoals vastgelegd aan het eind van de 19e eeuw.

Tegenwoordig heeft het vaandel vooral een ceremoniële betekenis. Elke militair (met uitzondering van dienstplichtigen, niet behorend tot de categorie officieren) legt zijn of haar eed/belofte af op het vaandel of de standaard van zijn of haar eenheid.

Vaandels worden tegenwoordig gevoerd door regiment en korpsen, of grotere verbanden zoals het Korps Mariniers, het eskader, de Koninklijke Luchtmacht en de Koninklijke Marechaussee.

Belgie:

Een EMBLEEM is een algemene term die vlaggen, standaarden en vaandels omvat.

• Bij VLAGGEN van de Infanterie heeft men een weefsel van 90 bij 90 cm en een stok van 240 cm.
• Bij STANDAARDEN van de Cavalerie en de Artillerie heeft men een weefsel van 80 bij 80 cm en een stok van 215 cm (Cavalerie) of 225 cm (Artillerie).
• De VAANDELS van de scholen van de Genie en de wielrijders hebben een weefsel van 70 bij 70 cm en een stok van 185 cm.

Er wordt getwijfeld aan de feitelijke juistheid van het volgende gedeelte Raadpleeg de bijbehorende overlegpagina voor meer informatie, en pas na controle desgewenst het artikel aan. Opgegeven reden: Zie Overleg:Vaandel

Op zee wordt een vaandel meestal gehesen op de achtersteven van een (oorlogs)schip om de nationaliteit van het vaartuig aan te duiden. Vaandels kunnen ook verticaal gehesen worden op de ra-nok (de verticale mast-arm), wanneer het schip op zee vaart.

Er is een groot verschil tussen een vlag of vaandel, een vlag is een nationaal erkende natievlag, een vaandel wordt toegekend aan onderdelen van een defensiemacht. Een nationale vlag bij de Koninklijke Marine wordt alleen op de achtersteven gevoerd wanneer het schip in de haven ligt (niet vaart). Soms wordt de verkleinde vlag aan de mast gehesen wanneer het schip vaart. De geus wordt alleen gehesen aan de voorsteven wanneer een oorlogsschip in buitenlandse havens ligt.

In sommige landen (bijvoorbeeld de Verenigde Staten) is het nationale vaandel gelijk aan de nationale vlag. In andere landen, zoals het Verenigd Koninkrijk, zijn er speciale vaandels voor gebruik op zee. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen oorlogsvlaggen, dienstvlaggen en handelsvlaggen, al naargelang het schip een militaire taak dan wel een overheidstaak heeft, of gewoon een civiel (koopvaardij)schip is.