Utrecht (agglomeratie)

Dit onderdeel betreft de agglomeratie Utrecht in enge zin, namelijk de stad Utrecht tezamen met de kernen die hier fysiek aan verbonden zijn. Utrecht gaat in het westen voorbij Oog in Al en Kanaleneiland over in de Vinex-locatie Leidsche Rijn, indirect aansluitend op de plaatsen Vleuten, De Meern en Haarzuilens. De Utrechtse stadswijk Zuilen-Noord en het industrieterrein bij Overvecht-Noord liggen op ca. anderhalve kilometer afstand van Maarssen, de Vinex-wijk ’t Zand ligt hemelsbreed op één kilometer van Maarssenbroek. Via het industrieterrein Lage Weide zijn alle hiervoor genoemde plaatsen en wijken verbonden. Direct ten zuiden van Utrecht ligt Nieuwegein, ooit gebouwd als satelliet- en forensengemeente van Utrecht. Wat Nieuwegein van Utrecht-Zuid scheidt is het Amsterdam-Rijnkanaal. Op dit scheidingselement (kanaalbreedte: ca. 120 meter, omliggend bermgebied ca. 150 meter, totaal: 270 meter) na grenst de bebouwing van Kanaleneiland-Zuid en industrieterrein Laagraven aan de bebouwing van de noordelijke wijken van Nieuwegein (Blokhoeve, Huis de Geer, Galecop-Noord). Nieuwegein grenst op zijn beurt in het westen aan de kleinere forensenplaats IJsselstein en in het zuiden aan het oude stadje Vianen, die daarom gerekend kunnen worden tot de fysiek aaneengesloten agglomeratie van Utrecht, zij zijn allen tevens verbonden met Utrecht Centraal Station via het sneltramtracé. In het noordoosten grenst Utrecht aan de Bilt en Bilthoven. De dorpskern van de Bilt is gesitueerd aan de Utrechtseweg (N237) en wordt door vele bussen met Utrecht verbonden. De wijk Bilt-Zuid ligt op minder dan een kilometer afstand van De Berekuil, een markant grenspunt van de stad Utrecht. Tussen de Berekuil en het kerndorp de Bilt is de afstand ca. 1,7 kilometer. Groenekan – een oud dorp dat behoort tot de gemeente de Bilt doch hier ver ten noordwesten van gesitueerd is – wordt van Utrecht-Overvecht gescheiden door enkel de verkeersknoop Utrecht-Noord. Het fysiek aaneengesloten stadsgebied van Utrecht telt 450.748 inwoners.

Over het algemeen worden de volgende plaatsen gerekend onder de agglomeratie. Wegens de grotere afstand tot de fysieke stadsgrenzen van de stad Utrecht zijn een aantal kernen van de gemeenten De Bilt en Zeist niet meegerekend.

Totaal: 677.046 inwoners.

De hiervoor genoemde plaatsten vallen vrijwel geheel samen met de BRU, de voormalige bestuurskundige belichaming van dit eenheidsgebied.

Utrecht is als stad het centrale punt wat betreft werkgelegenheid, onderwijs, cultuur, stadsrecreatie, winkelmogelijkheden en logistiek in de provincie Utrecht en zelfs (ver) daarbuiten. Zo trekt het vele bezoekers uit het Gooi en het noorden van Noord-Brabant aan. Vanwege het ontbreken van bepaalde grootstedelijke faciliteiten in middelgrote steden in omringende provincies komen ook inwoners van deze gebieden met regelmaat richting Utrecht. Het grootstedelijk gewest betreft naast de agglomeratie zelf ook plaatsen als Woerden, Breukelen, Doorn en Culemborg. Het forensisme vanuit deze plaatsen is namelijk groot, en hun afstand tot de stad beperkt. Grofweg huisvest dit gebied zo’n 730.000 inwoners.

In de jaren 70 en 80 waren vooral Nieuwegein, Maarssen en Zeist de grootste groeikernen buiten de stad Utrecht. In de jaren 90 en nu zijn dat vooral Houten en Leidsche Rijn. Leidsche Rijn is was in 2003 de grootste nieuwbouwlocatie van Nederland. Het gebied omvat ook de nieuwbouwlocaties in Vleuten-De Meern. Beide plaatsen behoren sinds 2001 tot de gemeente Utrecht. Het stadsdeel zal rond 2025 klaar zijn en dan zullen er, volgens de gemeente Utrecht, ongeveer 90.000 mensen wonen.