Technologische utopie
Een technologische utopie (of techno-utopie) is een maatschappij die gelooft in een ideale samenleving die door middel van technologie, techniek en wetenschap worden verwezenlijkt. De vaakst voorkomende bestuursvorm is een technocratie, geleid door een dictator. Ze zou net als ieder andere utopie omslaan in een dystopie op het moment dat ze gerealiseerd wordt.
Historische romans
Griekse oudheid
In het oude Griekenland zijn de eerste sporen te vinden van technologische utopieën. Homerus (800 v. Chr. - 750 v. Chr.) Odysseus beschrijft de Faiaken.[1] Dit volk had schepen die op commando naar de gewenste locatie vaarden, sneller dan de snelste vogels. Deze schepen hadden geen roer of bemanning en ontweken iedere zeestorm. De tuinen van de Faiaken hadden planten die doorheen al de seizoenen in bloei bleven. De vruchten in deze tuinen waren doorheen alle seizoenen van de hoogste kwaliteit naast elkaar aanwezig. Al dit was hun door goden geschonken. De mens was nog niet in staat om zelf een technisch hoogstaande samenleving te realiseren. Odysseus wees deze samenleving af nadat hem gevraagd was te blijven, hij wenste terug te keren naar zijn vrouw.
In Plato's (427 v. Chr. - 347 v. Chr.) Critias beschreef hij de stad Atlantis.[2] Deze stad was een inspiratiebron voor Thomas More's Utopia, Francis Bacon's Het Nieuwe Atlantis en Ayn Rand's Atlas Shrugged. Deze presenteren respectievelijk de sociale utopie de technologische utopie en de neoliberale utopie. In Plato's Atlantis zijn de inwoners halfgoden en werd de stad verwoest door de goden zodra de menselijke kenmerken de bovenhand kregen in het rijk. Deze utopie werd niet door de mens gecreëerd.
Moderniteit
In de nieuwe tijd wordt de technische utopie gepionierd in het boek Het Nieuwe Atlantis[3] (1627) door Francis Bacon(1561 - 1626). Het boek gaat over een paradijs van techniek en wetenschap die wordt bezocht door zeevaarders die schipbreuk leiden. De empirische wetenschap staat centraal in de maatschappij. Door zijn werk wordt Bacon de grondlegger van het empirisme toegekend. Het Salomons Huis, wat kan gezien worden als een modern onderzoeksinstituut wordt door Bacon beschreven als:
| "Kennis van de oorzaken en de verborgen bewegingen der dingen, en het verleggen van de grenzen der menselijke heerschappij voor het tot stand komen van allerlei mogelijke dingen." |
Bacons idee van het Salomons Huis zou een inspirerende aanleiding zijn van o.a. de Royal Society (1660) in Londen en de Académie des sciences (1667) in Parijs. De technische vooruitgang brengt voor Bacon een vermeerdering van gezondheid, macht en rijkdom met zich mee. Hij had grote verwachtingen van de wetenschap en technologie als producten van geluk en overvloed.
| "kennis is macht " — Francis Bacon |
20e eeuw
In de 20e eeuw is er de literaire overhang waarin men de dystopie inziet van de utopie. Dit is duidelijk in Aldous Huxley's (1894 - 1963) technologische Brave New World[4] en George Orwell's (1903 - 1950) 1984[5] hun dystopieën. In Brave New World leeft de mens onder een totalitaire staat en wordt de bevolking onderdrukt door een stemmingscontrolerededrug genaamd soma. In 1984 (boek) worden de gedachten van burgers bepaald door de totalitaire staat; zo is er de nieuwspraak en het panoptische gedachtegoed van big brother. Beide verhalen vertellen vanuit de binnenpositie van de utopie. Zodoende wordt de utopie ontmaskerd als een dystopie.
Films
Games
Bronnen
Referenties
|