Stadion van Domitianus

Keizer Domitianus (81 - 96) liet op het Marsveld in Rome, de door de grote brand van 80 beschadigde gebouwen restaureren, en een aantal nieuwe bouwwerken neerzetten. Het meest markante nieuwe gebouw was een groot stadion. Dit stadion werd voornamelijk gebruikt voor Griekse atletiekwedstrijden zoals hardlopen, worstelen en discuswerpen. Domitianus hield hier ook de Capitolijnse Spelen, een van de Romeinse tegenhangers van de Griekse Olympische Spelen.

Gladiatoren gevechten werden er zelden gehouden. Cassius Dio meldt dat tijdens het bewind van keizer Macrinus in 217 een grote brand woedde in het Colosseum. Het amfitheater was ernstig beschadigd en de gladiatoren weken gedurende enkele jaren uit naar het Stadion van Domitianus. Keizer Alexander Severus liet een aantal jaren later het stadion restaureren. Hierdoor stond het in de middeleeuwen ook bekend als het Stadion van Alexander Severus.

Het stadion was 275 meter lang en 106 meter breed. Er konden ongeveer 30.000 toeschouwers plaatsnemen. Tribunes waren gebouwd aan de beide lange zijden en de halfronde noordelijke korte zijde. Het gebouw had twee verdiepingen en de façade bestond uit open arcaden met Ionische zuilen. In de ruimten onder de tribunes op de begane grond waren winkeltjes en bordelen gevestigd. Volgens de legende werd de heilige Agnes in een van deze bordelen gedood. Op de plaats in het stadion waar dit bordeel zou zijn geweest, is in 1652 de kerk Sant'Agnese in Agone gebouwd.

In de eeuwen na de val van het West-Romeinse Rijk raakte Rome grotendeels ontvolkt. De overgebleven burgers vestigden zich grotendeels op het Marsveld waar water uit de Tiber te vinden was. Veel tempels en andere gebouwen uit de Romeinse tijd werden afgebroken om plaats te maken voor woningen. Ook in het Stadion van Domitianus vestigden zich mensen. In eerste instantie bouwden zij hun huizen op de ruïnes van de tribunes en langzamerhand verdwenen deze geheel. Nieuwe huizen werden op dezelfde plaats gebouwd. De atletiekbaan zelf werd nooit bebouwd en evolueerde zo tot een groot plein, de huidige Piazza Navona. De vorm en afmetingen van het oude stadion zijn op deze wijze bewaard gebleven.

Onder een pand aan de noordzijde van het plein zijn de restanten te zien van een aantal arcaden de entree van de halfronde korte zijde van het stadion. Deze zijn in 1936 opgegraven. Door de eeuwen heen is het grondniveau van het Marsveld met enkele meters gestegen waardoor de overige restanten zich onder de grond bevinden.

Op het Piaza Navona staat de beroemde Vierstromenfontein van Bernini, die versierd is met een antieke obelisk. Deze obelisk heeft in de Romeinse tijd nooit in het stadion gestaan. Obelisken werden wel geplaatst op de spina van een circus, maar in het Stadion van Domitianus werden geen wagenrennen gehouden en was dus geen spina aanwezig. De obelisk is mogelijk afkomstig uit de Tempel van Isis en Serapis en stond later in het Circus van Maxentius. Pas in de 16e eeuw is de obelisk op de Piazza Navona geplaatst.

• LacusCurtius, artikel uit S. Platner, A Topographical Dictionary of Ancient Rome.
• Unicaen.fr Maquette van het Stadion van Domitianus
• GoogleMaps Piazza Navona

Plan van het centrale Marsveld

Thermen van Nero Stadion van Domitianus Pantheon Basilica van Neptunus Thermen van Agrippa Stagnum? Odeum van Domitianus Insulae uit de Hadriaanse tijd Magazijnen ? Magazijnen ? Magazijnen ? Saepta Iulia Diribitorium Porticus Divorum Aqua Virgo Boog van Claudius Porticus Vipsania Kazerne van de Ie cohorte van de Vigiles Iseum Tempel van Minerva Chalcidica Altaar van Mars Via Flaminia Via Flaminia Tempel van Hadrianus Tempel van Matidia Theater van Pompeius Tempels van de Largo Argentina Porticus van Minucius Zuil van Marcus Aurelius T. van M. Aurelius en Faustina (?) Boog van  M. Aurelius (?) Zuil van Antoninus Pius Ustrinum van Faustina de Oudere Ustrinum van Faustina de Jongere Via Recta Porticus en tempel van Bonus Eventus Porticus van Pompeius Arcus Novus Porticus van Meleager Porticus van de Argonauten Piazza della Rotonda Villa Publica

Zie de categorie Stadium of Domitian (Rome) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.