Smalle orchis

De smalle orchis is een overblijvende plant die overwintert door middel van wortelknollen (geofyt). Het is een maximaal 45 cm grote, slanke plant met een dunne, volle bloemstengel, die bovenaan rood tot violet is aangelopen en drie tot zes opstaande bladeren heeft. De bloeiwijze is een uitgerekte, armbloemige aar met hoogstens twintig purperen tot violette bloemen, die ver boven de bladeren uitsteken.

De bladeren zijn blauwgroen, bovenaan gevlekt of ongevlekt, gekield, lijn-lancetvormig. Het tweede blad is maximaal 1,5 cm breed en ten minste 7 maal zo lang als breed. Hoger langs de stengel komen nog enkele schutbladachtige bladeren voor. De echte schutbladeren, die de bloemen ondersteunen, zijn gekleurd en meestal korter dan de bloemen.

De bloemen zijn purper tot violet gekleurd en vrij groot. De zijdelingse buitenste bloemdekbladen zijn afstaand, de toppen teruggebogen en aan de binnenzijde donkerder gevlekt. Het bovenste blad van de buitenkrans vormt samen met de bovenste bladen van de binnenkrans een helmpje.

De lip is duidelijk drielobbig, de zijlobben naar achter teruggeslagen. De middenlob met een tandvormige top is aan de basis en in het centrum lichter gekleurd en bezit een honingmerk (de tekening op de lip) van donkerder purper tot lila stipjes en lijntjes, omgeven door een volledige lus. De spoor is breed, langer dan het vruchtbeginsel, en horizontaal gericht.

De bloeitijd is van mei tot juli.

Deze soort is zeer variabel en hybridiseert zeer frequent met verwante soorten, wat de afbakening van het verspreidingsgebied zeer moeilijk maakt.