Silent Running

Aanvankelijk zag het scenario voor Silent Running er heel anders uit. In een interview met Starlog Magazine onthulde Trumbull dat de film aanvankelijk Running Silent heette en dat de plot meer weg had van 2001: A Space Odyssey. Niet zo verwonderlijk aangezien Trumbull aan deze SF-film van Stanley Kubrick had meegewerkt en er door beïnvloed werd. In het oorspronkelijke scenario zijn de ruimteschepen met hun koepels op permanente basis in de ruimte en worden teruggeroepen om gesloopt te worden. Het personage Freeman Lowell is in deze versie een stuk ouder dan in het definitieve scenario. Lowell is bang dat hij bij zijn terugkeer op Aarde gepensioneerd zal worden, iets wat hij absoluut niet wil. Hij gaat rebelleren, kaapt de Valley Forge en verdwijnt met het schip de ruimte in. De planten aan boord zijn in deze scenarioversie meer een voedselvoorraad voor Lowell dan een milieubewuste passie. De grootste afwijking van het scenario is dat Lowell in de ruimte een signaal krijgt van een buitenaards schip. Hij besluit koers te zetten naar dit schip om als eerste mens kennis te maken met buitenaardsen. Er volgt dan een race tussen Lowell en een enterploeg van de Berkshire die de Valley Forge wil terughalen. Als Lowell het niet lukt om de buitenaardsen op tijd te bereiken stuurt hij een van de geodetische koepels met een drone naar het buitenaardse schip. Seconden na deze actie wordt hij gedood door de enterploeg. De koepel wordt later door de buitenaardsen gevonden.

Verschillende acteurs deden auditie voor de rol van Freeman Lowell, waaronder Larry Hagman, jaren voordat hij wereldberoemd zou worden als J.R. in Dallas. Het was producent Michael Gruskoff, een voormalige agent voor acteurs die Trumbull wees op acteur Bruce Dern. Dern was in de jaren zestig voornamelijk bekend als acteur in Roger Cormans films, met name als hooligan op een motor. Hij had verder veel psychopaten en schurken gespeeld, maar nog nooit de hoofdrol vertolkt. Trumbull gaf hem de kans en Dern pakte hem met beide handen aan. "Silent Running" zou een van zijn lievelingsprojecten worden.

Het gigantische succes van Easy Rider in 1969 opende de ogen van de studiobazen in Hollywood. De film werd gemaakt voor ongeveer 350.000 dollar en bracht alleen al in de VS meer dan 19 miljoen dollar op. Plotseling waren jonge filmers heel populair in Hollywood. Er werden miljoenen gepompt in hun projecten in de verwachting dat ze veel geld zouden opleveren. Deze zogenaamde New Hollywood fase zou eindigen met Heaven's Gate van Michael Cimino en One from the Heart van Francis Ford Coppola. Films die zo gigantisch over budget gingen dat sommige studio's failliet gingen. Maar begin jaren zeventig was hier nog geen sprake van. Ned Tanen, vice president van de Universal Studios had een geweldig idee, hij richtte de 'independent unit' (onafhankelijke eenheid) of IU op bij Universal. Binnen de IU mocht een aantal jonge filmers zijn gang gaan zolang de kosten maar niet hoger waren dan een miljoen dollar. Elke jonge regisseur kreeg de garantie dat hij zelf de eindmontage mocht doen. De makers van Easy Rider, Peter Fonda en Dennis Hopper maakten respectievelijk The Hired Hand en The Last Movie. Milos Forman ging aan de gang met Taking Off en George Lucas zou American Graffiti maken. Douglas Turnbull kreeg een miljoen om Silent Running te maken. Trumbull had ervaring opgedaan als specialist voor special effects bij de opnamen van 2001: A Space Odyssey (1968) en The Andromeda Strain (1971). Een van de effecten die hij had moeten creëren voor 2001 was de omgeving van Saturnus. Dit lukte echter niet en Kubrick verving Saturnus voor Jupiter. Voor Silent Running kreeg Trumbull het wel voor elkaar om Saturnus realistisch in beeld te brengen. Trumbull was echter geen regisseur van huis uit, net als veel van zijn jonge collega's zou hij het vaak in de praktijk leren.

Het grootste deel van de film speelt zich af in de Valley Forge, een vrachtruimteschip. Voor de interieuropnamen gebruikte Trumbull het oude vliegdekschip USS Valley Forge dat nog stamde uit de Tweede Wereldoorlog. Het schip had ook dienstgedaan tijdens de Koreaanse en Vietnamese Oorlog en was rijp voor de sloop. Het lag in het dok van de Long Beach Naval Shipyard in Long Beach, Californië. Het gedeelte waar de vluchtleiding had gezeten voor de vliegtuigen en het hangardek werden met behulp van styreen, hout en rubber aangepast en geschilderd en gebruikt als decor. De robotarm die in de film is te zien werd bestuurd met een radiografisch systeem door technici die buiten beeld bleven. De radiografische signalen werd echter gestoord door de stalen vrachtruimen van het schip. Na de opnamen werd het schip gesloopt, De opnames van de wouden zouden worden gemaakt in Mitchell Park Domes in Milwaukee, Wisconsin, maar uit kostenbesparing besloot Trumbull de opnames te maken in een nieuwe luchtmachthangar op Van Nuysvliegveld in Californië.

Silent Running was de voorloper van de golf sciencefictionfilms die in de tweede helft van de jaren zeventig zou losbreken. Star Wars, Close Encounters of the Third Kind en Battlestar Galactica zijn allemaal schatplichtig aan de modellen die werd gebruikt in Silent Running. Trumbull en modelmaker John Dykstra zouden hun talenten bij de opnames voor bovengenoemde films gaan inzetten. Dykstra was in 1971 echter nog gewoon student en was samen met een aantal collega's uitgenodigd om aan de modellen voor de film mee te werken. In de film zijn drie vrachtschepen te zien, de Valley Forge, de Berkshire, en de Sequoia. Er worden nog vijf andere genoemd, maar die zijn niet te zien, de Yellowstone, de Acadia, de Blue Ridge, de Glacier, en de Mojave. Alle acht de namen zijn gebaseerd op die van Nationale Parken in de VS. Elk schip heeft op de romp een vermelding staan waar de planten en dieren vandaan komen. Op de romp van de Valley Forge staat "Bahia Honda Subtropical". Het model van de Valley Forge was acht meter lang en was gemaakt van staal, hout, plastic en bedekt met onderdelen van 800 plastic modelbouwkits. In totaal duurde het zes maanden voor het model klaar was Al tijdens de opnames vielen er constant onderdelen vanaf en toen de opnames klaar waren, werd het model door Trumbull meegenomen en uiteindelijk uit elkaar gehaald. De koepels werden ook op schaal gebouwd. Een model is nog steeds te zien in het Science Fiction Museum and Hall of Fame in Seattle, Washington. Het museum betaalde er 11.000 dollar voor. Trumbull bekeek opnames van een Saturnus V raket van NASA die zijn verschillende trappen afstoot als inspiratie voor het afstoten van de koepels van het vrachtschip. De ontwerpen voor de geodetische koepels waren gebaseerd op de Missouri Botanical Garden Climatron koepel ontworpen door Buckminster Fuller. Het was Trumbulls vader die hem hielp bij het bouwen van het racekarretje de 'Odyssey'. Vader Trumbull had vroeger in de filmindustrie gewerkt als decorbouwer en was overgestapt naar de luchtvaartindustrie. Het Odysseymodel stond model voor de latere Quadbikes.

De modellen van de vrachtschepen zijn ook te zien in aflevering 10, "The Magnificent Warriors" van Battlestar Galactica.

Bij de release van de film was nog onbekend hoe Trumbull erin geslaagd was de 'drones' te laten bewegen. Er gingen al weddenschappen dat er gebruik was gemaakt van radiografische besturing, stopmotion-technieken of een geheimzinnig nieuw apparaat. In werkelijkheid werden de drones gespeeld door drie acteurs waarvan de benen waren geamputeerd, Steve Brown, Cheryl Sparks, and Larry Whisenhunt. Ze werden ingesloten in een speciale pakken van dun plastic die zo'n 10 kg wogen en op maat waren gemaakt. Trumbull kreeg het idee toen hij de film Freaks van Tod Browning uit 1932 zag. In deze film speelt Johnny Eck mee. Eck was geboren zonder benen en kon zich voortbewegen met behulp van zijn armen. Ook de vier acteurs in hun dronepakken liepen op hun handen en ademden via een gleuf aan de voorzijde. De geluiden die de drones voortbrengen komen van een aangepaste ARP 2600 synthesizer met Oberheim Expanded Modules die werd bespeeld door Joseph Byrd. Byrd was ook verantwoordelijk voor de andere geluidseffecten.

Met een budget van 1 miljoen dollar ging Douglas Trumbull op 14 februari 1971 van start met de opnamen. Er werd snel en efficiënt gefilmd en op 26 maart 1971 waren alle opnames gemaakt. Om kosten te besparen werden soms vreemde trucs toegepast. Zo zwemt Bruce Dern in ijskoud water in een van de scènes terwijl hij moet acteren alsof het heerlijk verwarmd water is. Het water verwarmen kostte echter te veel geld. Trumbull creëerde ook goedkope speciale effecten door veel 'in de camera' te doen. Hij gebruikte voorprojectieapparatuur om stills van sterrenhemels, de koepels en andere beelden voor de acteurs of modellen te projecteren, op het moment dat de opnames werden gemaakt. Dit in tegenstelling tot duurdere films waar de effecten in de pre-productie worden toegevoegd en acteurs acteren voor blauwe en groene schermen.