Rommelpot (muziekinstrument)

Een rommelpot of foekepot is een oud volksmuziekinstrument. Het instrument bestaat uit een aardewerken pot met een vlies erover gespannen. Een rommelpot wordt geclassificeerd als membranofoon. Door het midden van het vlies wordt een stokje gestoken en vast bevestigd. Dit stokje is bestreken met hars. Het stokje wordt in de hand genomen en met een wrijvende beweging in trilling gebracht. In zekere zin is een rommelpot dus ook een strijkinstrument. De trilling wordt overgedragen op het vlies. De pot dient als klankkast en versterkt het geluid. Het resultaat is niet erg welluidend: een soort frroep geluid, dat als een astmatische hijg beschreven kan worden. Dit geluid wordt in Nederland gebruikt als ritmische begeleiding bij solozang. Het 'foek' in de naam 'foekepot' is waarschijnlijk ontstaan als onomatopee op basis van deze klank. 'Rommel' is waarschijnlijk door volksetymologie ontstaan uit het Brabantse 'romme' (melk). In de 'rommepot' werd melk tot boter gekarnd.

Rommelpot
Foekepot, Koenckelpot
Rommelpotspeler geschilderd door Frans Hals.
Classificatie
Gerelateerde instrumenten
cuíca, cupa-cupa
Portaal    Muziek
rommelpot

In Brazilië is de rommelpot, onder de naam cuíca, een veelgebruikt muziekinstrument in de sambamuziek. Ook in Hongarije wordt een foekepot gebruikt in citeraorkesten. In Italië is het instrument bekend onder de naam cupa-cupa.

Oudejaarsavond

In sommige streken van Nederland was het gebruikelijk op oudejaarsavond met de rommelpot van deur tot deur te gaan met een liedje zoals:

Rommelpotterij frroep, rommelpotterij frroep
geef me een centje en dan ga'k voorbij
'k heb geen geld om brood te kopen
daarom moet ik met de rommelpot gaan lopen. frroep
rommelpotterij, rommelpotterij,
geef me een centje dan ga'k voorbij

of, in de Achterhoek (in de Liemers met sint Maarten):

Foekepotterij, foekepotterij,
geef mien un cent, dan goa ik weer veurbij.
ik heb geen geld um brood te kopen,
deurum mot ik met de foekepotte lopen.
Foekepotterij, foekepotterij,
geef mien un cent dan goa ik weer veurbij.

In het stadje Goor wordt op oudejaarsmiddag 'gefoekepot'. Voornamelijk basisschoolkinderen (de jongsten met begeleiding) gaan verkleed in optocht langs de deuren. Daarbij wordt het liedje gezongen begeleid door het ritmisch geluid maken met een foekepot van echte varkensblaas. Als beloning voor het zingen van het liedje worden de kinderen traditioneel beloond met geld, maar tegenwoordig soms ook met snoep.

In de stad Tholen wordt er op oudjaar met de rommelpot langs de deur gegaan. Hierbij worden drie liedjes gezongen; Klein Zieltje, het Schipperslied en een bedankliedje. Om de traditie te behouden wordt er ieder jaar een Rommelpotfestival gehouden.

In het vissersdorp Yerseke (Zeeland) wordt de foekepot ook wel Koenckelpot genoemd. Kinderen van het dorp gaan op oudjaarsdag van deur tot deur om snoep of geld op te halen. Er worden dan verschillende liederen gezongen. Na de middag maakt de Eerste Yerseksche Koenckelpot Fanfare een rondgang door het dorp met alle kinderen in haar kielzog. De Fanfare is voor zover bekend de enige in zijn soort die gebruikmaakt van de Koenckelpot en Stampviool (Teufelsgeige, Dld) ter begeleiding van het nieuwjaarszingen. Ook in Vlaanderen in het noorden van de provincie Antwerpen wordt in de Essen, Kalmthout, Stabroek, Berendrecht en Zandvliet op oudejaarsavond van deur tot deur gegaan om geld en wordt ook daar rommelpotten genoemd.

De traditie van de rommelpot is ook in Noord-Duitsland en Denemarken bekend. In het Nederduits luidt het rommelpotlied:

Fru, maak de Dör op
De Rummelpott will rin.
Daar kümmt een Schipp ut Holland.
Dat hett keen goden Wind.
Schipper, wulltst du wieken!
Feermann, wulltst du strieken!
Sett dat Seil op de Topp
un geevt mi wat in'n Rummelpott!

Het Deense lied is hier nauw aan verwant.

Het gebruik bestaat sinds onheuglijke tijden, mogelijk ook ter ere van het feest van de H. Sylvester wiens feestdag dan door de Roomse Kerk gevierd wordt. Ook met Sint-Maarten of op de dinsdag voor Aswoensdag wordt wel gefoekepot langs de deuren.

Overige betekenissen


Zie de categorie Rommelpot van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.