Rommeldam

Bouw van de miniatuurstad Rommeldam in werkplaats Gielissen in Eindhoven, 1955 (medewerkers van Gielissen werkten ruim drie maanden aan het miniatuurstadje)

De stad kwam voor het eerst voor in het verhaal De geheimzinnige roverhoofdman uit 1941. In het verhaal De erfpachter vertelt ambtenaar eerste klasse Dorknoper aan Tom Poes dat de stad is gesticht in 1132. In het jaar 1353 is de naam nog Rommeldamme.[1] De naam vertoont grote gelijkenis met de geboortestad van Toonder, Rotterdam, en is vermoedelijk dan ook een toespeling hierop.

Rommeldam is een klein stadje met veel middeleeuwse gebouwen. De vakwerkhuisjes hangen over de niet altijd verharde straten, scheve schoorstenen domineren het stedelijk silhouet van de spitse daken. De elite van Rommeldam is lid van de herensociëteit de Kleine Club. Rommeldam ligt in de buurt van De Zwarte Bergen. Rommeldam heeft een haven en ligt aan de rivier de Rommel, die bij Kattezijl in zee uitmondt.

De burgemeester van Rommeldam is de heer Dickerdack.

Aan de rand van de stad staan op een heuvel het kasteel Bommelstein en het château van de Markies de Canteclaer van Barneveldt. Bommelstein is de woning van Heer Bommel en zijn bediende Joost.

In de Nederlandse plaats Oisterwijk heeft een miniatuurversie van Rommeldam bestaan.[2][3]

Theo Sluiter (restauranthouder) en Broos Dröge namen het initiatief voor de sprookjesstad. Kees van der Weert van Toonder Studio's maakte de ontwerpen. Verder waren onder meer een architectenbureau, tuinarchitect, kunstschilder en elektrotechnici bij de bouw betrokken.

De 500 figuren waren van de hand van Jan Onkenhout uit Amsterdam. Ze moesten door Toonder worden goedgekeurd voor ze werden geplaatst. Ze varieerden in grootte van enkele decimeters (bijvoorbeeld het huisje van Tom Poes) tot meer dan twee meter hoog (bijvoorbeeld het stadhuis). Ook de auto van Heer Bommel, de Oude Schicht, ontbrak niet; er was zowel een kleine uitvoering als een auto op ware grootte (kenteken GX 11044).

De sprookjesstad werd gebouwd onder pijnbomen aan de rand van Oisterwijk, in de theetuin Gemullehoeken bij de kruising van de Gemullehoekenweg en de Kivitslaan. Ze had een oppervlak van 3500 m² en bestond uit zo'n 400 huizen. De aanleg had 150.000 gulden gekost. Deze sprookjesstad werd geopend op 29 juni 1955, met een openingsrede van Godfried Bomans (Tom Poes in Rommeldam, opgenomen in Bezige Bij-pocket Altijd dezelfde). Een deel van de inkomsten was bestemd voor het Prins Bernhardfonds. Naast toegangsgelden waren er ook inkomsten uit reclame. De sprookjesstad werd draaiende gehouden door een bedrijfsleider met veertien man vast personeel.

Voor de bezoekers was er een boekje te koop getiteld Rommeldam in Oisterwijk met daarin een welkomstwoord van Heer Bommel, een rondleiding en een beschrijving van de geschiedenis van Rommeldam. Er werden regelmatig figuren ontvreemd, vooral die van Heer Bommel. In de sprookjesstad reden auto's en treinen, er was muziek te horen, 's avonds waren de gebouwen verlicht en de straatverlichting was aan en ook de vuurtoren functioneerde.

In 1959 ging de sprookjesstad failliet en hield deze op te bestaan. Na de verkoop van de inboedel hadden diverse Oisterwijkers nog een tijdlang een Rommeldams gebouwtje in hun tuin. Het overgrote deel is verloren gegaan. Ook het theehuis bestaat niet meer. Alleen een bord met het opschrift "Huize Rommeldam" bij Gemullehoekenweg 66 herinnerde nog aan het bestaan van de sprookjesstad.[4]

• J.F.L.M. Cornelissen (1998): Rommeldam. De geschiedenis van een miniatuurstadje, Marten Toonder Verzamelaars Club, Tilburg, ISBN 9080426113.
• J.F.L.M. Cornelissen en A.C. Achterberg (2001): Rommeldam in Oisterwijk. Een miniatuurstad in unieke beelden., Europese Bibliotheek, Zaltbommel, ISBN 9028826300.