Rastafari

Marcus Garvey in 1924

De oorsprong van rastafari ligt in Jamaica in de jaren 1930, bij de gekleurde bevolking die door het slavernijverleden onderaan de sociale ladder stond. De beweging werd vooral gevoed door Marcus Garvey, die pleitte voor gekleurde bewustzijn en de repatriëring van gekleurden naar Afrika.

Garvey deed in 1914 een bijzondere uitspraak: er zou een getinte koning worden gekroond die zou opkomen voor de gekleurde bevolking. Zestien jaar later werd in Ethiopië Ras Tafari Makonnen, waarvan Ras een adellijke titel is (vergelijkbaar met hertog), gekroond tot Keizer Haile Selassie. Foto's van de kroning maakten in Jamaica grote indruk: blanken knielden voor een getinte koning. Door de grote sociale achterstand werd Haile Selassie al snel populair onder de Jamaicaanse bevolking. De Britse regering nodigde hem uit op Jamaica om te laten zien dat hij geen God was, maar een mens. Dit werkte echter averechts: zijn populariteit werd nog groter.

Sinds de internationale opkomst van reggaemuziek heeft de rastabeweging ook veel aanhangers buiten Jamaica gekregen.

Rastafari heeft geen officiële doctrine. Het is meer een levenswijze dan een geloof. Er is geen overkoepelende organisatie zoals een rastakerk.

De basis voor rastafari is de Bijbel, aangevuld met oude boeken en geschriften die door de westerse kerken niet opgenomen zijn in de Bijbel, waaronder de Kebre Negest.

De filosofie is gebaseerd op de voorspelling van Marcus Garvey dat er een koning in Afrika zou opstaan die alle zwarte mensen terug zal leiden naar het moederland, Ethiopië (Afrika). Keizer Haile Selassie I (voormalig keizer van Ethiopië) zou een directe afstammeling zijn van de Jeruzalemse koning Salomo en de Ethiopische Koningin van Sheba. Historici zijn het er echter over eens dat deze vermeende "Salomonische" bloedlijn meerdere keren werd verbroken in de loop der geschiedenis, en waarschijnlijk een 13e-eeuwse uitgevonden traditie is om de nieuwe heerschappij van Yekuno Amlak (r. 1270–1285) te rechtvaardigen.[2] Hun zoon zou de Ark van het Verbond (waarin de Stenen Tafelen met daarop de Tien geboden) van Israël naar Ethiopië hebben gebracht. Volgens de overlevering bevindt de Ark zich nog steeds in Ethiopië. De rasta's zien Ethiopië als het beloofde land (Zion) alwaar alle zwarten ooit terug zullen keren. De westerse wereld wordt gezien als Babylon dat ooit ten onder zal gaan.

In het geloof van de rastafari's komen verschillende termen voor die zijn ontleend aan het jodendom. Zion is ook de berg waarop de stad Jeruzalem is gebouwd, Babylon is de stad waar de joden in de zesde eeuw v. Chr. in ballingschap verbleven. Na deze ballingschap begon de bloeiende tweede tempelperiode die eindigde na de verwoesting van de tempel in 70 na Chr. De term Exodus (de uittocht) wordt gebruikt als een vooruitverwijzing naar de bevrijding van de zwarte mens. De link met het jodendom is er meer gericht op Nazireeërs. Hieruit komt ook voort dat rasta's hun haar niet mogen scheren, geen wijn drinken en niet in contact mogen komen met de dood. Veel rasta's zijn daarom vegetariër of veganistisch. Verder vermijden ze elke associatie met de dood; ze gaan niet naar begrafenissen.

Rastafari met dreadlocks

Rasta's leven naar de geboden van het Oude Testament. Deze vormt ook de basis voor veel van de rituelen, zoals:

• Dreadlocks: Veel rasta's dragen dreadlocks. Volgens het Oude Testament mag haar niet geknipt worden (Joden en Sikhs hanteren die regel ook). Dreads symboliseren ook de Leeuw van Juda. Hindoegeestelijken die in de 19e eeuw naar Jamaica kwamen, kunnen een bron zijn voor dit gebruik, maar de Mau Mau-opstand van 1952 in Kenia wordt ook als oorsprong genoemd. Soms wordt het al van kleins af toegepast.[3]
• Vegetarisch/veganistisch: Rasta's volgen bepaalde voedingsvoorschriften waarbij veel dieren onrein worden beschouwd, zoals in Leviticus staat geschreven. Veel rasta's eten Ital food ofwel zo natuurlijk mogelijk, geen bewerkte voeding en vegetarisch of zelfs veganistisch.
• Meditatie: Veel rastafari's houden zich, net als Joden, aan de Sabbat (zaterdag). Dan komen de rasta's samen om te discussiëren en te mediteren. Soms wordt ook marihuana gerookt bij meditatiesessies. Dit gebruik is gebaseerd op een citaat uit de Bijbel, He causeth to grow grass for the cattle, and herb for the service of man, so that he can bring food out of the earth. De plant zou ook uit de aarde gekomen zijn op het graf van koning Salomon.
• Dood: Rasta's vermijden iedere aanraking of associatie met de dood. Zij gaan dan ook niet naar begrafenissen.

Speciale dagen zijn de herdenking van de kroning van de Keizer (2 november), ceremoniële verjaardag van de Keizer (6 januari), bezoek van de Keizer aan Jamaica (21 april), persoonlijke verjaardag van de Keizer (23 juli), einde van de slavernij (1 augustus) en de verjaardag van Marcus Garvey (17 augustus).

De rastakleuren zijn groen (vruchtbaarheid), goud/geel (rijkdom), rood (het bloedvergieten tijdens de slavernij), naar de kleuren van de Ethiopische vlag en zwart (als de huid van het Afrikaanse volk). Rasta's kleden zich vaak in deze kleuren.

Reggae staat niet los van de rastacultuur. De muziek heeft bijgedragen aan het verspreiden van het gedachtegoed. Veel reggaezangers/-zangeressen en groepen zijn aanhangers van rastafari en de ideologie wordt vaak bezongen in de muziek. Zo is Get Up, Stand Up van Bob Marley te zien als een oproep op te staan voor de verwezenlijking van Zion in dit leven, niet daarna. Ook het nummer Redemption Song is een duidelijke verwijzing naar de rastafari. Uitdrukkingen die vaak terugkomen zijn: Rastafari Vibration Positive, Escape from Babylon, Concrete Jungle en Iron Lion Zion.

• (en) "Rastafarians", World Religions & Spirituality Project, Virginia Commonwealth University

Zie de categorie Rastafari van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.