Pneumokok
De pneumokok (Streptococcus pneumoniae) is een grampositieve bacterie, die bij veel mensen als commensaal aanwezig is en bij de meeste mensen geen ziekte tot gevolg heeft. Als dit wel gebeurt, kan een dergelijke ziekte echter soms zeer ernstig zijn en fataal verlopen. Wereldwijd overlijden jaarlijks meer dan 2 miljoen mensen aan een infectie door deze bacterie.
 |
Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts. |
| Pneumokok | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Rasterelektronenmicroscopische-opname van pneumokokken | ||||||||||||
| Taxonomische indeling | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Soort | ||||||||||||
| Streptococcus pneumoniae (Klein 1884) Chester 1901 | ||||||||||||
Afbeeldingen Pneumokok op  | ||||||||||||
Pneumokok op  | ||||||||||||
| ||||||||||||
Ziektebeelden
De ziektebeelden die de bacterie kan veroorzaken zijn onder andere: longontsteking, bijholteontsteking, artritis, meningitis, pericarditis, oorontsteking, sepsis, en buikvliesontsteking.
Risicogroepen
Deze aandoeningen kunnen voorkomen bij mensen met een verminderde weerstand, maar meestal is niet duidelijk waarom de één ziek wordt en de ander niet. Kinderen en ouderen hebben een groter risico om ziek te worden. Ook mensen zonder een goed functionerende milt vormen een risicogroep, omdat bij een aantal van hen een pneumokokkeninfectie snel en zeer ernstig kan verlopen. Vooral longontsteking, sepsis en meningitis eisen ieder jaar in Nederland nog meer dan duizend doden.
Behandeling
Behandeling is meestal goed mogelijk met antibiotica, mits de behandeling snel wordt ingezet. Soms is de bacterie echter resistent voor antibiotica hetgeen de behandeling compliceert.
Inenten
Er bestaat een polyvalent vaccin dat bescherming biedt tegen circa 90 procent van de circa negentig bekende serotypen van de bacterie. Dit wordt nog niet algemeen gebruikt. Of het bij iedereen even werkzaam is, is niet zeker. Nederland en Vlaanderen kennen een Rijksvaccinatieprogramma dat voorschrijft dat zuigelingen tussen de 2 tot 4 maanden gevaccineerd kunnen worden tegen pneumokokken.
De Gezondheidsraad adviseert 60-plussers vaccinatie tegen pneumokokken aan te bieden met het vaccin PPV23. De eerste vaccinatie zou bij 60 jaar kunnen plaatsvinden met herhaling op 65-, 70- en 75-jarige leeftijd. Vaccinatie met PPV23 leidt tot een aanmerkelijke vermindering van de sterfte en de ziektelast door pneumokokken tegen relatief geringe kosten. Naar aanleiding van dit advies start de overheid in 2020 met het Nationaal Programma Pneumokokkenvaccinatie Volwassenen (NPPV).
Onderzoek
De onderzoeksgroep van Jan-Willem Veening (Rijksuniversiteit Groningen) onderzoekt de celcyclus, celdeling en DNA-replicatie van de bacterie. De twee belangrijkste vragen waarop antwoord wordt gezocht zijn: "Hoe en waarom ontwikkelt deze bacterie, die zonder ziekteverschijnselen voorkomt bij 80% van de jonge kinderen, zich regelmatig tot een van de meest verwoestende ziekteverwekkers ter wereld?", en "Waarom wordt deze bacterie meer en meer resistent tegen de huidige antibiotica?"[1]
| Bronnen, noten en/of referenties |