Plateaux-Hageven

De Plateaux bestaan voor een deel uit vloeiweiden langs de Dommel, die met populieren beplant zijn. Deze vloeiweiden zijn vanaf 1847 aangelegd. Ze werden bevloeid met kalkrijk water uit het Kempens Kanaal en gebruikt als hooiland. Het hooi werd per schip afgevoerd door een kanaal van 3 km lengte, met daarover de hoge brug, om de hoog beladen schepen te kunnen laten passeren, en een sluisje om het verval van 3 meter te overbruggen. Op de hogere delen staat naaldbos en heide. De Plateaux is samen met het Leenderbos en Groote Heide een Natura 2000 gebied onder naam 'Leenderbos, Groote Heide & De Plateaux', onder andere wegens het voorkomen van de kamsalamander. Naast vennen zijn ook zandverstuivingsgebieden hersteld.

De plateaux was in 1978 het onderwerp van een geruchtmakende illegale ontginningsaffaire. De toenmalige eigenaar besloot illegaal een stuk heide te ontginnen en te bemesten voor de teelt van maïs. Nadat de zaak voor de rechter kwam stootte de eigenaar het gebied af en werd de schade hersteld.

In 1983 heeft de Vereniging Natuurmonumenten 13 ha vloeiweiden hersteld. Toen de vloeiweiden opnieuw werden aangelegd heeft men hier een alpenzadenmengsel gezaaid om de hooilanden te ontwikkelen. Hieraan is het te danken dat in dit gebied nog altijd uiterst zeldzame planten te vinden zijn zoals herfsttijloos. In het gebied leeft een populatie van het gentiaanblauwtje, een bedreigde vlindersoort.

Het Belgische gedeelte heet Hageven. Omdat de vloeiweide afhankelijk was van de watertoevoer vanuit het Kempens Kanaal, via de Spijsloop, werd deze zich in België bevindende waterloop opgekocht. Vanaf 1972 heeft ook de Provinciale overheid van Limburg bijgedragen aan de ontwikkeling van dit grensoverschrijdende natuurmonument. Momenteel zijn 60 ha aangekocht en nog eens 150 ha gehuurd.

In België zijn initiatieven voor de bescherming van het gebied genomen door Hubert Lehaen en een aantal medestanders. In 1982 werd de samenwerking tussen Natuurpunt en Natuurmonumenten gestart en in 1988 kocht Natuurpunt de eerste gronden aan, terwijl ook gebieden gehuurd werden van de gemeente Neerpelt en gekocht werden door de provincie Limburg. Het Belgische gedeelte omvat een gebied dat vochtiger is dan De Plateaux. Het wordt voor een deel ingenomen door het Dommeldal, terwijl er ook enkele vennen liggen, zoals het Hageven, en enkele vijvers zoals de Gemeentevijver en de Provincievijver. Er zijn enkele vogelkijkhutten aangelegd.

Een deel van de vennen werd in vroeger jaren ontwaterd door een stelsel ontwateringssloten, en de Dommel werd rechtgetrokken. Nu wordt het moeras weer hersteld en kan de Dommel op meer natuurlijke wijze stromen. Bijzonder in dit gebied is het galigaanmoeras.

Sinds 2006 wordt een gezamenlijk Nederlands-Belgisch natuurontwikkelingsproject uitgevoerd, waardoor een groot aaneengesloten natuurgebied zal ontstaan. Een deel van de monotone naaldhoutbegroeiing aan de Nederlandse kant is na 2006 gekapt en men tracht nu de oorspronkelijke vegetatie weer te herstellen met behulp van de nog aanwezige zaadbank. De oorspronkelijk aanwezige vennen werden daarbij zo goed als mogelijk gereconstrueerd. Ook een landbouwenclave van 30 ha, die zich midden in het Nederlands deel van het reservaat bevond, is aangekocht en ontdaan van de voedselrijke bovenlaag.

In de gemeente Neerpelt vindt men bezoekerscentrum De Wulp, waar ook een insectentuin is. In het gebied zijn een aantal wandelingen uitgezet die de vele aspecten van het gebied tonen. Hiertoe behoort onder meer een natuurleerpad. Ze starten van bezoekerscentrum De Wulp en van de werkschuur van Natuurmonumenten. Vanaf de werkschuur vertrekt ook het wateringpad, een 9 km lange wandelweg naar het Wateringhuis te Lommel-Kolonie.

In de nabijheid van het bezoekerscentrum staat een in 1847 ter gelegenheid van de voltooiing van de bevloeiingswerken opgericht wegkruis. Het is een zogenoemde verkeerde Lieve Heer. Sinds 1999 is het een beschermd monument.

• Plateaux-Hageven bij Natuurmonumenten
• Informatie over Hageven-Plateaux door Natuurpunt
• Website bezoekerscentrum De Wulp, met kaart van het gebied^{[dode link]}