Nederhasselt

Nederhasselt wordt voor het eerst in de 11e eeuw vermeld als Hasloth en reeds in 1166 sprak men van Hasselt, een combinatie van de struiknaam "hazel" en het Germaanse collectief (verzamelend achtervoegsel) -ûth. De naam betekent dus "groep hazelbomen"'. "Neder-" werd omstreeks 1300 toegevoegd ter onderscheid met een naburig Hasloth dat nu als Ophasselt gekend is; het bepaalt de ligging van de beide dorpen in de vallei van de Molenbeek.

Het dorp was aanvankelijk een particuliere heerlijkheid, met een eigen herengeslacht dat er de naam van droeg en waarvan de oudst bekende in 1177 werd vermeld als Geraard van Hasselt. Vrij vlug echter - in de 13e eeuw - werd Nederhasselt samen met Aspelare opgenomen in de baronie Boelare, met de baron zelf als dorpsheer. Beide dorpen zouden daarna één vierschaar vormen.

Nederhasselt en Aspelare bleven tot de baronie behoren tot in 1784, toen de toenmalige baron van Boelare, Charles-François de Cassina, beide dorpen uit zijn domein lichtte en ze voor 11.000 gulden verkocht aan Louis-Joseph de Coninck, ridder van het Heilig Roomse Rijk, heer van Sint-Gillis-bij-Dendermonde met Zwijveke en Denderbelle, Outer, en Cambeke te Beveren-Waas, in wiens familie het bleef tot aan de Franse Revolutie.

De landbouw vormde de voornaamste activiteit van de bevolking. De middelmatige kwaliteit van de grond en de ver doorgedreven grondversnippering noopten vele gezinnen evenwel, althans in de 18e eeuw, te weven en te spinnen om de eindjes aan elkaar te knopen. De Pattin-statistieken uit 1769 vermelden niet minder dan 99 getouwen. De landbouwstatistieken van 1830 vermelden een stalbevolking die bestond uit 49 paarden, 13 veulens, 164 koeien, 47 kalveren, 177 zwijnen en 20 geiten. De meeste woningen hadden toen nog lemen wanden en waren met stro bedekt. In 1846 telde men er 176 landbouwbedrijven waarvan oa. 1 met 30 à 35 ha, 4 met 20 à 25 ha, 1 met 15 à 20 ha, zeven van 10 tot 15 ha en 6 van 5 tot 10 ha. Toen was nog 6 ha 49 are van de gemeente bebost. In 1880 waren alle bossen grotendeels verdwenen. In 1830 waren er te Nederhasselt nog 2 windmolens en drie melkerijen.

In 1769 was de bevolking kleiner dan 500 personen. In de eerste helft van de 19e eeuw groeide de bevolking sterk aan: Nederhasselt telde in 1801 754 en in 1831 1173 inwoners. Nadien stagneerde dit als gevolg van het wegkwijnen van de landbouw, het ontbreken van enige industriële inplanting en het ontbreken van spoorwegverbindingen met centra, die aantrekkingspolen voor werknemers vormen. In 1846 waren er 1184 personen en in 1880 was dit aantal gedaald tot 1060. In 1910 waren er 1177 zielen en dit groeide verder aan tot 1208 in 1930. In 1947 waren er 1261 inwoners en in 1961 was dit opnieuw gedaald tot 1159. Net voor de fusie der gemeenten (1976)was dit aantal opgelopen tot 1173.

Gustaaf Vanderschueren was burgemeester van 1927 tot 1952. De voormalige Potaardestraat werd naar hem vernoemd. De laatste burgemeester van het zelfstandige dorp, Hector Van Muylem (burgemeester van 1952-1976), overleed in 1982. Ter ere van hem werd door het gemeentebestuur van Ninove een straat naar hem vernoemd. Beide (ere)-burgemeesters liggen zij aan zij op het plaatselijke kerkhof.

Sint-Amanduskerk in Nederhasselt

De Sint-Amanduskerk was van de 12e eeuw tot 1803 een hulpkerk van de naburige parochie Aspelare. In 1803 werd ze tot zelfstandige parochiekerk verheven. Uit het kerkarchief van Aspelare blijkt dat er reeds vroeger pogingen waren gedaan door mensen uit Nederhasselt om beide parochiën van elkaar te scheiden. Op 12 augustus 1796 schreef men vanuit Nederhasselt een eerste maal de aartsbisschop aan met een verzoek "om separate existensie ". Wettelijk waren de grenzen toen al uitgepaald en daarom had men in Nederhasselt liefst een eigen pastoor. Dit verzoek en de daaropvolgende werden afgewezen door het toenmalige bisdom Mechelen en het zou nog tot na het Konkordaat met paus Pius IX duren vooraleer Nederhasselt een zelfstandige parochie werd. Hierin eiste keizer Napoleon onder meer dat de bisschoppen opnieuw de parochiën van hun bisdommen zouden afbakenen. In 1910 stichtte men een bijhuis te Nederhasselt van het klooster van Aspelare met lagere scholen en een kleuterklas. Het laatromaanse zaalkerkje uit de 12e eeuw werd in de 15e eeuw uitgebreid met een zijbeuk en een klokkentorentje op de westgevel. In 1850 brak men de zijbeuk weer af en bouwde er symmetrisch twee nieuwe. Het witte kerkje beschikt over een uitzonderlijk zeldzame 'notabelenbank' en werd in de jaren 90 grondig vernieuwd door de toenmalige pastoor. Bij die vernieuwingen werden achter een aantal schilderijen muurschilderingen gevonden. Het interieur van de kerk bevat voor de rest geen grote kunstschatten. Het orgel van P.C. van Peteghem uit Gent werd in 1823-1856 getransformeerd door de gebroeders Reygaert uit Geraardsbergen en 1906 vernieuwd door de gebroeders Joris uit Ronse. De schilderijen "Geboorte" (1850), "St.-Antonius abt " (1852) en "O.-L.-Vrouw van de Rozenkrans" (1867) zijn van de hand van P. de Clerck uit Ninove. Het meubilair dateert uit de 19e eeuw.

Door dit dorp loopt onder meer de Denderroute zuid en Denderende steden.

In Nederhasselt speelt de voetbalclub VK Nederhasselt, die ontstaan is uit de fusie in 1988 van VK Slag Nederhasselt en Bergratten Nederhasselt, beide actief in het KVS-voetbalverbond. De club trad in het seizoen 1988-89 toe tot de KBVB maar dit ging niet zonder slag of stoot. Uiteindelijk werd het stamnummer van SVH Outer overgenomen.

• Tania De Jonge, Burgemeester van Ninove

	Plaatsen in de stad Ninove
Deelgemeenten: Appelterre-Eichem · Aspelare · Denderwindeke · Lieferinge · Meerbeke · Nederhasselt · Neigem · Ninove · Okegem · Outer · Pollare · Voorde Belgische gemeenten · Arrondissement Aalst · Oost-Vlaanderen · Vlaanderen