Mongools
Het Mongools is de moedertaal van de meeste inwoners van Mongolië, van wie de meesten het dialect van de Khalkha-Mongolen spreken. De taal wordt ook gesproken in de omliggende gebieden in provincies van China en Rusland. Het behoort tot de Mongoolse talen, die volgens sommige taalkundigen kunnen worden ondergebracht in de Altaïsche taalfamilie, waartoe ook het Turks behoort. Van de naar schatting 10 miljoen Mongolen wonen 6 miljoen in China, 3 miljoen in Mongolië en 650.000 in Rusland.
| Mongools | |||||||||
| Naam (taalvarianten) | |||||||||
| |||||||||
Mongools (монгол)
| ||||
| Gesproken in | China, Kirgizië, Mongolië en Rusland | |||
| Sprekers | ca. 10 miljoen | |||
| Rang | ca. 90 | |||
| Taalfamilie |
| |||
| Alfabet | Cyrillisch | |||
| Officiële status | ||||
| Officieel in | ||||
| Taalorganisatie | geen | |||
| Taalcodes | ||||
| ISO 639-1 | mn | |||
| ISO 639-2 | mon | |||
| ISO 639-3 | mon | |||
| ||||
Andere Mongoolse talen zijn het Kalmuks, dat gesproken wordt bij de Kaspische Zee, het Boerjatisch in Oost-Siberië, het Moghol in Afghanistan en een aantal kleinere talen in China.
Schrift
Het Mongools wordt in verschillende alfabetten geschreven. Het Mongoolse alfabet werd gecreëerd in de 12e eeuw en heeft sindsdien een aantal transformaties ondergaan. In 1941 is het alfabet in Mongolië door een aangepast cyrillisch alfabet/(Russisch Mongools) vervangen. Dit alfabet is gelijk aan het Russische alfabet met als extra letters de ө (eu) en de ү (oe). China is nu het enige land waar het Mongoolse alfabet wordt gebruikt in plaats van cyrillisch alfabet. De overheid van Mongolië heeft in 2020 besloten dat het cyrillische alfabet in 2025 weer plaats gemaakt moet hebben voor het Mongoolse. Op dit moment wordt het in Mongolië niet vaak gebruikt, maar op de Mongoolse bankbiljetten staan wel zinnen in dit schrifttype.
| Pos. | Cyrillisch | Naam | IPA | ISO 9 | Uitspraak |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Аа | а (aa) | a | a | a |
| 2 | Бб | бэ (bè) | p, p | b | b |
| 3 | Вв | вэ (vè) | w̜, w̜ʲ | v | v/w |
| 4 | Гг | гэ (gè) | ɡ, ɡʲ, ɢ | g | g (zoals in het Engels, Frans en Duits) |
| 5 | Дд | дэ (dè) | t, tʲ | d | d |
| 6 | Ее | е (je) | ji~jθ | e | je |
| 7 | Ёё | ё (jo) | jɔ | ë | jo |
| 8 | Жж | жэ (djè) | tʃ | ž | zj |
| 9 | Зз | зэ (tzè) | ts | z | ts/z |
| 10 | Ии | и (ie) | i | i | i |
| 11 | Йй | хагас и (chagas ie, halve ie) | i | j | j |
| 12 | Кк | ка (ka) | kʰ, kʲʰ, x, xʲ | k | k |
| 13 | Лл | эл (èl) | ɮ, ɮʲ | l | l |
| 14 | Мм | эм (èm) | m, mʲ | m | m |
| 15 | Нн | эн (èn) | n, nʲ, ŋ | n | n |
| 16 | Оо | о (oo) | ɔ | o | o |
| 17 | Өө | ө (ö) | ө~o | ô | eu/ö (zoals in het Duits) |
| 18 | Пп | пэ (pè) | pʰ, pʰʲ | p | p |
| 19 | Рр | эр (èr) | r, rʲ | r | r |
| 20 | Сс | эс (ès) | s | s | s |
| 21 | Тт | тэ (tè) | tʰ, tʰʲ | t | t |
| 22 | Уу | у (oe) | ʊ | u | oe (vanuit de keel) |
| 23 | Үү | ү (ü) | u | ü | oe (voor in de mond) |
| 24 | Фф | фэ, фа, эф (fè, faa, èf) | f, pʰ | f | f |
| 25 | Хх | хэ, ха (chè, cha) | x, xʲ | h | g (zowel hard als zacht) |
| 26 | Цц | цэ (tsè) | tsʰ | c | ts |
| 27 | Чч | чэ (tjè) | tʃʰ | č | tsj |
| 28 | Шш | ша, эш (sja, èsj) | ʃ | š | sj |
| 29 | Щщ | ща, эшчэ (sjtja, èshtjè) | (ʃt͡ʃ)) | ŝ | sjtsj |
| 30 | Ъъ | хатуугийн тэмдэг (chatoegien tèmdèg, hard teken) | geen | ʺ | " (maakt de klinker ervoor harder van klank) |
| 31 | Ыы | эр үгийн ы (èr oegien ie, mannelijke ie) | i | y | ie |
| 32 | Ьь | зөөлний тэмдэг (tzeulnie tèmdèg, zacht teken) | ʲ | ʹ | ' (maakt de klinker ervoor zachter van klank) |
| 33 | Ээ | э (è) | e~i | è | è/ì |
| 34 | Юю | ю (joe) | jʊ, ju | û | joe |
| 35 | Яя | я (ja) | ja | â | ja |
Externe link
- Funky Mongolian, enkele Mongoolse woorden
- Bolor Toli, een Engels-Mongools vertaalsite
 |
Zie de Mongoolse uitgave van Wikipedia. |