Moedwil en misverstand

Moedwil en misverstand (1948) is de eerste verhalenbundel van de Nederlandse auteur Willem Frederik Hermans. De eerste druk telde zeven verhalen, in lengte variërend van slechts enkele tot meer dan dertig bladzijden, zich afspelend in uiteenlopende locaties van Irak en Syrië tot Oostende, Almelo en Amsterdam. Van de bundel verschenen dertien drukken tijdens het leven van de auteur.

Publicatiegeschiedenis

Moedwil en misverstand is de enige verhalenbundel van Hermans waarvan de samenstelling en ook de volgorde van de onderdelen in de loop der jaren veranderden, tot de motto's aan toe. Van de zeven oorspronkelijke onderdelen waren er vier reeds verschenen in tijdschriften, de overige drie verschenen voor het eerst in de bundel ('Electrotherapie', 'Tezaam naar Oostende' en 'Het lek in de eeuwigheid'). Het verhaal 'Een ontvoogding' (1941) speelt in de steden Aleppo en Basra.

Er zijn vier varianten van de eerste druk, in band en stofomslag en verschijningsjaar:

  1. Een zwarte halflinnen band met blauwe stofomslag. Omslagontwerp: Fons Mertens. Verschijningsdatum: 1948.
  2. Een blauwe kartonnen band. Verschijningsdatum: 1948.
  3. Een zwarte halflinnen band met geel stofomslag. Omslagontwerp: Jan Vermeulen. Opdruk met een citaat uit een recensie van Jan Greshoff. Verschijningsdatum: 1950 of 1951.
  4. Een gele kartonnen band. Omslagontwerp: Jan Vermeulen. Opdruk met een citaat uit een recensie van Jan Greshoff. Verschijningsdatum: 1950 of 1951.

Pas dertien jaar later, na Hermans doorbraak met De donkere kamer van Damokles (1958), verscheen een tweede druk, waaraan de verhalen 'Atonale' (1941-1942) en 'De kat Kilo' (1949) werden toegevoegd. Het laatstgenoemde verhaal was ten tijde van de eerste druk nog niet geschreven. Aan de vierde druk werd met het verhaal 'Ezelsoren'(1949) verrijkt en in de dertiende druk uit 1992 werd ten slotte nog het verhaal 'Inferno' (1943) toegevoegd, dat de auteur bijna een halve eeuw in portefeuille had gehouden.

Inhoud eerste druk
  • Electrotherapie (1943)
  • Een ontvoogding (1941)
  • Dokter Klondyke (1946)
  • Loo-Lee (1942)
  • Tezaam naar Oostende (1942)
  • Emigratie (1946)
  • Het lek in de eeuwigheid (1947)

Het geheel werd voorafgegaan door een citaat van de filosoof Arthur Schopenhauer als motto: 'Das Leben und die Träume sind Blätter eines und des näamlichen Buches.' De oorspronkelijke volgorde betekende dat de bundel opende met een aanval op een literair genre, want de openingspagina's van 'Electrotherapie' behelsen een persiflage op het naturalisme, waarmee Hermans' satirische aanleg al vroeg aan de dag treedt.

Laatste druk

In latere drukken ging het motto van Schopenhauer vergezeld van een citaat van Sigmund Freud: 'Das Ziel des Lebens ist der Tod.' Hermans wijzigde ook de ordening van de verhalen, die in chronologische volgorde van ontstaan kwamen te staan, met 'Een ontvoogding' voorop. Met de allerlaatste druk die tijdens zijn leven verscheen, hoogde Hermans het aantal verhaal nog op van tien naar elf.

Karakterisering

Moedwil en misverstand bestaat in elke druk niet uit één type verhalen, maar kent eerder een gevarieerde inhoud, waarin een herkenbaar beschreven verhaalwereld, zoals van het in Amsterdam-West gesitueerde 'Dokter Klondyke' wordt afgewisseld met vreemde, surrealistische beschrijvingen ('Het lek in de eeuwigheid'). Een aantal verhalen is evenwel zo kort - vier van de uiteindelijke elf komen zelfs niet boven de vijf bladzijden uit - dat zij alweer afgelopen zijn voordat zich een indruk heeft kunnen vormen.

Rondom het thema 'mislukken' heeft het personage Mohammed uit 'Een ontvoogding' volgens Hella S. Haasse 'een ware filosofie opgebouwd', die hij tegenover de verteller en hoofdpersonage Bahloul als volgt verwoordt: "Bij alles wat men nastreeft, weet men wat het is; alleen wie de mislukking beoefent weet het niet. Dat is het wat deze laatste poging van alle andere onderscheidt. Hoe het met hem gesteld is, die de mislukking nastreeft en wéét dat hij het doet, dat vertel ik je misschien later weleens. Maar ik denk niet dat het nodig is.'[1]

Trivia

Voor de dokter uit 'Dokter Klondyke' zou de schrijver Cola Debrot model hebben gestaan.

Bronnen
Werk van Willem Frederik Hermans
Romans:Conserve (1947) · De tranen der acacia's (1949) · Ik heb altijd gelijk (1952) · Drie melodrama's (1957) · De donkere kamer van Damokles (1958) · Nooit meer slapen (1966) · Onder professoren (1975) · Au pair (1989)
Verhalen- en novellenbundels:Moedwil en misverstand (1948) · Paranoia (1953) · Een landingspoging op Newfoundland en andere verhalen (1957) · De laatste roker (1991)
Novellen:Het behouden huis (1952) · In de mist van het schimmenrijk (1993)
Essaybundels:Het sadistische universum (1964)
Foto's:Fotobiografie (1969)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.