Landgoed de Utrecht

Het landgoed dankt zijn naam aan de levensverzekeringsmaatschappij De Utrecht, die later onderdeel werd van AMEV, en inmiddels via een tussenstop bij het Belgisch-Nederlands bank- en verzekeringsconcern Fortis eigendom is van ASR Verzekering NV. Het bedrijf ontgon vanaf 1898 de uitgestrekte heidevelden op grote schaal. Op 25 mei 1899 werd een begin gemaakt met het ontginnen van de eerste 700 ha. De werken werden uitgevoerd door de Heidemij. Uiteindelijk werd de heide omgezet in 1800 hectare bos en 600 hectare landbouwgrond, terwijl daarnaast nog 400 hectare natuurterrein bleef voortbestaan.

Omstreeks 1920 kreeg de verzekeringsmaatschappij ook oog voor de natuurwaarden van het terrein, waardoor een deel van het terrein onontgonnen bleef.

Het bos bestaat voornamelijk uit grove den, douglas en Europese lariks en leverde stuthout aan de Zuid-Limburgse steenkoolmijnen.

Tot de belangrijke natuurterreinen op het landgoed behoort het dal van de Reusel, die hier meandert. Dit gebied wordt De Hertgang genoemd. Hier ligt ook de buurtschap Dun, alwaar zich de uitspanning De Bockenreijder bevindt. Voorts is de Mispeleindse Heide een belangrijk natuurgebied. Hierin liggen grote vennen als De Flaes, de Kleine Flaes en het Goor. Ze worden omringd door vochtig heidegebied. Hier groeien klokjesgentiaan, beenbreek, moeraswolfsklauw en witte snavelbies. In het noordwesten van het gebied stroomt de Hoogeindse Beek en ligt nog een ven, de Broekeling. Het landgoed telt meer dan 130 soorten broedvogels. Het dal van de Reusel op landgoed de Utrecht is door de provincie Noord-Brabant als aardkundig monument aangewezen.[1]

Het uitgestrekte landgoed is, met uitzondering van een aantal kwetsbare natuurgebieden, in het kader van de Natuurschoonwet onder voorwaarden opengesteld voor het publiek. Op het landgoed is sinds 2015 een natuurbegraafplaats gevestigd.

De in 1905 gebouwde brandtoren met houtvesterswoning (door Jan Frederik Staal en Alexander Kropholler) is zeer bijzonder. Met name Staal verwerkte Jugendstil elementen in het gebouw. De 32 meter hoge toren werd door de bezetter in 1944 gebruikt als steunpunt voor de zich terugtrekkende troepen. Ze werd toen verdedigd met zwaar geschut. Tijdens de inname door de Engelsen bleef de toren onbeschadigd. Later raakte ze echter in verval en in 1991 werd de toren in opdracht van de AMEV gerestaureerd. De toren is rijksmonument.[2]

Bij de brandtoren bevindt zich het Arnoldspark, een arboretum met waterpartij, dat in 1941 werd aangelegd.

Behalve de brandtoren werd in 1924 op het terrein ook nog een monumentaal vakantieoord gebouwd, Rustoord geheten. Dit was bestemd voor het personeel van de verzekeringsmaatschappij en is tegenwoordig een hotel-restaurant.

Het landgoed sluit in het noorden aan op de Rovertsche Heide, in het oosten op de Neterselse Heide en de Wellenseindse Heide, en in het zuiden op de Turnhoutse Heide. Door het aanliggende landgoed Wellenseind stroomt een zijriviertje van de Reusel, de Raamloop geheten. Hier bevindt zich ook een oude herberg genaamd De Buitenman. Aan de westzijde bevindt zich de Belgisch-Nederlandse grens, met aan de Belgische zijde eveneens een uitgestrekt ontginningsgebied met naaldbossen en landbouwgrond.

• Pagina over de brandtoren van Staal en Kropholler - wandelpaden.com
• Artikel over Landgoed De Utrecht op Brabantserfgoed.nl