Marita Mathijsen

Mathijsen promoveerde aan de Universiteit Utrecht op de briefwisseling tussen Jacob van Lennep en De Schoolmeester (pseudoniem van Gerrit van de Linde). In 1999 werd ze hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Ze was onder meer oprichter en hoofdredacteur van het tijdschrift De Negentiende Eeuw en medeoprichter van het tijdschrift Nederlandse Letterkunde. Ze heeft vele edities bezorgd van negentiende-eeuwse Nederlandse klassieken. Daarnaast schreef ze een aantal boeken over die periode en richtte ze de website www.negentiende-eeuw.nl op.

Haar boek De gemaskerde eeuw (Querido, Amsterdam, 2002) beschrijft aan de hand van literatuur en andere teksten de mentaliteit van de negentiende eeuw met haar dubbele moraal en haar obsessies. In Nederlandse literatuur in de Romantiek (Vantilt, Nijmegen, 2004) stelt ze het belang van de negentiende-eeuwse letterkunde centraal. Marita Mathijsen schreef een veelgebruikt wetenschappelijk handboek voor het redigeren van historische en moderne teksten: Naar de letter (Van Gorcum, Assen, 1995).

In haar brede cultuurhistorische studie Historiezucht. De obsessie met het verleden (Vantilt, Nijmegen, 2013) laat ze zien hoe geschiedenis in de negentiende eeuw toegankelijk gemaakt werd voor iedereen.

Bij haar emeritaat aan de Universiteit van Amsterdam op 30 oktober 2009 gaf zij een openbaar college onder de titel De bevrijding van de albatros: een herbeschouwing van de Nederlandse Romantiek. Kort daarop volgde haar Huizingalezing, "Historische sensatiezucht. Over de moraal van de geschiedenis".

Marita Mathijsen is tevens essayist. Ze schreef onder andere voor De Gids, Ons Erfdeel, De Parelduiker en vele andere bladen. In NRC Handelsblad had ze in de wetenschapsbijlage een column. Haar columns zijn verzameld onder de titel Verliefd op het verleden (Bert Bakker, Amsterdam, 2004). In 2007 schreef ze een pamflet waarin ze het gebrek aan historisch besef aan de kaak stelt, De afwezigheid van het verleden (Querido, Amsterdam, 2007). Eind 2011 verscheen de bundel Vroeger is ook mooi. Essays (Athenaeum, Amsterdam, 2011). Rode draad hierin is respect voor het verleden.

Een stuk van Mathijsen was geselecteerd voor het eindexamen VWO Nederlands in 2013.[1]

Op initiatief van tv-producent René Mendel werd een reisverslag van de 19e-eeuwse auteur Jacob van Lennep, samengevat door diens kleinzoon en in 1942 uitgegeven onder de titel 'Nederland in den goeden ouden tijd', hertaald door Marita Mathijssen, onder de titel "De Zomer van 1823" ten behoeve van de gelijknamige negendelige RVU-televisieserie,[2] waarin Geert Mak met cineast Theo Uittenbogaard, in de zomer van 2000, 'in het voetspoor' van Jacob van Lennep diens wandeling met zijn studiegenoot Dirk van Hogendorp door het Nederland van 1823 naloopt.

Mathijsen is specialiste op het gebied van het oeuvre van Harry Mulisch. Ze schreef zijn bibliografie en stelde een bundel interviews samen. In 2008 verscheen een studie over zijn werk onder de titel Twee vrouwen en meer (De Bezige Bij, Amsterdam, 2008). Op de website van De Bezige Bij was zij enige tijd te raadplegen als 'Mulischconsulent'. Daarmee was zij de eerste specialist die via het web een literatuurconsulentschap instelde. Al voor het overlijden van Harry Mulisch werd zij door hem aangesteld als literair testamentair executeur, samen met Arnold Heumakers en Robbert Ammerlaan. Met Heumakers gaf zij de laatste onvoltooide novelle van Mulisch uit: De tijd zelf (Amsterdam, De Bezige Bij, 2011), zijn dagboek uit de periode dat hij aan De ontdekking van de hemel werkte: Logboek 1991-1992 (Amsterdam, De Bezige Bij, 2012) en de onvoltooide roman De ontdekking van Moskou (Amsterdam, De Bezige Bij, 2015). Zij is voorzitter van de "Stichting Vrienden van het Harry Mulisch Huis".[3]

• In 1991 ontving Marita Mathijsen de Multatuliprijs voor haar boek De geest van de dichter met gefingeerde gesprekken met negentiende-eeuwse schrijvers als Nicolaas Beets, Willem Bilderdijk en Piet Paaltjens.
• In 1998 kreeg zij de grote Prins Bernhard Fonds Prijs voor de Geesteswetenschappen.
• Ter gelegenheid van haar emeritaat in 2009 werd zij benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.
• Jacob van Lennep. Een bezielde schavuit werd genomineerd voor de Nederlandse Biografieprijs 2018.

In 1994 overleed haar man, de violist Hub Mathijsen, met wie ze in 1970 getrouwd was. Hij was leider van het Resistentieorkest en het tango-orkest El Choclo. Hun enige dochter Alma Mathijsen (1984) is auteur.

• De geest van de dichter, Querido, 1990
• De gemaskerde eeuw, Querido, 2002
• Nederlandse literatuur in de Romantiek, Vantilt, 2004
• Historische sensatiezucht. Over de moraal van de geschiedenis, Huizingalezing. Prometheus, 2010, ISBN 9789044616163
• Naar de letter. Handboek editiewetenschap, Constantijn Huygens Instituut, 1995, laatste, 4e druk, 2011
• Historiezucht. De obsessie met het verleden in de negentiende eeuw, Vantilt, 2013, ISBN 9789460041440
• Jacob van Lennep. Een bezielde schavuit, Balans, 2018, ISBN 9789460038501

• Pagina bij de UvA
• Negentiende-eeuw.nl
• Marita Mathijsen bij de Koninklijke Bibliotheek
• Het marathoninterview, VPRO 25-12-2007, Radio
• Openbaar college 20-10-2009: De bevrijding van de albatros