De Zomer van 1823

Geert Mak: "De jongens wandelen door een wereld die voor ons bijna onherkenbaar is. Zeker een derde van het land is nog een pure woestenij van heidevelden, moerassen, zandverstuivingen en bossen. Vaak zijn de wegen enkel modderpaden, de industriële revolutie moet nog beginnen. Kort daarna zal alles veranderen, met kanalen, straatwegen, stoommachines en spoorlijnen. Die zomer van 1823 was het begin van de toekomst. Maar heel even was alles ook nog, voor het laatst, zoals het eeuwenlang was. Dankzij het levendige reisverslag van Van Lennep kunnen we, bijna tweehonderd jaar later, dag na dag met de twee studenten meelopen, van Amsterdam, Enkhuizen en Lemmer tot Dokkum en Groningen, van Assen en Zutphen tot Middelburg, kriskras door het land. Van Lennep schreef bijna modern, met een zeldzaam oog voor details, en tegelijk was hij een kind van zijn tijd, een deftige zelfingenomen Leidse student, die ruzie maakte met de bejaarde Eise Eisinga, de bouwer van het Franeker Planetarium, gouvernantes het hoofd op hol bracht en tegelijk diep geschokt was door het menselijk leed in koloniën als Frederiksoord en Ommerschans. Nederland is sindsdien onherkenbaar veranderd, toch is dat land van toen nog steeds terug te vinden."

1. Malaise 

over de miserabele staat van de Nederlandse steden en economie na de Franse tijd

Route: Amsterdam, Zaandam, Zaanse Schans, Purmerend, Monickendam, Marken, Edam, Hoorn, Enkhuizen

2. In de Vreeze des Heeren 

over het ontzag voor God en vrees voor de natuur versus de inzichten van de Verlichting

Route: Lemmer, Sondel, Sloten, Stavoren, Hindeloopen, Workum, Bolsward, Harlingen, Franeker

3. Ons kent Ons 

over de elite, de enige bindende factor in een verdeelde natie

Route: Franeker - Berlikum, Het Bildt, St. Annaparochie, Stiens, Leeuwarden, Dokkum, Stroobos, Groningen

4. Van graanboeren en heikneuters 

over landbouw en 'onland' in het begin van de 19e eeuw

Route: Groningen, Ezinge, Ruigezand, Zoutkamp, Ulrum, Leens, Zuurdijk, Wehe, Den Andel, Warffum, Usquert, Uithuizen, Appingedam, Beerta, Beersterhamrik, Nieuweschans, Winschoten, Oude Pekela, Nieuwe Pekela, Stadskanaal, Wildervank, Hoogezand, Zuidlaren, Drentsche A, Loon, Assen, Rolde, Gieten, Drouwen, Bronniger, Gasselte, Westerbork, Drieper

5, Weldadigheid en onbehagen 

over de revolutionaire rehabilitatie van paupers en de groeiende onmin tussen de reisgenoten Van Lennep en Van Hoogendorp

Route: Steenwijk, Frederiksoord, Willemsoord, Heerenveen, Gorredijk, Joure, Lemmer, Kuinre, Blokzijl, Vollenhove

6. Wie niet werkt zal niet eten 

over het straffen van de armen en de pretjes van de elite

Route: Vollenhove, Genemuiden, Kampen, Zwolle, Zwartewater, Hattem, Zwartsluis, Dedemsvaart, Rollecate, Ommerschans, Ootmarsum, Bad Bentheim

7. Mest en Damast 

over ziekte, stank en welzijn

Route: Bad Bentheim, Enschede, Hengelo, Delden, Almelo, Deventer, paleis Het Loo, Lochem, Groenlo, Geesteren, Borculo, Bredevoort, Doesburg, Dieren, Brummen, Zutphen

8. Tijdverschjnselen 

over 'zonnetijd' en postkoetsen in een nog onbegaanbaar land

Route: Zutphen, Brummen, De Steeg, Middachten, Velp, Arnhem, Wageningen, Rhenen, Elst, Amerongen, Eck, Tiel, Wamel, Druten, Nijmegen, Lent, Ubbergen, Beek, Grave, Schaaiksenhoek, Den Bosch

9. Een haastig afscheid 

over het afgeraffelde einde van de inspectietocht van de studiegenoten, "die elkaar daarna waarschijnlijk nooit meer hebben gezien" (Mak)

Route: Amersfoort, Utrecht, Vreeswijk, Vianen, Asperen, Leerdam, Gorkum, Breda, Wouw, Bergen op Zoom, Scherpenisse, Gorishoek, Yerseke, Goes, Sloe, Arnemuiden, Middelburg, Westkapelle, Vlissingen, Veere, Colijnsplaat, Zierikzee, Amsterdam, Jacob van Lennepstraat

• scenario en presentatie: Geert Mak
• samenstelling, regie en camera: Theo Uittenbogaard
• idee en realisatie: René Mendel
• research en productie: Ottoline Rijks, Julie Hoeben
• tweede camera: Willem Heshusius
• historische adviezen: Marita Mathijsen
• stem Jacob van Lennep: Gerard van Lennep
• montage: Vera Jong
• geluidsmixage: Huibert Boon
• online en titelmontage: Rienk Leendertse
• kleurcorrectie: Ronald van Dieren
• archiefmateriaal: Filmmuseum, NAA
• postproductie: Edit Point
• eindredactie RVU: Henk Baard

Het succes van deze eerste televisieserie was de reden dat de VPRO het In 2007 aandurfde een 35-delige verfilming van het boek In Europa te beginnen. De reeks gaat over de geschiedenis van Europa in de 20e eeuw. Hierin worden belangrijke locaties in die geschiedenis in beeld gebracht zoals ze er toen en nu uitzien. De 35 afleveringen werden uitgezonden over twee seizoenen.

iedere overeenkomst met de werkelijkheid van 1823 is soms geheel toevallig

• de televisie-serie De Zomer van 1823 (RVU/2000)
• de radio-serie De Zomer van 1823 (RVU/2000) door Maya Schepens
• het boek De Zomer van 1823 met de hertaling van het Dagboek van Jacob van Lennep door Marita Matijsen en een voorwoord van Geert Mak ISBN 9789045037059. Herziene versie verschenen: 21-06-2018 Uitgeverij Kontakt
• De Zomer van 1823 op de website van Geert Mak