Maatregelen Coronacrisis in België

Organigram van de federale besluitvorming.

Op 6 maart besliste de regering dat scholen met hun leerlingen tijdelijk geen reizen naar Italië mogen ondernemen.

Op 12 maart besloot de Belgische federale regering dat vanaf 13 maart om middernacht tot en met 3 april de volgende maatregelen van kracht zouden zijn:[1] [2]

• Cafés, restaurants en discotheken blijven gesloten. Afhaalrestaurants (waaronder frituren) mogen openblijven. Maaltijden mogen niet ter plaatse verbruikt worden. Afhalen en thuisbezorging van maaltijden en drive-in zijn toegestaan.
• Hotels blijven open, maar hun restaurants en ontbijtzalen worden gesloten.
• Alle winkels die essentiële diensten leveren zoals voedingszaken (inclusief supermarkten), dierenvoedingswinkels en apotheken blijven open zoals gewoonlijk, ook in het weekend. Andere handelszaken blijven open tijdens de week, maar moeten in het weekend sluiten.
• Markten mogen plaatsvinden, mits enkele aangepaste richtlijnen tijdens de weekdagen. Tijdens het weekend zullen er enkel kramen toegelaten worden met voedingsmiddelen.
• Onderwijs: in het kleuter-, lager en middelbaar onderwijs worden de lessen geschorst vanaf 16 maart tot en met 3 april. Opvang moet voorzien worden voor leerlingen tot 14 jaar waarvoor anders geen opvang of enkel opvang door de grootouders mogelijk is. Voor hogescholen en universiteiten moet massaal ingezet worden op afstandsonderwijs.
• Crèches blijven open.
• Alle evenementen worden afgelast. Dit houdt in dat sportieve en culturele manifestaties niet toegelaten zijn. Pretparken en musea worden gesloten.

De regionale en lokale overheden (deelstaatregeringen, provinciegouverneurs en burgemeesters) hebben de bevoegdheid om strengere maatregelen uit te vaardigen.

Op 17 maart werd aangekondigd dat tot minstens 5 april alle niet-essentiële winkels dichtgaan. Supermarkten, voedingswarenwinkels, drogisterijen en apotheken blijven wel open. Mensen mogen nog wel naar buiten om te wandelen, joggen of fietsen. Dat wordt zelfs aangeraden. Thuiswerken wordt de norm in België, volgens premier Sophie Wilmès. Alle niet-essentiële reizen naar het buitenland worden verboden.[3] [4]

Versperring op de grens met Nederland bij het Oost-Vlaamse Boekhoute

Op 20 maart besloot de regering om de grenzen grotendeels te sluiten. Al het niet-essentiële grensverkeer werd verboden. Dit om het grenstoerisme tegen te gaan, waarbij Belgen massaal richting Nederland gingen omdat daar horeca en winkels nog open waren en Nederlanders naar België kwamen om te tanken, naar de supermarkt te gaan of te wandelen. Bij de grens met Duitsland ging het om dezelfde problematiek, waarbij aan weerszijden van de grenzen verschillende maatregelen werden genomen.[5] Al deze maatregelen werden op 27 maart verlengd tot en met minstens 19 april, met de mogelijkheid om deze nog zeker tot en met 3 mei te verlengen.[6] [7]

Op 15 april besloot de Nationale Veiligheidsraad:[8]

• de geldende inperkingsmaatregelen te verlengen tot en met 3 mei
• doe-het-zelfwinkels en tuincentra mogen opnieuw openen vanaf 18 april, mits de veiligheidsafstanden die ook gelden in de supermarkten
• bewoners van rust- en verzorgingstehuizen of centra voor personen met een beperking, en mensen die geïsoleerd leven en zich niet kunnen verplaatsen, mogen bezoek krijgen van een vaste, vooraf aangeduide persoon, op voorwaarde dat die persoon 2 weken vrij is van symptomen.

Op 24 april 2020 besloot de Nationale Veiligheidsraad tot een uitbreiding van de capaciteit inzake “testing en tracing”, en tot een “exitstrategie”, een geleidelijke versoepeling van de maatregelen, met behoud nochtans van de algemene regels inzake hygiëne en afstand (1,5 meter):

• fase 1-a, vanaf 4 mei:
  • fysieke activiteit en contactloze sporten in open lucht zijn toegestaan met maximaal twee personen, naast de mensen die onder hetzelfde dak wonen
  • bedrijven, intern en onderling kunnen opnieuw aan de slag, mits veiligheidsnormen (afstand, mondmaskers, spreiding)
  • stoffenwinkels mogen openen (om mondmaskers te helpen maken)
• fase 1-b, vanaf 11 mei:
  • alle winkels mogen openen, ongeacht sector of grootte, maar wel mits strenge veiligheidsnormen (aantal klanten, afstand, contact)
• fase 2, vanaf 18 mei komt er mogelijk een versoepeling voor:
  • contactberoepen (kappers en dergelijke)
  • musea
  • ploegsporten
  • scholen (proefopening vanaf 15 mei), gespreid en mits voorwaarden
  • bepaalde sociale activiteiten met meer personen
  • daguitstappen

fase 3, vanaf ten vroegste 8 juni wordt overwogen:

• • horeca, te beginnen met de restaurants
  • zomeractiviteiten zoals buitenlandse reizen, kampen van jeugdbewegingen (beslissing eind mei), stages, toeristische attracties, kleinere openluchtevenementen (massa-evenementen blijven verboden tot 31 augustus).[9]

Vanaf 13 maart 2020 (tot 19 april 2020[12]) werd door de Vlaamse regering de volgende maatregelen genomen:

• de Vlaamse lokale dienstencentra en de regionale dienstencentra alsook alle instellingen en diensten die gelijkaardige instellingen uitoefenen worden gesloten;[13]
• de toegang tot de Vlaamse woonzorgcentra wordt beperkt tot: de bewoners, het personeel en de vrijwilligers. Er wordt dus géén bezoek meer toegelaten tot de gebouwen van een woonzorgcentrum;[14]
• de toegang tot de dagbestedingsactiviteiten van een psychiatrisch verzorgingstehuis, beschut wonen, revalidatieziekenhuizen wordt beperkt tot de: zorggebruikers, personeel en vrijwilligers van het psychiatrisch verzorgingstehuis;[15]

Met ingang vanaf 13 maart 2020 worden ook diverse wijzigingen aangebracht aan de regelgeving inzake mobiliteit.[16]. Zo wordt er onder andere voorzien dat:

• het terugkommoment in het kader van de rijopleiding (rijbewijs categorie B) met 2 maanden wordt verlengd (te rekenen vanaf de dag volgend op de einddatum van de noodmaatregelen);[17]
• de toelating tot het praktisch examen (rijbewijs categorie B) met 4 maanden wordt verlengd (te rekenen vanaf de dag volgend op de einddatum van de noodmaatregelen);[18]
• er géén retributiebijslag moet worden betaald door de kandidaat waarvan de afspraak voor het afleggen van het praktisch rijexamen valt in de periode van de noodmaatregelen; de examencentra geven de kandidaat voor het rijexamen voorrang bij het maken van een nieuwe afspraak voor het afleggen van het praktisch rijexamen;[19]
• de geldigheidsduur van het bewijs van vakbekwaamheid (rijbewijs categorieën C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E) die vervallen gedurende de periode van noodmaatregelen, met 4 maanden worden verlengd (te rekenen vanaf de dag volgend op de einddatum van de noodmaatregelen);[20]
• de keuringsactiviteiten in de keuringsstation worden beperkt.[21]

Vanaf 14 maart 2020 (tot 19 april 2020[22]) werd door de Vlaamse regering de volgende maatregelen genomen:

• de Vlaamse centra voor dagverzorging worden gesloten[23];
• de Vlaamse infrastructuren van het centrum voor dagopvang worden gesloten[24].

Vanaf 14 maart 2020 (tot op de datum dat de Nationale Veiligheidsraad heeft beslist om de noodmaatregelen op te heffen[25]) werd door de Vlaamse regering de volgende maatregelen genomen:

• vervoersbewijzen kunnen door een reiziger van De Lijn niet meer met cash geld betaald worden[26].

Vanaf 18 maart 2020 wordt, ingevolge een beperktere beschikbaarheid van chauffeurs, de termijn van 2 dagen waarbinnen rauwe koemelk moet worden opgehaald verlengd tot 3 kalenderdagen.[27]

Vanaf 20 maart 2020 wordt de uitbraak van het coronavirus en de sociaal-economische gevolgen vastgesteld als een civiele noodsituatie met betrekking tot de volksgezondheid.[28] Deze civiele noodsituatie wordt vastgesteld tot en met 17 juli 2020[29]. Ingevolge de vaststelling van dergelijke civiele noodsituatie door de Vlaamse Regering kan er onder bepaalde voorwaarden worden afgeweken van de vereiste van omgevingsvergunning of omgevingsmelding.[30] Verder kan de Vlaamse Regering, ingeval van dergelijke civiele noodsituatie met betrekking tot de volksgezondheid, overgaan tot opschorting, stuiting of verlenging van bepaalde proceduretermijnen of bepaalde procedurele of administratieve verplichtingen in Vlaamse decreten en uitvoeringsbesluiten tijdelijk aanpassen[31].

De volgende proceduretermijnen of bepaalde procedurele of administratieve verplichtingen werden tijdelijk aangepast, ingevolge de civiele noodsituatie, in verband met :

• energie (niet overgaan tot plaatsen/activeren/uitschakelen van budgetmeters en niet kunnen overgaan tot afsluiting van elektriciteit of aardgas[32]);
• water (niet overgaan tot afsluiten / begrenzen van debiet van waterlevering, behoudens in geval van onmiddellijke bedreiging van volksgezondheid[33]);
• toeristische logies en de verblijven en verenigingen die een werking uitoefenen in het kader van "Toerisme voor Allen";[34]
• de omgevingsvergunning;[35]
• de sportschutterslicenties;[36]
• de Vlaamse materialen- en bodemwetgeving;[37]
• de Raad voor Vergunningsbetwistingen en het Handhavingscollege;[38]
• de ruimtelijke planning, complexe projecten, plan-milieueffectrapportage en leegstaande en verwaarloosde bedrijfsruimten;[39]
• de private en sociale huurmarkt;[40]
• de beleidsvelden jeugd en media;[41]
• de milieuhygiëne;[42]
• de binnenvaart;[43]
• de begraafplaatsen en de lijkbezorging.[44]

Vanaf 3 april 2020 voorziet de Vlaamse Regering in een subsidiëring voor tijdelijke managementondersteuning voor residentiële voorzieningen die worden geconfronteerd met een COVID 19 uitbraak.[45]

Vanaf 8 april 2020 (tot en met 30 september 2020[46]) kan door Vlaamse land- en tuinbouwers, die worden geconfronteerd met liquiditeitsproblemen ten gevolge van de uitbraak van COVID 19 een steunaanvraag worden ingediend.[47]

Het Vlaams Gewest voorziet eveneens in een vergoeding voor verbruik van elektriciteit, verwarming en water gedurende de eerste maand van vergoede tijdelijke werkloosheid ingevolge de coronacrisis. Deze vergoeding bedraagt: 202,68 euro (95,05 euro voor verwarming, 76,86 euro voor elektriciteit en 30,77 euro voor water).[48] [49]

Vanaf 13 maart 2020 werd het (initieel tot en met 31 maart 2020) verboden om op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest om[50] :

• deel te nemen aan een evenement / bijeenkomt van meer dan 1000 personen op een gesloten plaats die toegankelijk is voor het publiek;
• bezoeken te brengen aan: rusthuizen, verzorgingsinstellingen (behoudens specifieke situaties zoals: noodsituatie, palliatieve verzorgingn overlijden, ...);
• schoolreizen in het buitenland te laten doorgaan door scholen die gevestigd zijn in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Vanaf 17 maart 2020 (en tot en met 3 mei 2020) zijn materiële uithuiszettingen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest verboden.[51]

Vanaf 19 maart 2020 wordt de periode waarin de elektriciteits- of gasvoorziening (winterperiode 2019-2020) niet kan worden afgesloten verlengd tot en met 30 april 2020.[52]

Middels een ordonnantie van 19 maart 2020 worden bijzondere machten toegekend aan de Brusselse Hoofdstedelijk Regering in het kader van de gezondheidscrisis Covid-19.

De door de Brusselse Hoofdstedelijke Regering genomen beslissingen in het kader van de toegekende bijzondere machten betreffen:

• verval- en beroepstermijnen die vastgelegd zijn in de Brusselse wetgeving en reglementering worden vanaf 16 maart 2020 gedurende de duur van 1 maand opgeschort (deze termijn van opschorting kan nog met 2 maanden worden verlengd op besluit van de Brusselse Hoofdstedelijk Regering)[53]
• bepaalde ondernemingen (met minder dan 50 voltijdse equivalenten, die een specifieke activiteit uitoefenen en een vestigingseenheid / economische activiteit hebben in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) kunnen vanaf 9 april 2020 (tot en met 1 juni 2020[54]) steun verkrijgen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, specifiek de toekenning van een eenmalige forfaitaire premie van 4.000 euro.[55]

Via de media, en een specifieke website,[56] publiceerde de federale regering in maart 2020 volgende aanbevelingen aan het publiek:[57]

Tips om jezelf en je familie te beschermen

1. Blijf thuis, zeker als je ziek bent.
2. Was vaak je handen.
3. Gebruik elke keer een nieuw papieren zakdoekje en gooi het weg in een gesloten vuilnisbak.
4. Geen zakdoek? Hoest of nies in de binnenkant van je elleboog.

Geef het virus niet door aan anderen

1. Geef geen hand, kus of knuffel.
2. Let extra op bij mensen die gevoelig zijn voor het virus: mensen ouder dan 65 jaar, mensen met diabetes of problemen met hart, longen of nieren, mensen die gevoelig zijn voor infecties.
3. Laat kinderen niet in contact komen met oude mensen. Kinderen worden niet heel ziek van het coronavirus, maar ze kunnen het wel makkelijk doorgeven.
4. Hou minstens 1,5 meter afstand als je buiten bent.