MSX

De MSX-computer was de eerste industriestandaard voor homecomputers die onafhankelijk was van de hardwarefabrikant. Deze werd echter niet algemeen aangenomen, maar wel omarmd door fabrikanten als Philips, Sanyo, Panasonic en Sony. Andere fabrikanten zoals Commodore en Atari kozen voor hun eigen platforms.

MSX
het MSX logo
Typeindustriestandaard voor homecomputers
OntwikkelaarASCII Corporation
Verschijning27 juni 1983[1]
Processor(s)Zilog Z80 (8-bit)
ASCII R800
Portaal    Computer
Informatica

Geschiedenis
Sony Hitbit MSX-computer

In 1982 introduceerde ASCII Corporation de MSX-standaard. Tijdens de ontwikkeling gebruikte het team volgens bedenker Kazuhiko Nishi Machines with Software eXchangeability (machines met uitwisselbare software),[2][3] al werd MicroSoft eXtended ook gebruikt.

Het principe was dat MSX-software op iedere computer kon draaien waar het MSX-logo op stond. Dit voor die tijd revolutionaire idee sloeg aan, mede door Microsoft, dat het BIOS, de BASIC en besturingssysteem voor de machines schreef. Grote merken als Philips en Sony brachten meerdere MSX-homecomputers uit. In Amerika en Engeland werd het geen succes; mede daardoor kwam de productie van MSX-computers in 1992 ten einde. Uiteindelijk zijn er wereldwijd ruim vijf miljoen van verkocht.

De eerste MSX1-computers werden in Europa verkocht in 1984. Op dat moment domineerden met name Commodore met de C64 (vanaf eind 1982), en in mindere mate Sinclair met de ZX Spectrum, de markt. MSX bood veel kleur, moderne graphics en een geluidschip die voldeed aan de verwachtingen. Het was echter voor de game-markt geen verbetering ten opzichte van de concurrentie: evenals de C64 kon MSX1 16 kleuren tegelijk weergeven en had het hardwaresprites en 3-kanaals geluid. Veel MSX1-spellen waren zelfs rechtstreeks geconverteerd van de ZX-spectrum en benutten niet de voordelen die MSX1 boven de ZX-spectrum bood, zoals hardwaresprites en meer kleuren. De reden hiervoor was de grote overeenkomst tussen ZX-spectrum en MSX1: zowel de ZX-spectrum als de MSX1 boden een resolutie van 256×192 pixels en gebruikten als CPU de Z80; de Commodore 64 had als resolutie 320×200 pixels (en 160×200) en werkte met een MOS6510. Op de belangrijke (game-)markten Duitsland, VS en Engeland speelde MSX geen rol van betekenis.

Voor realistische geluidseffecten was de aanschaf van een uitbreidingscartridge zoals de Panasoft FM-PAC of de Philips Music Module noodzakelijk. In enkele cartridges van Konami werd de SCC-chip geïntegreerd.

Vanaf 1986 werd er door de MSX-computerproducenten een meer geavanceerde MSX2-computer uitgebracht, die in eerste instantie concurreerde met de Atari ST serie en later met de Commodore Amiga. De Atari ST kwam uit in 1985. Toen MSX2 in 1986 arriveerde had de "16-bits computer" zich dan ook reeds gevestigd als toekomstig fenomeen. De MSX2 standaard, hoe geavanceerd ook, was nog gebaseerd op een 8-bits architectuur en kon zich niet meten met de veel snellere, modernere en met grotere geheugens uitgeruste 16-bits Atari's en Commodore's. De meeste van deze MSX2-machines waren uitgerust met een diskettestation. MSX1-systemen konden alleen met behulp van een speciale interface op een cartridge van deze mogelijkheid voorzien worden. In deze cartridge bevond zich ook een ROM-uitbreiding met de zogenaamde BDOS, een BIOS-uitbreiding die niet alleen diskettecommando's toevoegde aan BASIC, maar ook een opstartsysteem voor een echt diskbesturingssysteem (DOS) dat vanaf een diskette opgestart kon worden. Diskettes aangemaakt met dit MSX-DOS-besturingssysteem hadden bestandscompatibiliteit met MS-DOS en het systeem was zo ontworpen dat er aangepaste CP/M-programma's op gebruikt konden worden.

In 1988 werd de MSX2+ officieel voor de Japanse markt uitgebracht, maar in Europa en Brazilië kon men een MSX2 ook laten upgraden. Deze machines zijn alleen door Panasonic, Sanyo en Sony gefabriceerd. De MSX2+ bevat minimaal 64kB werkgeheugen, MSX BASIC V3.0, en een vernieuwde Yamaha V9958 videochip met minimaal 128 kB VRAM.

De MSX TurboR kwam als laatste in 1990 op de Japanse markt en is gebaseerd op een aangepaste 16-bit R800 microprocessor ontwikkeld door ASCII. Deze computers zijn uitsluitend door Panasonic gefabriceerd. Het eerste model, de FS-A1ST, werd matig ontvangen. Een verbeterde versie, de FS-A1GT, verkocht mede door de hoge prijs van 99800 yen minder goed dan verwacht. De productie van de TurboR stopte uiteindelijk in 1993.

Populariteit

De MSX-computers waren populair in Aziatische landen als Japan en Zuid-Korea, het Zuid-Amerikaanse Brazilië en Chili, en in Europese landen als Nederland, Frankrijk, Spanje en Finland. Daarnaast ook in Koeweit en voormalig Sovjet-Unie.[4][5]

1chipMSX
1chipMSX

Samen met het Japanse ASCII (nu een uitgever op het gebied van computertijdschriften) bracht BAZIX een nieuwe generatie MSX-hardware uit, die was gebaseerd op een Altera Cyclone EP1C12Q240C8 FPGA, onder de naam "single chip MSX". Hiermee probeerden ze een complete MSX1-computer (of voor een kleine bijbetaling voor de licentiekosten een MSX2) op de markt te brengen voor onder de $100. Deze "eenchip-MSX" was qua opzet vergelijkbaar met de C-One. Maar de C-One is gericht op het nabootsen van een Commodore C64, heeft een wat kleinere FPGA met minder "cellen", is iets duurder en heeft een pc-voeding nodig. De eenchip-MSX zou geleverd worden inclusief voeding. Helaas bleek er in eerste instantie niet genoeg belangstelling te zijn. Er werden slechts 3500 van de 5000 benodigde bestellingen geregistreerd. Daarom besloten ze op dat moment de eenchip-MSX niet in productie te nemen.

In augustus 2006 maakte het Japanse bedrijf D4 Enterprise echter bekend een sterk verbeterde versie van de eenchip-MSX, onder de officiële naam 1chipMSX, wél te gaan produceren en bleek ook dat Bazix deze in Europa gaat distribueren. Dit keer zonder een minimumbestelaantal. Nieuw is dat deze versie een MSX2 emuleert in plaats van een MSX1 en extra geluidsmogelijkheden ondersteunt (MSX-MUSIC en SCC+). Uitgevoerd in een transparant blauw kastje met twee MSX-cartridgesleuven kan de "1chipMSX" interessant zijn voor een nieuwe generatie jongeren die graag met het concept "zelf programmeren" wil kennismaken, of voor gevorderde elektronici die met in VHDL-code programmeerbare hardware willen experimenteren.

MSX-types

MSX 1
Philips MSX1 VG-8020

MSX 2
Philips MSX2 NMS 8250
  • Processor: Zilog Z80A op 3,56 MHz (PAL)
  • ROM: 48 kB
  • RAM: meestal 128 kB, ook wel 64kB (meer is mogelijk met RAM in cartridges)
    • Memory mapped (64 kB/sleuf max voor unexpanded, en 4×64 kB voor expanded sleuven, meestal 2 vrije sleuven)
  • Videoprocessor: Yamaha V9938
    • Video RAM: 64kB tot en met 192 kB
    • Tekstmodi: 80 × 24, 40 × 24 en 32 × 24 (karakters per regel × regels) vier kleuren, twee voorgrond, twee achtergrond
    • Resolutie: als MSX1 plus 512 × 212 (16 uit 512 kleuren) en 256 × 212 (256 kleuren)
    • Sprites: 32, 16 kleuren waarbij maximaal 1 kleur per beeldlijn mogelijk is (ten hoogste 8 sprites per beeldlijn)
  • Geluidschip: General Instrument AY-3-8910 PSG of compatibel
    • 3 toonkanalen + 1 ruiskanaal + omhullenden
  • Realtimeklokchip met back-upbatterij

MSX 2+
Panasonic MSX 2+ FS-A1WX
  • Alleen officieel in Japan uitgebracht (in Nederland werden door particulieren/clubs ook MSX2-computers omgebouwd op basis van de verbeterde videochip, al dan niet in combinatie met een upgrade van de BASIC-ROM)
  • Processor: Zilog Z80A op 3,58 MHz (NTSC)
  • ROM: 64 kB
    • BIOS + Extended BIOS (32 kB)
    • MSX-ENGINE
    • MSX BASIC V3.0 (16 kB)
    • DiskROM (16 kB)
    • Kun-BASIC-compiler (16 kB) (optioneel)
    • Kanji-ROM (optioneel)
  • RAM: meestal 64 kB
    • Memory mapped: 64 kB/sleuf max voor onuitgebreid en 4x64 kB voor uitbreidingssloten (meestal 2 vrij)
  • Videoprocessor: Yamaha v9958
    • Video-RAM: 128 kB
    • Tekstmodi: 80 × 24, 40 × 24 en 32 × 24 (karakters per regel × regels) vier kleuren, twee voorgrond, twee achtergrond
    • Resolutie: Als MSX2 plus 256 × 212 (19268 kleuren, met de beperking van basiskleur + een uit 32 lumiscenties per 8 pixels)
    • Sprites: 32, 16 kleuren waarbij maximaal 1 kleur per beeldlijn mogelijk is (ten hoogste 8 sprites per beeldlijn)
    • Register voor horizontaal en verticaal scrollen
  • Geluidschip: General Instrument AY-3-8910 PSG of compatibel
    • 3 toonkanalen + 1 ruiskanaal + omhullenden
  • Muziekchip: Yamaha YM2413 (OPLL) (MSX-Music)
    • 9 kanalen FM of 6 kanalen FM + 5 drums
    • 15 voorgedefinieerde instrumenten en 1 vrij te definiëren instrument
  • Realtimeklokchip met back-upbatterij

MSX turbo R
  • Alleen officieel in Japan uitgebracht door Panasonic
  • Processor: ASCII R800 (Zilog Z800-kloon met extra instructies) op 3,58 (Z80-modus) of 7,16 MHz (R800-modus - vergelijkbaar met een 28,64 MHz Z80-processor)
  • ROM: 96 kB
    • BIOS + Extended BIOS (48 kB)
    • MSX-ENGINE
    • MSX BASIC V4.0 (16 kB)
    • DiskROM (16 kB)
    • Kun-BASIC-compiler (16 kB)
    • Kanji-ROM (256 kB)
    • Firmware (4 MB)
  • RAM: 256 kB (FS-A1ST) of 512 kB (FS-A1GT)
    • Memory mapped: maximaal 64 kB/sleuf en twee vrije sleuven
    • Bovendien 16 kB SRAM (met back-up batterij)
  • Videoprocessor: Yamaha V9958
    • Video-RAM: 128 kB
    • Tekstmodi: 80 × 24, 40 × 24 en 32 × 24 (karakters per regel × regels), vier kleuren, twee voorgrond, twee achtergrond
    • Resolutie: Als MSX2 plus 256 × 212 (19 268 kleuren, met de beperking van basiskleur + een uit 32 lumiscenties per 8 pixels)
    • Sprites: 32, 16 kleuren waarbij maximaal 1 kleur per beeldlijn mogelijk is, (ten hoogste 8 Sprites per beeldlijn)
    • Register voor horizontaal en verticaal scrollen
  • Geluidschip: General Instrument AY-3-8910 PSG
    • 3 toonkanalen + 1 ruiskanaal + omhullenden (envelope)
  • Muziekchip: Yamaha YM2413 (OPLL) (MSX-Music)
    • 9 kanalen FM of 6 kanalen FM + 5 drums
    • 15 voorgedefinieerde instrumenten en 1 vrij te definiëren instrument
  • Gedigitaliseerd geluidsafspeelchip: PCM
    • 8-bit één kanaal (geen DMA), tot 16 kHz
    • ingebouwde microfoon
  • Realtimeklokchip met back-upbatterij

Fabrikanten
MSX
Aster International, Canon, Casio, CE-TEC, Dragon, Dyndata, Fujitsu, Goldstar, Gradiente, Hitachi, Sharp, Sanyo, Sony, Panasonic, JVC (Victor), Daewoo, Toshiba, Pioneer, Mitsubishi, NEC, Philips, Radiola, Sakhr (Yamaha), Samsung, Schneider, Spectravideo, Talent, Telematica, Yamaha, Yashica, General, Hyosung, Limco, Oric, Radofin.
MSX-2
Canon, Daewoo, JVC, Mitsubishi, National, Panasonic, Philips, Sanyo, Sony, Sakhr (Yamaha), Talent, Telematica, Toshiba, Yamaha, NTT.
MSX-2+
Panasonic, Sanyo en Sony.
MSX turbo R
Panasonic

Emulators

Tegenwoordig zijn er tal van emulatieprogramma's om een MSX-systeem na te bootsen op moderne computers. OpenMSX en blueMSX zijn voorbeelden van open source MSX-emulatoren. In 2005 bracht het bedrijf BAZIX een MSX-emulator uit voor de mobiele telefoon, waardoor deze opeens een breed scala aan spellen kreeg, zoals o.a. de oorspronkelijke versie van "Metal Gear". Ook de Nintendo Wii-spelcomputer kon via de Virtual Console-onlinedienst MSX-spellen downloaden en weergeven.

De officiële MSX-emulator is MSXPLAYer, en wordt geproduceerd door de MSX Association, een organisatie waar de uitvinder van de MSX-standaard, Kazuhiko Nishi, de voorzitter is. MSXPLAYer is momenteel alleen verkrijgbaar op de Japanse markt.[6]

De emulator MESS ondersteunt vanaf versie 0.146 ongeveer 90 procent van alle MSX-versies.

Lijst van MSX-emulators
Naam Actuele versie Laatste uitgave Systeem Platform Licentie Website
blueMSX 2.8.2 14 augustus 2009 MSX, MSX2, MSX2+, MSX TurboR,

SpectraVideo SVI318/328, ColecoVision, Sega SG-1000

 Windows GPL
CocoaMSX 3.5.41 23 oktober 2013 MSX, MSX2, MSX2+, MSX TurboR OS X GPL
fMSX 5.1 18 oktober 2017 MSX, MSX2, MSX2+ Multiplatform Commercieel
fMSX PSP 3.5.41 17 maart 2010 MSX, MSX2, MSX2+ Sony PSP Open source
jsMSX 0.9.2 19 april 2013 MSX JavaScript GPL
MESS 0.189 30 augustus 2017 Diverse computers en consoles, is opgegaan in MAME Multiplatform Aangepast
meisei 1.3.1 09 februari 2010 MSX Windows Open source
MSKISS 0.2.4 13 maart 2000 MSX, MSX2, MSX2+ DOS, Windows Freeware
MSX Emulator 0.10b 26 oktober 2006 MSX Atari ST Freeware
MSX Emulator 1.8 16 augustus 2010 MSX, MSX2 UNIX GPL
msxDS 0.93 01 januari 2012 MSX, MSX2, MSX2+ Nintendo DS Freeware
NLMSX 0.48 12 juni 2003 MSX, MSX2, MSX2+, MSX TurboR Windows Freeware
NO$MSX 1.5 01 mei 2003 MSX, MSX2 Windows, DOS Shareware
openMSX 0.15.0 08 december 2018 MSX, MSX2, MSX2+, MSX TurboR, SpectraVideo SVI318/328, ColecoVision Multiplatform GPL
paraMSX 0.50b 08 oktober 2009 MSX, MSX2, MSX2+, MSX TurboR Windows Freeware
RuMSX 0.41 02 juli 2008 MSX, MSX2, MSX2+, MSX TurboR Windows Freeware
WebMSX 5.2.0 09 februari 2019 MSX, MSX2, MSX2+ JavaScript ?

Opmerking: NLMSX is niet compatibel met de Windows Aero-interface.

MSX Association

MSX Association is een Japanse organisatie ter bevordering en ondersteuning van de MSX-standaard. Zij beheert alle auteursrechten rondom MSX-platform en verstrekt licenties op de technologie. Ook de rechten van het door Microsoft ontwikkelde MSX BASIC zijn bij haar ondergebracht.

Zie ook
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina MSX op Wikimedia Commons.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.